New
Пӗр точка йӗри-таврашӗнчи мӗнпур кӗтессенчи радиансен шучӗ 2πR/R = 2π-пе тан; диаметрӑн пӗр енчи кӗтессен сумми π радиан, тӳрӗ кӗтесре π/2 радиан пулать.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫапла ӗнтӗ, радиан миҫе градуспа пӗртан пулнине пӗлес тесен, 3б0°-а мӗнпур ункӑн 2πR вӑрӑмӑшӗ ҫине пайламалла та пӗкӗн вӑрӑмӑшӗ l = R ҫине хутламалла.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗкӗн вӑрӑмӑшӗ l радиуспа пӗртан пулсан, вара ҫак пӗкӗн кӗтесне радиан теҫҫӗ.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Кӗтесле хӑвӑртлӑха виҫнӗ чухне кӗтесе градуспа мар, радианпа виҫеҫҫӗ.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Кӗтеслӗ хӑвӑртлӑха радиус ҫавӑрӑннӑ чухне вӑл 1 секунда хушшинче ҫырса тухакан кӗтесӗн пысӑкӑшӗпе виҫеҫҫӗ.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫавӑнпа ӗнтӗ, ҫавӑрӑнса куҫни кӗтеслӗ хӑвӑртлӑхпа палӑрса тӑрать.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫавӑрӑнакан япалан тӗрлӗ точкисен линиллӗ хӑвӑртлӑхӗсем тӗрлӗ пулнӑ хушӑрах вӗсем пурте малтанхи вырӑнран пӗртан кӗтес туса куҫаҫҫӗ.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫавӑрӑнуллӑ движенире радиуса пӗр-пӗр кӗтесе ҫавӑрнӑ чух радиусӑн кашни точкин линиллӗ хӑвӑртлӑхӗ тӗрлӗрен пулать: пӗртан вӑхӑтрах вӗсем тӗрлӗ вӑрӑмӑш ҫул, сӑмахран, АВ, А₁В₁, А₂В₂ тӑваҫҫӗ.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Точкисем ҫавракӑшсем тӑрӑх куҫса пыракан япала ҫавӑрӑнса куҫнине палӑртма унӑн линилле хӑвӑртлӑхне, точка 1 секунда хушшинче кайнӑ пӗкӗн вӑрӑмӑшӗпе виҫӗнекенскере, пӗлни кӑна ҫителӗксӗр.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
116. Кӗтесле хӑвӑртлӑх.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Точка куҫакан ҫавракӑш радиусне R саспаллипе паллӑ тусан, точка ҫавракӑш тӑрӑх пӗртикӗс куҫса пынин хӑвӑртлӑхне, урӑхла каласан, линилле хӑвӑртлӑхне, ҫапла майпа шутласа кӑларма пулать: пӗрре ҫавӑрӑнса илме кирлӗ вӑхӑтра точка ҫавракӑш ҫырса ҫавӑрӑнать, унӑн вӑрӑмӑшӗ 2πR пулать, ҫавӑнтан ӗнтӗ линилле хӑвӑртлӑх ҫапла пулать:
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Техникӑра яланах тенӗ пек минутӑра ҫавӑрӑннин n хисепне шутлаҫҫӗ, вара: v = n/60.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Чӑнах та, точка 1 секундӑра 50 хут ҫавӑрӑнать пулсан, вара период Т = 1/50 = 0,02 сек. пулать; тепӗр майлӑ, период Т = 2 сек. пулсан, вара 1 секунда хушшинче ҫавӑрӑннин хисепӗ v = 1/Т = ½ пулать.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Вара ҫавӑрӑннин периочӗ ҫапла пулать:
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Период вырӑнне ҫавӑрӑннине 1 секунда хушшинче миҫе хут ҫавӑрӑннине ӑна палӑртма юрать; v саспаллипе паллӑ тӑвӑпӑр.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Периода эпир Т саспаллипе паллӑ тӑвӑпӑр.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Точка ҫавракӑш тӑрӑх пӗрре ҫавӑрӑнса илнӗ вӑхӑта период теҫҫӗ.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Точка ҫавракӑш тӑрӑх пӗртикӗс куҫнине ҫакӑн пек пысӑкӑшсемпе палӑртаҫҫӗ.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
115. Ҫавӑрӑннин периочӗ, ҫавӑрӑннин хисепӗ, линилле хӑвӑртлӑх.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫакна ҫавра хӑйра чулӗнчен сирпӗнсе каякан хӗрнӗ металл пайӗсем — хӗлхемсем чулӑн ҫавракӑшне сӗртӗнекен лини тӑрӑх вӗҫсе кайнине сӑнаса пӑхса ӑнланса илме пулать.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.