New
Ҫакӑн пирки вара материал арканса каять, ҫипсем татӑлаҫҫӗ, рельссем, валаксем, маховиксем т. ыт. те хуҫӑлса, татӑлса каяҫҫӗ.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Вара инерцие пула тӳрӗ лини тӑрӑх куҫакан частицӑсене ҫавракӑш тӑрӑх куҫса пыракан тума ҫыпӑҫу вӑйӗ ҫителӗксӗр пулса тӑрать.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Хӑвӑртлӑх ҫав тери ӳссе кайсан, материал ҫирӗплӗхӗ (унӑн частицисем пӗр-пӗринпе мӗнле вӑйпа ҫыпӑҫса тӑни) айккинелле тапакан вӑйран пӗчӗкрех пулса тӑма пултарать.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫак сӑлтава пула пределран иртекен хӑвӑртлӑхсем ҫавӑрӑнакан япаласене, сӑмахран, турбинӑсене, маховиксене т. ыт. те ҫӗмӗрме пултараҫҫӗ.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Хӑвӑртлӑх икӗ хут, виҫӗ хут, тӑватӑ хут тата малалла та ҫаплах ӳссе пырсан, варринелле туртакан вӑй 4, 9, 16 хут тата малалла та ҫаплах ӳссе пырать.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Тепӗр енчен, маховой урапан тӗнӗлрен тӗрлӗ инҫӗшре тӑракан точкисем, пӗртан хисеп ҫавӑрӑнса илеҫҫӗ пулсан та, пӗр вӑхӑтра тӗрлӗ радиуслӑ ҫавракӑшсем ҫырса ҫавӑрӑнаҫҫӗ, хӑвӑртлӑхсем хӑйсемех радиуспа пропорциллӗ пулса тӑраҫҫӗ; ҫавӑнпа та хӑвӑртлӑха радиус урлӑ кӑтартнинн пӗрремӗш формулӑн числительне лартсан, радиус квадрачӗ пулса тӑрать, ҫавӑн пирки, вака R ҫине кӗскетнӗ хыҫҫӑн, радиус числительте ҫеҫ юлать.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗр ҫул кукӑрӗ тӗлӗнчех тӗрлӗ хӑвӑртлӑхпа каякан поездсем, хӑвӑртлӑхне кура, рельссем ҫипе тӗрлӗ вӑйпа пусаҫҫӗ.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗрремӗшӗ улшӑнман радиуса тивӗҫлӗ.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗрремӗшӗнче радиус знаменательре тӑрать, иккӗмӗшӗнче — числительре.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫиелтен пӑхсан, вӑйӑн малтанхи икӗ формули пӗр-пӗринпе килӗшмен пек туйӑнать.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Опытсем, маларахра кӑтартнӑ формулӑпа килӗшсе, ҫакна кӑтартса параҫҫӗ: ҫавракӑшӑн радиусӗ пӗр пек чух вӑй хӑвӑртлахӑн квадрачӗпе тӳрӗ пропорцциллӗ; период пӗр пек чух вӑй япала ҫавӑрӑнакан ҫавракӑшӑн радиусӗпе тӳрӗ пропорциллӗ.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Динамометр тӑсӑлни вӑйӑн пысӑкӑшпе кӑтартать.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Кирепуканӗ кӑкарнӑ шнура динамометр ҫыхса ҫавӑрса, айккинелле тапакан тата варринелле туртакан вӑйсен пысӑкӑшне виҫсе пӗлме пулать.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Варринелле туртакан вӑйӑн пысӑкӑшне механикӑн иккӗмӗш ааконӗ тӑрӑх шутласа кӑлараҫҫӗ: F = mа; а вырӑнне варринелле хӑвӑртланнин 117 §-ра кӑтартса панӑ пӗлтерӗшне лартсан, варринелле туртакан вӑй валли пирӗн ҫакӑн пек формула пулать:
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗтӗмлетсе каласан, варринелле туртакан вӑй ҫавӑрӑнакан япалана, айккинелле тапакан вӑй — ҫыхӑнуна тивет.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Кирек епле вагон та ҫул пӑрӑнчӑкӗнче пынӑ чухне ҫакӑн пек ӗҫех пулать.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Валак шара тивни — шара лекнӗ варринелле туртакан вӑй пулать.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫаврака валак ҫинче выртакан шара пырса тӗртнӗ; пӗрре илнӗ хӑвӑртлӑха инерцие пула улӑштармасӑр хӑварма тӑрӑшни валак ҫине пусать (инерцин валака лекнӗ айккинелле тапакан вӑйӗ).
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Шнурта пулакан тапӑм вӑйӗ, кирепуканне лекнӗскер, варринелле туртакан вӑй пулать.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫакӑ ӗнтӗ шнура лекнӗ айккинелле тапакан вӑй пулать.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.