Corpus of the Chuvash language

78. Халӗ вара сӑмах вилӗм ҫинчен пулӗ: Ҫӳлти Турӑ этем хӑҫан вилмеллине палӑртнӑ самант ҫитсессӗн, чун — хӑйне Пултараканӗ патне таврӑнмашкӑн, чи малтан Ҫӳлти Туррӑн мухтавне пуҫҫапмашкӑн — ӳтрен тухать.

78. Теперь будет речь о смерти, когда выйдет от Всевышнего приговор относительно срока, чтобы умереть человеку, и когда дух выйдет из тела, чтобы снова вернуться к Тому, Кто дал его, для поклонения прежде всего славе Всевышнего.

3 Езд 7 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

34. Вӑл ҫапла каларӗ: эсӗ Ҫӳлти Турӑран та ытларах васкамастӑн-и, анчах эсӗ хӑвӑншӑн васкатӑн, Ҫӳлти Турӑ вара пуриншӗн те васкать.

34. Не спеши подниматься, отвечал он, выше Всевышнего; ибо напрасно спешишь быть выше Его: слишком далеко заходишь.

3 Езд 4 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

24. Вунӑ мӑйрака ҫакна пӗлтерет: ҫав патшалӑхра вунӑ патша вӑй илсе ҫӗкленӗ, вӗсем хыҫҫӑн урӑххи, ыттисенчен уйӑрӑлса тӑраканни, килӗ, вӑл виҫӗ патшана тӗп тӑвӗ, 25. вӑл Ҫӳлти Турра хирӗҫле сӑмахсем калӗ, Ҫӳлти Туррӑн сӑваплӑ ҫыннисене хӗсӗрлӗ; вӗсен уявӗсене тата вӗсен саккунне чарса лартма ӗмӗтленӗ.

24. А десять рогов значат, что из этого царства восстанут десять царей, и после них восстанет иной, отличный от прежних, и уничижит трех царей, 25. и против Всевышнего будет произносить слова и угнетать святых Всевышнего; даже возмечтает отменить у них праздничные времена и закон,

Дан 7 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

19. Ӗнтӗ хӑйсенӗн Ҫӳлхуҫине, Пурне те Тытса Тӑракана, Ҫӳлти Турра, пуҫҫапмашкӑн пӗтӗм халӑх пӗр харӑс ҫӗре ӳкнӗ; 20. псалом юрлакансем вара Ӑна янӑравлӑн мухтанӑ; сӑваплӑ Ҫурт талккӑшӗпе ытарайми юрӑ хӑватлӑн янӑранӑ, 21. Ҫӳлхуҫана мухтаса юрланӑ вӑхӑтра пӗтӗм халӑх Ырӑлӑхлӑ Ҫӳлти Турра кӗлтуса тӑнӑ, кӗлӗ пӗтичченех ҫапла тунӑ вӗсем.

19. Тогда весь народ вместе спешил падать лицем на землю, чтобы поклониться Господу своему, Вседержителю, Богу Вышнему; 20. а песнопевцы восхваляли Его своими голосами; в пространном храме раздавалось сладостное пение, 21. и народ молился Господу Всевышнему молитвою пред Милосердым, доколе совершалось славословие Господа, - и так оканчивали они службу Ему.

Сир 50 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

16. Парне вырӑнӗ умӗнче кӗлӗ вӗҫленнӗ чухне Пурне те Тытса Тӑракан Ҫӳлти Турра парне кӳрес йӗркене чаплӑн вӗҫлемешкӗн 17. вӑл аллине парне савӑчӗ енне тӑснӑ та унта иҫӗм ҫырли юнӗ янӑ, унӑн ырӑ шӑрши пӗтӗм тӗнчен Ҫӳлти Патшине кӑмӑллӑ пултӑр тесе, ӑна парне вырӑнӗн никӗсӗ умне юхтарнӑ.

16. В довершение служб на алтаре, чтобы увенчать приношение Всевышнему Вседержителю, 17. он простирал свою руку к жертвенной чаше, лил в нее из винограда кровь и выливал ее к подножию жертвенника в воню благоухания Вышнему Всецарю.

Сир 50 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

2. Вӑл Ҫӳлти Турӑ Ҫуртӗнче сӑмах пуҫарӗ, хӑйне Унӑн ҫарӗ умӗнче чапа кӑларса калаҫӗ: 3. «эпӗ Ҫӳлти Турӑ ҫӑварӗнчен тухрӑм, пӗтӗм ҫӗре пӗлӗт евӗр хупӑрларӑм; 4. ҫӳле кӗлӗ чатӑрӗ лартрӑм, манӑн аслӑ пуканӑм — пӗлӗт юпа ҫинче; 5. пӗр эпӗ тӳпе йӗри-тавра ҫаврӑнтӑм, ҫӗр тӗпне анса ҫӳрерӗм; 6. тинӗс хумӗсем хушшинче те, пӗтӗм ҫӗр талккӑшӗпе те, пур халӑх-ӑру хушшинче те пуҫ пултӑм: 7. эпӗ вӗсем хушшинче пур ҫӗрте те канӑҫлӑх шырарӑм, хӑшӗн ҫӗрӗнче вырӑнаҫам-ши, терӗм. 8. Вара пурне те Тӑваканӗ мана ҫапла хушрӗ, хама Пултараканӗ мана канӑҫлӑ вырӑн кӑтартрӗ те каларӗ: 9. Иаков хушшине кӗлӗ чатӑрӗ туса ларт, Израиль хушшине вырӑнаҫ, терӗ. 10. Вӑл мана пур ӗмӗртен малтан пултарнӑ, эпӗ ӗмӗрне те пӗтес ҫук. 11. Эпӗ Унӑн умӗнче сӑваплӑ кӗлӗ чатӑрӗнче ӗҫлесе тӑтӑм, ҫапла Сион тӑвӗ ҫине вырӑнаҫрӑм. 12. Вӑл мана Хӑйӗн юратнӑ хулинче те канӑҫлӑх пачӗ, эпӗ Иерусалим хулинче пуҫ пултӑм. 13. Ӗнтӗ мухтавлӑ халӑх хушшинче, Ҫӳлхуҫа еткерлӗхӗнче тымар ятӑм. 14. Ливан ҫинчи кедр йывӑҫӗ пек, Ермон тӑвӗ ҫинчи кипарис йывӑҫӗ пек ҫӗклентӗм; 15. Енгаддири пальма йывӑҫӗ пек, Иерихон хулинчи кӗлчечек тӗмӗсем пек ешертӗм; 16. айлӑмри илемлӗ ҫу йывӑҫӗ пек, платан йывӑҫӗ пек ҫӗклентӗм. 17. Корица пек, аспалаф пек, тутлӑ шӑршӑ сартӑм, чи паха смирна пек, ырӑ шӑршӑ варкӑштартӑм, 18. эпӗ — халвани пек, оникспала стакти пек, кӗлӗ чатӑрӗнчи латӑн шӑрши пек. 19. Эпӗ, теревинф йывӑҫӗ пек, турат сарса ларатӑп, манӑн туратӑмсем — мухтавпала тивлет турачӗсем. 20. Эпӗ — тивлет ӳстерекен иҫӗм йывӑҫӗ, манӑн чечекӗмсем — мухтавпала тулӑхлӑх ҫимӗҫӗсем. 21. Эй манпа пулас теекенсем, килӗр ман патӑма, манӑн ҫимӗҫӗмпе тӑранӑр: 22. мана аса илни пылтан та тутлӑрах, манпа хутшӑнни шерпетрен те симлӗрех. 23. Мана ҫиекенсен ҫинӗҫемӗн ҫиесси килӗ, мана ӗҫекенсен ӗҫнӗҫемӗн ӗҫесси килӗ. 24. Мана итлекенсем намӑс курмӗҫ, манпа пӗрле ӗҫлекенсем ҫылӑх тумӗҫ».

2. В церкви Всевышнего она откроет уста свои, и пред воинством Его будет прославлять себя: 3. «я вышла из уст Всевышнего и подобно облаку покрыла землю; 4. я поставила скинию на высоте, и престол мой - в столпе облачном; 5. я одна обошла круг небесный и ходила во глубине бездны; 6. в волнах моря и по всей земле и во всяком народе и племени имела я владение: 7. между всеми ими я искала успокоения, и в чьем наследии водвориться мне. 8. Тогда Создатель всех повелел мне, и Произведший меня указал мне покойное жилище и сказал: 9. поселись в Иакове и прими наследие в Израиле. 10. Прежде века от начала Он произвел меня, и я не скончаюсь вовеки. 11. Я служила пред Ним во святой скинии и так утвердилась в Сионе. 12. Он дал мне также покой в возлюбленном городе, и в Иерусалиме - власть моя. 13. И укоренилась я в прославленном народе, в наследственном уделе Господа. 14. Я возвысилась, как кедр на Ливане и как кипарис на горах Ермонских; 15. я возвысилась, как пальма в Енгадди и как розовые кусты в Иерихоне; 16. я, как красивая маслина в долине и как платан, возвысилась. 17. Как корица и аспалаф, я издала ароматный запах и, как отличная смирна, распространила благоухание, 18. как халвани, оникс и стакти и как благоухание ладана в скинии. 19. Я распростерла свои ветви, как теревинф, и ветви мои - ветви славы и благодати. 20. Я - как виноградная лоза, произращающая благодать, и цветы мои - плод славы и богатства. 21. Приступите ко мне, желающие меня, и насыщайтесь плодами моими; 22. ибо воспоминание обо мне слаще меда, и обладание мною приятнее медового сота. 23. Ядущие меня еще будут алкать, и пьющие меня еще будут жаждать. 24. Слушающий меня не постыдится, и трудящиеся со мною не погрешат.

Сир 24 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

6. Дарий патшаран вара ҫакӑн пек хушу ҫитнӗ: «Эсир вара, юханшыв лешьенӗн пуҫлӑхӗ Фафнай, Шефар-Бознай, хӑвӑрӑн юлташӑрсемпе, юханшыв леш енчи тӳре-шарапа, унтан пӑрахса кайӑр. 7. Турӑ Ҫуртне тума ан чӑрмантарӑр; Иудея ҫӗрӗн пуҫлӑхӗпе Иудейӑн аслӑ ҫыннисем Турӑ Ҫуртне унчченхи вырӑнӗнчех туса лартчӑр. 8. Ҫапла хушатӑп: Турӑ Ҫуртне тунӑ чухне Иудейӑн аслӑ ҫыннисене пулӑшсах тӑрӑр: патша пурлӑхӗнчен — юханшыв леш енче пухнӑ куланайран — пӗр тӑхтаса тӑмасӑр илӗр те ҫав ҫынсене парса тӑрӑр: ӗҫ чарӑнса ан тӑтӑр; 9. мӗн кирлине — пӗтӗмӗшпе ҫунтарса Ҫӳлти Турра парнесем кӳме пӑрусем-и, сурӑхсем-и, путексем-и, тулӑ-и, тӑвар-и, эрех-и, ҫу-и — Иерусалим священникӗсем мӗн ыйтнине пурне те кунран-кунах, пӗр тытӑнса тӑмасӑр парса тӑрӑр, 10. вӗсем ҫапла Ҫӳлти Турра кӑмӑллӑ парнесем кӳрсе тӑччӑр, патшапа унӑн ывӑлӗсенӗн пурӑнӑҫӗшӗн кӗлтуччӑр. 11. Тата ҫапла хушатӑп: кам та кам ҫак хушӑва пӑсас пулсассӑн, ҫавӑн ҫурчӗн пӗренине кӑларса илмелле те хӑйне ӑна ҫав пӗрене ҫумне пӑталамалла, ҫуртне тӗппипех ҫӗмӗрмелле. 12. Пӗр-пӗр патша е пӗр-пӗр халӑх ҫак хушӑва пӑсса Иерусалимри Турӑ Ҫуртне сиен кӳме хӑйсассӑн, вӗсене Хӑйӗн ячӗ ҫавӑнта тӑма кӑмӑл тунӑ Турӑ пӗтертӗр. Эпӗ, Дарий, ҫапла хушатӑп: ӑна тӗп-тӗрӗс пурӑнӑҫласа тӑрӑр!»

6. Итак, Фафнай, заречный областеначальник, и Шефар-Бознай, с товарищами вашими Афарсахеями, которые за рекою, - удалитесь оттуда. 7. Не останавливайте работы при сем доме Божием; пусть Иудейский областеначальник и Иудейские старейшины строят сей дом Божий на месте его. 8. И от меня дается повеление о том, чем вы должны содействовать старейшинам тем Иудейским в построении того дома Божия, и именно: из имущества царского - из заречной подати - немедленно берите и давайте тем людям, чтобы работа не останавливалась; 9. и сколько нужно - тельцов ли, или овнов и агнцев, на всесожжения Богу небесному, также пшеницы, соли, вина и масла, как скажут священники Иерусалимские, пусть будет выдаваемо им изо дня в день без задержки, 10. чтоб они приносили жертву приятную Богу небесному и молились о жизни царя и сыновей его. 11. Мною же дается повеление, что если какой человек изменит это определение, то будет вынуто бревно из дома его, и будет поднят он и пригвожден к нему, а дом его за то будет обращен в развалины. 12. И Бог, Которого имя там обитает, да низложит всякого царя и народ, который простер бы руку свою, чтобы изменить сие ко вреду этого дома Божия в Иерусалиме. Я, Дарий, дал это повеление; да будет оно в точности исполняемо».

1 Езд 6 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

Шурӑ пир ҫинчи ҫӳлти пайӗнче «Чӑваш Республики» тесе тӗрлесе ҫырни, герб тата республика ялавӗ пулӗ.

Help to translate

Район сӑнӗ шурӑ пир ҫине тӗрленӗ // О.АЛЕКСЕЕВА. https://alikov.cap.ru/news/2021/08/04/ra ... -ine-trlen

Чи тӗлӗнмелли, шӑллӑм, дюраль-этемле хӑтланнинче мар, этемлӗх капашсӑр аталаннӑ, ҫӳлти шая ҫитнӗ тапхӑрта ҫынсем роботла хӑтланма тытӑннинче, унашкал роботсем министрсен заместителӗсене ҫитнинче.

Help to translate

«Ну, робот, тӳс тулӗк!..» // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 85–186 с.

Вӗҫнӗ чухне пӗтӗм аппарат айккинелле, ҫӳлти винт ҫаврӑнакан енрен тепӗр еннелле ҫаврӑннӑ, анчах та чи кӗтеслӗ хӑвӑртлӑхӗ унӑн аялти винтринчен пӗчӗкрех пулнӑ.

Во время полёта весь аппарат вращался в сторону, противоположную направлению вращения верхнего винта, однако с меньшей, чем у последнего, угловой скоростью.

Энрико Форланини // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%AD%D0%BD%D ... 0%BD%D0%B8

2003 ҫулхи пушӑн 27-мӗшӗнчи Тамбов облаҫӗн «Тамбов облаҫӗн гербӗ ҫинчен» N 108-З саккунӑн 4-мӗш статйипе килӗшӳллӗн Рассказово хулин гербне ирӗклӗ пайпа та — Рассказово гербӗн ҫӳлти кӗтесӗ ҫумӗнче Тамбов облаҫӗн гербӗнчен илнӗ фигурӑсемлӗ тӑват кӗтеслӗхпе — усӑ курма юрать.

Герб города Рассказово в соответствии со статьёй 4 Закона Тамбовской области от 27 марта 2003 г. N 108-З «О гербе Тамбовской области» может воспроизводится с вольной частью — четырёхугольником, примыкающим к верхнему правому углу герба города Рассказово с воспроизведёнными в нем фигурами из герба Тамбовской области.

Рассказово гербӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A0%D0%B0%D ... 0%B1%D3%97

Тупнӑ ӳкерчӗксем ҫинчи юшкӑн Брассемпуи коммунӑри Грот-дю-Пап ҫӗр хӑвӑлӗнчи (унта 1880 ҫултанпа ҫӗр чавса тӗпченӗ) слон шӑммин ҫӳлти пайӗнчипе пӗрешкел пулнӑ.

очень сходными с верхней частью слоя слоновой кости из пещеры Грот-дю-Пап в коммуне Брассемпуи, раскопки в которой проводились с 1880 года.

Пер-нон-Пер ҫӗр хӑвӑлӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%9F%D0%B5%D ... 0%BB%D3%97

«Ашшӗ-амӑшне итлемен ачана ҫуралнӑ-ҫуралманах анчӑка ҫавӑрса ҫапнӑ пек ҫавӑрса ҫапмалла тумалла пулнӑ та ҫав ҫӳлти турӑн, темме апла туман?

Help to translate

Ирӗксӗртен хуняман асран кайми ҫырӑвӗсем // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 85–186 с.

Левен, Тамара ҫумӗнче ларкаласа пырсан, хывӑнса, ҫӳлти вырӑна йышӑнчӗ.

Help to translate

Асран кайми ӳпле — пуйӑсри купе… // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 85–186 с.

Ҫенӗкре, ҫӗр урайӗнче, пӗчӗкҫеҫ хуран ҫакӑнса тӑрать; кӗтесре — сурӑх тирӗпе ури-мӗнӗ, сак пекки ҫинче — пушӑ куркасемпе пушаннӑ эрех кӗленчи; Шӑнкӑрч, пуҫне ҫӗклесе, ун-кун тӗсет те ҫенӗкӗн ҫӳлти каштинчен сурӑх кӳлепи ҫакӑнса тӑнине асӑрхать: пурте тӗрӗс-тӗкӗлех — кайри пӗҫҫи ҫеҫ ҫук…

Help to translate

Улттӑмӗш сыпӑк // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 3–36 с.

Вӑл тӑватӑ тенкӗрен тӑрать: тенкӗсене шӑтарнӑ та ҫутӑ пралукпа витерсе ҫыхӑнтарнӑ; ҫӳлти тенки ирӗккӗнрех усӑнса тӑрать те утнӑ чухне шӑнкӑртатса пырать.

Help to translate

Ют ҫӗршыв музейӗсенчи чӑваш тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Уйрӑмах чаплӑ кӗпесен ҫӳлти пайне тата ҫаннисене пӗтӗмпех хӑмач сӑрнӑ.

Help to translate

Самар Кукри чӑвашӗсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Ҫавӑрнӑ кӗпесене урӑхла майпа та капӑрлатнӑ: ҫӳлти пайне пӗтӗмпех хӑмач сӑрнӑ, кӗтеслӗ-кӗтеслӗ эрешӗсене вара хулӑнрах пӗтӗрнӗ шурӑ ҫиппе е ылтӑн тӗслӗ укасемпе паллӑ туса тухнӑ.

Help to translate

Сарӑ ту чӑвашӗсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Кӗлеткен ҫӳлти пайне, мӑй таврашне тӗрлӗ капӑрлӑх хупланӑ.

Help to translate

Саккам чӑвашӗсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Уяв тата йӑла-йӗрке кӗписен ҫӳлти пайне пӗтӗмпе тенӗ пекех тӗрӗ-эреш йышӑннӑ.

Help to translate

Анат енчи чӑвашсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.