Шырав

Шырав ĕçĕ:

ҫӑлтӑр the word is in our database.

ҫӑлтӑр (тĕпĕ: ҫӑлтӑр) more information about the word form can be found here.

Калӑпӑр, пӗр-пӗр ҫӑлтӑр ушкӑнӗн темиҫе ҫутӑ ҫӑлтӑр тата нумай пӗчӗк ҫӑлтӑрсем пур тейӗпӗр.
Положим, в каком-то созвездии имеется несколько ярких и много более мелких звезд.

Ҫӑлтӑрлӑ тӳпе ӳкерчӗкӗ // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Кашни ҫӑлтӑр ушкӑнӗ — тӳпере курӑнакан ҫутӑ ҫӑлтӑрсен ярӑмӗ пулнине астрономсем пит лайӑх ӑнланаҫҫӗ.
Астрономы прекрасно понимают, что каждое созвездие — лишь видимая на небе группа ярких звезд.

Ҫӑлтӑрсенчен пулнӑ фигурӑсене ҫынсем авалтанпах ҫӑлтӑр ушкӑнӗсем тесе ят панӑ.
Эти фигуры из звезд люди исстари назвали созвездиями.

Ҫӑлтӑр фотографи пластинки ҫине ҫутӑ пӑнчӑ пек тухтӑр тесен, телескопӑн ҫав ҫӑлтӑра пӗрмаях пластинкӑн пӗр вырӑнӗнче тытса тӑмалла; ҫавӑнпа вӑл ҫӑлтӑр хыҫҫӑн сехет механизмӗ пулӑшнипе ҫаврӑнать.
Чтобы звезда вышла на фотографии в виде светлой точки, надо, чтобы телескоп все время держал ее в поле зрения на одном месте пластинки; для этого он поворачивается за звездой с помощью часового механизма.

Сулахайри ӳкерчӗк ҫинче Акӑш альфи ҫӑлтӑрӗ патӗнчи тӳпене 4 сехет, сылтӑм енчи ӳкерчӗке 13 сехет хушши тытса ӳкерсе илнӗ: «Фотографи куҫӗ» ҫак тӑхӑр сехет хушшинче мӗн чухлӗ ҫӑлтӑр курнӑ!
На рисунке слева снята область неба около звезды Альфа Лебедя с выдержкой в 4 часа; а на рисунке справа та же область снята с выдержкой в 13 часов. И какое множество звезд увидел «фотографический глаз» за эти добавочные 9 часов!

Малтанах ҫутати-ҫутатми курӑнакан ҫӑлтӑрӑн пайӑрки нимӗн те палӑрман пек, анчах минутсем иртнӗҫемӗн, унтан сехетсем иртнӗҫемӗн пластинка ҫинче ҫӑлтӑр сӑнӳкерчӗкӗ курӑнма тытӑнать.
Сначала луч очень слабой звезды как будто не производит действия; но проходят минуты за минутами, часы за часами, и на пластинке появляется изображение звезды.

Ҫапла куҫ шарса кайнипе тӳпере ҫӑлтӑрсем пит нумаййӑн курӑнаҫҫӗ, тӗрӗссипе вара унта пурӗ те виҫӗ пин ҫӑлтӑр ҫеҫ.
Да, только три тысячи вместо того воображаемого множества, от которого разбегаются глаза…

Акӑ мӗншӗн: сӑнакан ҫын куҫӗпе мӗнле те пулин ҫӑлтӑр хушшинче Сатурнӑн унки курӑнса кайсан, сӑнакан ҫын ҫӑлтӑра ункӑ витӗрех курать.
А вот почему: если между глазом наблюдателя и какой-нибудь звездой оказывается кольцо Сатурна, то наблюдатель видит звезду сквозь кольцо довольно ясно.

Сатурн // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Кашни каҫах тӳпен пӗр лаптӑкне пӑхса, ҫӑлтӑрсене сӑнамалла пулать, карттӑ ҫине кашни ҫӑлтӑр ӑҫта вырнаҫнине кӑна тӗрӗс палӑртнӑ пултӑр.
Надо было каждую ночь смотреть на определенный участок неба и точно отмечать положение каждой звезды на карте.

Астероидсен тӑрӑхӗ // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Тӳпери ҫӑлтӑрсен вырӑнне тупма авал пит ансат инструментсемпе усӑ курнӑ, сӑмахран каласан, икӗ йӗплӗ йывӑҫ транспортир пеккипе; унӑн пӗр йӗппине куҫарман, ӑна горизонт патнелле вырнаҫтарнӑ, тепӗрне ҫӑлтӑр еннелле куҫарса тӑма май пулнӑ.
Для определения положения звезд на небе в старину употреблялись инструменты очень простые, вроде больших деревянных транспортиров с двумя стрелками; одна из них, неподвижная, направлялась на горизонт, а другая, подвижная, — на звезду.

Поляксен аслӑ астрономӗ Коперник // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Хура сӑнлӑ шывӑн бархат пек тӑрӑхӗ хӑватлӑн шӑвать, ун ҫине ҫӑлтӑр ҫулӗ авӑнса кӗмӗл тӗслӗн тӑсӑлать, пысӑк ҫӑлтӑрсем ылтӑн тӑрисем пек ялкӑшса тӑраҫҫӗ, чӗре пурӑнӑҫӑн вӑрттӑнлӑхӗсем ҫинчен хӑйӗн ӑссӑр шухӑшӗсене хуллен юрласа тӑсать.
Могуче движется бархатная полоса тёмной воды, над нею изогнуто простерлась серебряная полоса Млечного Пути, сверкают золотыми жаворонками большие звёзды, и сердце тихо поёт свои неразумные думы о тайнах жизни.

Манӑн университетсем // Леонид Агаков. Горький М. Манӑн университетсем: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1948. — 138 с.

Эсӗ вара — еркӗн, ашшӗ — пушӑ мӗлке евӗр, аллусене ҫӑлтӑртан ҫӑлтӑр патне сарса тӑраканскер.
А ты, любовник, отец, — как пустая тень, раскинувшая руки от звезды до звезды.

Лось пӗччен юлать // Алексей Леонтьев. Толстой А. Н. Гарин инженер гиперболоичӗ; Аэлита (Марс пӗтмӗшӗ): романсем; Алексей Леонтьев куҫарнӑ. — Шупашкар: Ҫӗнӗ Вӑхӑт, 2014. — 495 с. — 319–494 с.

Ытама уҫса хур та, алӑсене ҫӑлтӑртан ҫӑлтӑр патне саркала та — хӗрарӑма кӗт те йышӑн.
Раскрыть объятие, распахнуть руки от звезды до звезды, — ждать, принять женщину.

Анчах кӗҫех пӑхса ытамлайми мӗн пур тӳпере ҫӑлтӑрсем, симӗсрех тӗслӗ, ҫиҫкӗнчӗк ҫӑлтӑр ушкӑнӗсем сапалана-сапалана акӑнчӗҫ.
Но уже по всему непроглядному небу начали высыпать звёзды, сияющие, зеленоватые созвездия, — ледяные лучи их кололи глаза.

Хӗвел анни // Алексей Леонтьев. Толстой А. Н. Гарин инженер гиперболоичӗ; Аэлита (Марс пӗтмӗшӗ): романсем; Алексей Леонтьев куҫарнӑ. — Шупашкар: Ҫӗнӗ Вӑхӑт, 2014. — 495 с. — 319–494 с.

— Ак ҫакӑн пекех, ҫак ҫӗрлехи пекех — ҫӑлтӑр ҫине пӑхатӑн та пӗлетӗн: ку — ҫӑлтӑрсен хушшинче ишекенни — эпӗ пӑрахса хӑварнӑ Ҫӗр.
Вот так же, ночью, глядеть на звезду и знать, — это плывёт между звёзд — покинутая мною земля.

Ыйхӑсӑр ҫӗр // Алексей Леонтьев. Толстой А. Н. Гарин инженер гиперболоичӗ; Аэлита (Марс пӗтмӗшӗ): романсем; Алексей Леонтьев куҫарнӑ. — Шупашкар: Ҫӗнӗ Вӑхӑт, 2014. — 495 с. — 319–494 с.

Ҫапах та, пирӗн ҫӑлтӑр системи уҫлӑхӗнче куҫса ҫӳренӗ май, вӑл вӗтӗ, ҫирӗп космос тусанӗпе газсенчен тӑракан ҫӑлтӑрсем хушшинчи питӗ пысӑк пӗлет ӑшне пырса кӗнӗ.
Тем не менее, перемещаясь в пространстве нашей звездной системы, она попадает в огромную межзвездную среду, состоящую из мелкой, твердой космической пыли и газов.

1. Ҫӗр тата чи авалхи материксем пулса кайни // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.

Ун хыҫӗнчен ҫаврашка та шупка уйӑх пӑхать, кӑшт ҫӳлерех ирхи ҫӑлтӑр — тӳпери ҫӑлтӑрсенчен чи ҫутти те чи илемли — йӑлтӑртатать.
Круглая, бледная, выглядывала из него луна, а чуть повыше мерцала утренняя звезда, самая яркая и красивая среди звезд на небе.

II // Василий Юдин. Гариф Губай. Бакенщик хӗрӗ. Повесть. Тутарларан В.Н. Юдин куҫарнӑ — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1962. — 204 с.

Хӗпӗртер: ав, епле савса пӑхать пире Шурӑмпуҫ ҫӑлтӑрӗ, ырӑ та телей сунакан йӑлтӑр ҫӑлтӑр…
Радуйся: вон как милует нас Утренняя звезда, добрая, счастливая звезда…

4 // Хветӗр Агивер. Агивер Ф.Г. Сар ачапа сарӑ хӗр: Повесть. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1980. — 256 с.

Вӑл Алтӑр ҫӑлтӑра аран шыраса тупрӗ те тасатнӑ кӗмӗл пек ҫуталакан алтӑрӗ ҫине нумайччен пӑхса тӑчӗ, анчах Алтӑр ҫӑлтӑр та ҫул кӑтартса памарӗ.
С трудом нашла она Большую Медведицу, долго всматривалась в начищенный серебряный ковш, но это ничего не сказало ей о дороге.

Чижик Холмы ялне кайрӗ // Тани Юн. Карнаухова И. В. Туслӑ ачасем: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1953. — 256 с.

Чӑнах та ӗнтӗ, ҫӑлтӑрсенчен чылайӑшӗ пирӗн ҫӑлтӑр евӗрлӗ…
Действительно у многих звезд они подобны Земле.

Виҫҫӗмӗш сыпӑк // Андрей Краснов. Ефремов И.А. Ҫӑлтӑр карапӗсем: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1959. — 96 с.

Страницăсем:

Corpus of the Chuvash language

Шырав

Шырав ĕçĕ:

Menu

Statistics