Шырав
Шырав ĕçĕ:
Ҫак сӑлтав ӗнтӗ полюс патӗнчен экватор патнелле кайнӑҫемӗн япалан йывӑрӑшне чакарса пырать.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Анчах та, Ҫӗр туртӑмӗн вырӑнӗнче кирек епле япалан туртӑмӗ те ҫав япалан mg-пе тан P йывӑрӑшӗпе палӑрнӑ пирки, Ҫӗрӗн туртӑм вырӑнӗн напряжонноҫне эпир йывӑрӑш вӑйне масса единици тӗлӗшпе илсе тупма пултаратпӑр.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫӗрпе пӗр-пӗр япалан е пӗлӗт ҫинчи мӗнле те пулин икӗ япалан взаимодействийӗ вӑл — кашни япалан уйрӑм материальнӑй точкисем пӗр-пӗрне туртса тӑнин равнодействующийӗ пулать.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫӗр ҫинчи япаласен йывӑрӑш вӑйӗ те Ҫӗрпе япалан массисен произведенийӗпе тӳрӗ пропорциллӗ, вӗсем хушшин квадрачӗпе хирӗҫле пропорциллӗ.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Планетӑсем Хӗвел тавра ҫавӑрӑннӑ чухне вӗсене тивекен варринелле туртакан вӑя шутласа кӑларнӑ чух Ньютон ҫакна тупнӑ: планетӑна Хӗвел мӗнле вӑйпа туртса тӑни Хӗвелпе планетӑн массисен произведенийӗпе тӳрӗ пропорциллӗ тата вӗсем хушшин квадрачӗпе хирӗҫле пропорциллӗ (ҫакӑнта шар евӗрлӗ массӑсем хушшинчи инҫӗшӗ выринке вӗсен центрӗсем хушшине йышӑнмалла; урӑхла каласан, шутланӑ чухне шар евӗрлӗ япалан мӗнпур массине центрта пухӑнса тӑнӑ тесе шутламалла).
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япалан Р йывӑрӑшне хушӑнакан икӗ вӑй ҫине уйӑрар: пӗри опора точки В еннелле, тепри — ҫаврашка центрӗ еннелле гор-зонталь майлӑ пултӑр.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япалан массине m саспаллипе, йывӑрӑшне Р саспаллипе тата варринелле туртакан вӑя F саспаллипе паллӑ тусан, вара шарик йӑлӑн ҫӳлти пайӗнче те валакран тухса ӳкмелле мар условин пӗртанлахӗ ҫакӑн пек пулать: Р = F.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Питӗ хӑвӑрт ҫавӑрӑнакан япалан свойствипе усӑ курса, гирокомпас текен прибор тунӑ, ку приборпа пространствӑра меридиан чӑннипе хӑш еннелле кайнине пӗлеҫҫӗ.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япалан инерцийӗ унӑн ҫавӑрӑну тӗнӗлне улӑштармасӑр тытса тӑма тӑрӑшать, ҫавӑнпа та суднӑна питех силленме памасть, ӑна ҫирӗпрех тытӑнтарса тӑратать.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫавӑрӑнакан япалан инерцийӗ ҫинчех ӗнтӗ кӑлтӑрмача ҫавӑрса ярасси те никӗсленсе тӑрать.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫавӑрӑнакан япалан империйӗ ҫавӑрӑну тӳремҫийӗ тата ҫавӑрӑну тӗнӗлӗ хӑш еннелле пулнине нимӗн улӑштармасӑр тытса тӑрать.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япалан инерцийӗ ӗнтӗ хӑвӑртлӑх пысӑкӑшне те тата унӑн енне те улӑштармасӑр тытса тӑнинче палӑрать.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫавӑрӑнакан япалан кашни точкиннех хӑвӑртлӑх пур, ҫак хӑвӑртлӑхсем ҫавӑрӑну тӳремҫийӗ тӑрӑх каяҫҫӗ.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Чӑрмава тивекен действи ҫавӑрӑнакан япалан инерцийӗ пирки пулать.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫавӑрӑнакан япалан тӗрлӗ точкисен линиллӗ хӑвӑртлӑхӗсем тӗрлӗ пулнӑ хушӑрах вӗсем пурте малтанхи вырӑнран пӗртан кӗтес туса куҫаҫҫӗ.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япалан пур точкисем те ҫавракӑш ҫырса ҫавӑрӑнсан, ҫав ҫавракӑшсен ҫийӗсем параллельлӗ пулсан тата вӗсен центрӗсем вырӑнтан хускалман ҫавӑрӑну тӗнӗлӗ текен пӗр тӳрӗ лини ҫинче пулсан, ҫакӑн пек движение вара ҫавӑрӑнса куҫни теҫҫӗ.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Точкӑн ҫакӑн пек движенийӗ япалан ҫавӑрӑнса куҫни текен движенире тӗл пулать.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫак икӗ услови — япалан хӑвӑртлӑх пулни тата вӑй хӑвӑртлӑхпа пӗр-пӗр кӗтес туса тивни — кукӑр линиллӗ движени пулма яланах кирлӗ условисем пулса тӑраҫҫӗ.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ывӑтса янӑ япалан траекторийӗ акӑ мӗншӗн кукӑр линиллӗ пулчӗ: хӑвӑртлӑх илнӗ япалана вӑй, хӑвӑртлӑхпа пӗр-пӗр кӗтес туса, тивсе тӑнӑ.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫакӑн пек опытсем акӑ мӗн кӑтартса панӑ: чи пысӑк сопротивлени тул еннелле уҫӑ тӑракан пушӑ ҫурчӑмӑрӑн, 5-пе паллӑ тунӑскерӗн, чи пӗчӗк сопротивлени 7-пе паллӑ тунӑ япалан пулать.
III. Гидро- тата аэродинамика // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.