Шырав
Шырав ĕçĕ:
1 м/сек хӑвӑртлӑха 2 см тӑршшӗпе паллӑ тумалла масштаб илсе, АD татӑкпа сложнӑй движенин v хӑвӑртлӑхне кӑтартар.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Анчах, нумай шухӑшламасӑрах паллӑ, ҫав панӑ диагональ ҫинче темӗн чухлӗ тӗрлӗ параллелограм тума пулать; вӗсен кашнин енӗсем хӑйсен пысӑкӑшӗсемпе тата енӗсемпе задачӑра панӑ вектор тума пултаракан икӗ хушӑнакан вектор пулса тӑраҫҫӗ.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япалан массине m ҫырса, унӑн калӑпӑшне v ҫырса тата плотноҫне D ҫырса паллӑ тусассӑн, ҫапла пулать:
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Самолет ҫинчен сикнӗ хыҫҫӑн пӗр паллӑ вӑхӑт иртсен, ӳкни чылай пысӑк хӑвӑртлӑха ҫитсен, парашютӑн вӗҫерӗнекен кантри хӑех е парашютист туртнипе туртӑнать те, парашют сывлӑш сопротивленине пула уҫӑлса каять, вӑл вара хӑйӗн сарӑлса пысӑкланнӑ ҫийӗпе аялалла куҫса пынине ытларах кансӗрлет.
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Апла вара цилиндр ҫинчи кашни умлӑ-хыҫлӑ тӑракан икӗ паллӑ хушшинчи вӑхӑт тӑршшӗ t сек. пулать.
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫапла паллӑ тусассӑн, ирӗклӗ ӳкнин формулисем ҫакӑн пек тӗслӗ пулса тӑраҫҫӗ:
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Мотор пӗртикӗс ҫавӑрӑнса тӑнӑ чухне кисточка цилиндра кашни пӗртан вӑхӑтран сӗрсе илет, цилиндр ҫинче темиҫе паллӑ туса хӑварать.
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Хӑшӗн масси ытлараххине мӗнле паллӑ тӑрӑх пӗлме пулать?
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
6. Ҫавӑн пек формула пулса тӑрсассӑн, унӑн саспаллисем вырӑнне числосем (вӗсен ячӗсемпе пӗрле) ҫырса хурас пулать, унтан ҫав числосемпе тата вӗсен ячӗсемпе формулӑсенче кӑтартнӑ действисене тӑвас пулать, паллӑ мар числона шутласа кӑларичченех, формулӑсен кутӑн йӗркипе пырса, формулӑри величинасем вырӑнне вӗсен тупнӑ пӗлтерӗшӗсене лартса пырас пулать.
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
5. Пӗрремӗш формулӑн сылтӑм енче паллӑ величинасем анчах пулсассӑн, задача шутланнӑ пулать.
Задачӑсене шутламалли правилӑсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Тӗрлӗ физикӑлла величинасене виҫмелли единицӑсене, пӗр-пӗр паллӑ правило тӑрӑх пухнӑскерсене, пӗрле единицӑсен системи теҫҫӗ.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Кашни ҫӗнӗ величинана виҫмелли единицӑна ҫав ҫӗнӗ величинаран тата ытти паллӑ величинасенчен тӑракан формула тӑрӑх тупаҫҫӗ.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япала массине m ҫырса, хӑвӑртланнине а ҫырса тата вӑя F ҫырса паллӑ тусан, иккӗмӗш закон тӑрӑх вӑй формули ҫакӑн пек пулса тӑрать:
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ньютонӑн пӗрремӗш законӗнче япала куҫса пынине улӑштаракан сӑлтава сӑмахпа паллӑ тума вӑй сӑмахпа усӑ курнӑ.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Океансем тӑрӑх инҫетри вырӑнсене ҫӳрени ҫакӑн пек экономикӑлла кирлӗлӗх туса хунӑ: вӑл тинӗс карапӗсен шӑнӑҫтарӑмне (емкостьне) ӳстерме тата вӗсене шывра лайӑхрах тытӑнса тӑмалла тума хушнӑ. урӑхла каласан, ҫынсем умне паллӑ механикӑлла задачӑсем кӑларса лартнӑ.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫапла ӗнтӗ, улшӑнакан движенири пуҫламӑшӗнчи хӑвӑртлӑха v саспаллипе, t сек. иртсен пулнӑ хӑвӑртлӑха v саспаллипе, вӑтам хӑвӑртланнине а саспаллипе паллӑ тусан, ҫапла пулать:
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Икӗ величинан функциллӗ ҫыхӑнӑвне чертеж ҫинче функци графикӗ текен пӗр-пӗр паллӑ линипе кӑтартса пама пулать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Кайнӑ ҫул тӑршшӗне s саспаллипе, вӑхӑта t саспаллипе тата хӑвӑртлӑха v саспаллипе паллӑ тусассӑн, определени тӑрӑх.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Чи малтан илсе кӑтартсан, акӑ, этем хӑй те ӗҫленӗ чухне тата ытти чӗрчунсем те ҫӗр ҫинчи пӗр-пӗр паллӑ вырӑнсем тӗлӗшӗнчен хӑйсен вырӑнне, е инҫӗшне, пӗр чарӑнми улӑштарса пыраҫҫӗ.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ача-пӑча хӑйӗн мӗн те пулин ҫӗнни пулсан, ҫитменнине тата, унашкал япала ыттисенче ҫук чухне еплерех кӑсӑкланни паллӑ ӗнтӗ…»
Сехет // Александр Савельев-Сас. Савельев-Сас, А. С. Шӑнкӑравлӑ пӗкӗ: повеҫсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1992. — 272 с. — 187–271 с.