Шырав
Шырав ĕçĕ:
Анчах япала тайӑлса хӑйӗн чи ҫӳллӗ положенинчен иртсен, япала йывӑрӑшӗ ӑна равновеси положенине каялла тавӑрма пултараймасть, мӗншӗн тесен ҫакна тумашкӑн япалан йывӑрӑш центрне чи ҫӳллӗ положени урлӑ каҫармалла пулнӑ пулӗччӗ; ҫак вӑхӑтрах унӑн йывӑрӑшӗ йывӑрӑш центрне ҫаплах аялалла антарса пырать те, япала вара ӳкет.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
73 ӳкерчӗкре кӑтартнӑ япала положенийӗн тӗрлӗ тӗслӗхӗсене сӑнаса, эпир япала хӑйӗн малтанхи положенине тавӑрӑннине куратпӑр, урӑхла каласан, япалана темӗн майлӑ та куҫарнӑ чух унӑн йывӑрӑш центрӗ урлӑ каякан вертикаль опора лаптӑкӗнчен тухмасть пулсан, вара равновеси пур чух та ҫирӗп пулать; япалана куҫарнӑ чух йывӑрӑш центрӗ урлӑ каякан вертикаль опора лаптӑкӗн тулашӗнчен каять пулсан, вара равновеси пӑсӑлать.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Равновеси положенинче йывӑрӑш центрӗ пулма пултаракан чи аялти положение йышӑнса тӑрать пулсан, вара равновеси ҫирӗп тӑракан равновеси пулать; ни ҫӳлти положение йышӑнса тӑрать пулсан, вара равновеси ҫирӗп тӑман равновеси пулать; йывӑрӑш центрӗ пур положенире те горизонтальлӗ пӗр тӳремҫи ҫинчех юлать пулсан, вара уйрӑмлӑхсӑр равновеси пулать.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Равновесин маларах кӑтартса панӑ тӗрлӗ тӗслӗхӗсене кӑтартакан ӳкерчӗксене пӑхса тухнӑ хыҫҫӑн ҫакна курма пулать: ҫирӗп равновеси чухне — йывӑрӑш центрӗ ҫак условисенче пулма пултаракан чи аялти положение, ҫирӗп мар равновеси чухне — чи ҫӳлти положение йышӑнса тӑрать, уйрӑмлӑхсӑр равновеси чухне — япала кирек епле положение йышӑнсан та, йывӑрӑш центрӗ яланах пӗр горизонтальлӗ тӳремҫи ҫинче пулать.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Равновесин ҫакӑн пек тӗслӗхне уйрӑмлӑхсӑр равновеси теҫҫӗ.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япалана пӗр-пӗр вӑй пырса тивнипе равновеси положенийӗнчен кӑларнӑ хыҫҫӑн вӑл хӑйӗн малтанхи положенийӗнчен аяккалла кайса пырать пулсан, ҫав положение ҫирӗп тӑман положени теҫҫӗ.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Тата тепӗр майлӑ тӗслӗхсем те пулаҫҫӗ: пӗр-пӗр точкипе тӗкӗнтерсе хунӑ япалана равновеси положенинчен кӑларсан, алра йывӑрӑш вӑйӗн пӗр хушӑнаканӗ япалана равновеси положенийӗнчен аяккалла илсе кайса, ӑна тӳнтерсе ярать.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗр-пӗр вӑй пырса тивнипе япалана равновеси положенинчен кӑларнӑ пулсан та вӑл ҫав положение татах тавӑрӑнать пулсан, вара япалан ҫакӑн пек положенине ҫирӗп тӑракан положени теҫҫӗ.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япала темиҫе хутчен сулланса илнӗ хыҫҫӑн равновеси положенине тавӑрӑнать.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
68 §-ра кӑтартса панӑ пек, маятнике равновеси положенийӗнчен кӑларсан, йывӑрӑш вӑйӗн P₁ хушӑнаканӗ пулать, вӑл равновеси положенийӗ еннелле туртать.
2. Япала йывӑрӑшӗн центрӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
ОА вертикаль ҫине, сӑмахран 1-мӗш е 2-мӗш точка тӗлне, пӑта ҫапса хурсан, В точкӑран сулланса каякан маятник АС₁ тӑрӑх е АС₃ тӑрӑх каять, кашни хутӗнче равновеси шайӗнчен пӗр пек е ҫӳллӗшех хӑпарать; А точка урлӑ каҫнӑ вӑхӑта пухӑнса ҫитнӗ кинетикӑлла энерги ҫавӑн чухлӗ потенциллӗ энергие анчах куҫма пултарать, ҫапла вара, вӑл маятнике пӗр пек ҫӳллӗше анчах хӑпартма пултарать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Сасартӑк пысӑк шурӑ хут ҫӗлен сулӑнса кайнӑ пек пулнӑ, равновеси ҫухатнӑ, вирлӗрен те вирлӗн ҫӗрелле персе анма пуҫланӑ.
34. Килте тата ют ҫӗрсенче вӗҫнисем // Ярукка Сантри. Чарнлей, М. Райтсем: (Вильбурпа Орвиль) / А. И. Ярлыкин куҫарнӑ; ред. Н. Васянка. — Шупашкар: Чӑвашсен патшалӑх издательстви, 1936. — 110 с.
Райтсем аэроплан ҫавӑрӑннӑ чухне равновеси ҫухатасран ун сӑмсине аялалла антарма май тупнӑ хыҫҫӑн, аэропланпа «ахаль» вӗҫес ӗҫ пулса ҫитнӗ теме юрать.
29. Юлашки сӑнавсем // Ярукка Сантри. Чарнлей, М. Райтсем: (Вильбурпа Орвиль) / А. И. Ярлыкин куҫарнӑ; ред. Н. Васянка. — Шупашкар: Чӑвашсен патшалӑх издательстви, 1936. — 110 с.
Анчах вӗсемшӗн ку задачӑра пӗр питӗ пысӑк хӗнлӗх пулнӑ, — вӑл ҫавӑрӑннӑ чухне равновеси тытасси.Здесь они уперлись в одну из трудностей полета, — потерю равновесия при повороте.
27. Хытӑ чӗреллӗ тӗнче. Ҫӗнӗ сӑнавсем // Ярукка Сантри. Чарнлей, М. Райтсем: (Вильбурпа Орвиль) / А. И. Ярлыкин куҫарнӑ; ред. Н. Васянка. — Шупашкар: Чӑвашсен патшалӑх издательстви, 1936. — 110 с.
Равновеси тӑвасшӑн, эпӗ ҫунатсене пӑрма пуҫларӑм, ҫав вӑхӑтрах хӑвӑртрах ҫӗре ҫитесшӗн, ӑна ҫӗрелле чалӑштарма тӑрӑшатӑп.
26. Татах вӗҫеҫҫӗ // Ярукка Сантри. Чарнлей, М. Райтсем: (Вильбурпа Орвиль) / А. И. Ярлыкин куҫарнӑ; ред. Н. Васянка. — Шупашкар: Чӑвашсен патшалӑх издательстви, 1936. — 110 с.
Вильбур равновеси тытма ӗлкӗрейменнипе, вӑл ҫӗр ҫине чалӑшшӑн анса сулахай ҫунаттипе ҫӗре сухаласа пынӑ.Левое крыло заскоблило по земле, так как Вильбур не успел окончательно восстановить равновесие.
24. Малтан Вильбур вӗҫет // Ярукка Сантри. Чарнлей, М. Райтсем: (Вильбурпа Орвиль) / А. И. Ярлыкин куҫарнӑ; ред. Н. Васянка. — Шупашкар: Чӑвашсен патшалӑх издательстви, 1936. — 110 с.
Аэроплан кӑштах ҫӳлелле улӑхнӑ та, ҫавӑнтах равновеси ҫухатнӑ.
24. Малтан Вильбур вӗҫет // Ярукка Сантри. Чарнлей, М. Райтсем: (Вильбурпа Орвиль) / А. И. Ярлыкин куҫарнӑ; ред. Н. Васянка. — Шупашкар: Чӑвашсен патшалӑх издательстви, 1936. — 110 с.
— Анчах машинӑна рельс тӑрӑх чупса пынӑ чухне равновеси тыттарасси хӗн пулӗ, ҫавӑнпа пирӗн пӗрин машинӑна ҫунатран тытса чупса пыма лекет пулӗ, — тенӗ Вильбур.
24. Малтан Вильбур вӗҫет // Ярукка Сантри. Чарнлей, М. Райтсем: (Вильбурпа Орвиль) / А. И. Ярлыкин куҫарнӑ; ред. Н. Васянка. — Шупашкар: Чӑвашсен патшалӑх издательстви, 1936. — 110 с.
Сасартӑк вӑл хӑранӑ пек кӑшкӑрса янӑ: — Асту, Вильбур, вӑл равновеси ҫухатать! — тенӗ.Вдруг он предостерегающе крикнул: — Осторожно, Вильбур! Планер теряет равновесие!
16. Кӳренмеллисем, савӑнмаллисем // Ярукка Сантри. Чарнлей, М. Райтсем: (Вильбурпа Орвиль) / А. И. Ярлыкин куҫарнӑ; ред. Н. Васянка. — Шупашкар: Чӑвашсен патшалӑх издательстви, 1936. — 110 с.
Вӗсем машинӑпа равновеси пама, ӑна ертсе пыма машина ҫинче хайсем вырӑнтан вырӑна хусканса ҫӳренӗ, ҫавӑнпа вӗсемшӗн пысӑк машинӑна ертсе пыма хӗн пулнӑ.
15. Шанют пырса тухни // Ярукка Сантри. Чарнлей, М. Райтсем: (Вильбурпа Орвиль) / А. И. Ярлыкин куҫарнӑ; ред. Н. Васянка. — Шупашкар: Чӑвашсен патшалӑх издательстви, 1936. — 110 с.