Шырав
Шырав ĕçĕ:
Ҫапла улӑштарнӑ хыҫҫӑн А точкӑна вара виҫӗ вӑй тивет: F₂ вӑй пӗр еннелле, F₂ тата F₁ — F₂ вӑйсем ӑна хирӗҫ еннелле.
1. Пӗр-пӗринпе шайлашса тӑракан вӑйсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япалан А точкине пӗр еннелле F₁ вӑй, ӑна хирӗҫ еннелле F₂ вӑй тивет пултӑр.
1. Пӗр-пӗринпе шайлашса тӑракан вӑйсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Хытӑ япалана А точкӑна лекнӗ F вӑй тивет пултӑр.
1. Пӗр-пӗринпе шайлашса тӑракан вӑйсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
АР ҫул ҫинче (эллипсӑн аялти пайӗ) потенциллӗ энерги чакать, вӑл кинетикӑлла энергие куҫса пырать, Р точкӑра вара чи нумай кинетикӑлла энерги те чи сахал потенциллӗ энерги пулать; А точкӑра — йӑлтах урӑхла: энерги тепӗр формӑна куҫас тӗлӗшрен планетӑсен движенийӗ маятник сулланни пек пулать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
ОА вертикаль ҫине, сӑмахран 1-мӗш е 2-мӗш точка тӗлне, пӑта ҫапса хурсан, В точкӑран сулланса каякан маятник АС₁ тӑрӑх е АС₃ тӑрӑх каять, кашни хутӗнче равновеси шайӗнчен пӗр пек е ҫӳллӗшех хӑпарать; А точка урлӑ каҫнӑ вӑхӑта пухӑнса ҫитнӗ кинетикӑлла энерги ҫавӑн чухлӗ потенциллӗ энергие анчах куҫма пултарать, ҫапла вара, вӑл маятнике пӗр пек ҫӳллӗше анчах хӑпартма пултарать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
А точка тӗлӗнче пӗтӗм потенциллӗ энерги запасӗ (малтан туяннӑскер) нуль пулса тӑрать, ун вырӑнне кинетикӑлла энерги ҫав mgh пысӑкӑшех ҫитет (хӑвӑртлӑх).
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Маятнике А тӗлӗнчи равновесирен В точка тӗлне h ҫӳллӗше хӑпартнӑ чухне ӑна mgh чухлӗ потенциллӗ энерги параҫҫӗ; В точка тӗлӗнче, маятник хускалмасӑр тӑнӑ тапхӑрта, унӑн кинетикӑлла энергийӗ 0-па тан, апла вара унӑн пӗтӗм энергийӗ mgh чухлӗ пулать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япала С точкӑран А точка патне ирӗклӗ ӳксен, унӑн А точкӑра хӑвӑртлӑхӗ v² = 2gH пулать тата кинетикӑлла энергийӗ ҫапла пулать:
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
m массӑллӑ япалана Н ҫӳллӗше пӗртикӗс хӑпартас тесен, F = mg вӑй хумалла тата унӑн йывӑрӑшне ҫӗнтерсе пыма А = mgH ӗҫ тумалла.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Техникӑри системӑра: А = 1 кГм тата t = 1 сек. тесе шутлар, вара:
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
СGS системинче: А = 1 эрг, t = 1 сек тесе шутлар, вара:
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
2. Ӗҫ единицине МТS системинче туса хурас тесен, F =1 стен тата s = 1 м тесе йышӑнмалла; вара А = 1 стен * 1 м = 1 стен * м пулать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Чӑнах та, а = 90° пулнӑ чух соs 90° = 0 тата А = Fs * 0 = 0 пулать.
4. Механикӑлла энерги // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗртикӗс улшӑнакан движенире, пуҫламӗш хӑвӑртлӑх нульпе тан пулнӑ пулсан, хӑвӑртланни хӑвӑртлӑхпа а = v/t отношени тӑрӑх ҫыхӑнса тӑрать.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
8. З60 м ҫӳллӗшре горизонтальлӗ вӗҫсе пыракан самолет ҫинчен, вӑл А точка тӗлне ҫитсен, бомба пӑрахаҫҫӗ, бомба А точкӑран 360 м инҫӗшре ӳкет.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
3. Хута хӑма ҫинчен илсе, ун ҫине А точка урлӑ горизонтальлӗ тата вертикальлӗ линисем туртӑр.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Сывлӑш сопротивленине пула снарядӑн хӑвӑртлӑхӗ чакать, умлӑ-хыҫлӑ тӑракан А¹, А², А³ точкӑсем пӗр-пӗрин патне ҫывхараҫҫӗ, вара чӑн кукӑр линин аялалла анакан пайӗ теорире кӑтартнинчен авӑнчӑкрах пулать.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ирӗклӗн ӳкес пулсан, ҫав япалах А урлӑ каҫакан вертикаль тӑрӑх ӳкнӗ пулӗччӗ, вӑхӑт квадрачӗпе пропорциллӗ ҫул татӑкӗсем кайса пынӑ пулӗччӗ.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
А¹, А², А³ точкӑсем япала хӑйӗн инерцийӗпе анчах куҫса пырас пулсан, пӗртан вӑхӑтсенчен ӑҫта-ӑҫта пулассине кӑтартаҫҫӗ.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫав точкӑсемпе горизонталь хушшисем В¹А¹, С¹А², D¹А³ пӗр-пӗринпе 1:4:9 т. ыт. пек шайлашса тӑраҫҫӗ.
3. Движенисене хушасси // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.