Шырав
Шырав ĕçĕ:
Япаласем пӗр-пӗринпе ҫыхӑнса тӑнин хӑш-пӗр тӗслӗхӗсенче нихӑш япала та тепӗр япалан движенине улӑштармасть, вӗсен иккӗшӗн те формисем е калӑпӑшӗсем улшӑнаҫҫӗ, урӑхла каласан, деформаци пулать.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Куҫса пыракан япалан инерцийӗ хуть те хӑҫанах та япалана вӑл куҫса пынӑ тӳрӗ линипех малалла куҫарать.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Сӑнаса пыни тата ҫакна кӑтартать: япалан хӑвӑртлӑхӗ ытти япаласемпе ҫыхӑнса пырсан анчах хӑйӗн пысӑкӑшне тата каяс енне улӑштарма пултарать.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫав япалан движенийӗ мӗнле йышшискер?
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
1. Япалан пуҫламӗш хӑвӑртлӑхӗ; вӑл хӑвӑртланни туянать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
3. Ирӗклӗ ӳкекен япалан пуҫламӗш хӑвӑртлӑхӗ v₀ = 0, хӑвӑртланни а = 980 см/сек².
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Нумай чухне япалан пӗртикӗс хӑвӑртланакан движенийӗ пӗр-пӗр точкӑран, япала малтан хускалмасӑр тӑнӑ тӗлтен тапранса кайма пултарать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
3. Япалан хӑвӑртлӑхӗ 10 сек. хушшинче 60 см/сек-ран 20 см/сек таран улшӑннӑ пулсан, ҫав япалан вӑтам хӑвӑртланни мӗнле пулать?
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Малалла куҫса пынӑ чухне япалан кашни точки пӗртан тата параллельлӗ ҫул туса пынипе, япала куҫса пыни унӑн кашни точки куҫса пыни пекех пулать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япала малалла куҫса пыни тесе малалла куҫса пыракан япалан икӗ точкине ҫыхӑнтаракан кирек хӑш лини те хӑйпе хӑй параллельлӗ куҫса пынине калаҫҫӗ.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫапла вара, япалан хӑвӑртлӑхӗ ҫинчен эпир кайнӑ ҫул тӑршшӗне тата иртнӗ вӑхӑт хушшине пӗр-пӗринпе танлаштарса пӑхса калама пултаратпӑр.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япаласем мӗнле-мӗнле движенире пулнине пӗлме ҫӑмӑлтарах пултӑр тесе, движенири япалан тӗсне ҫӑмӑллатас пулать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
— Хӑвӑртлӑхӗ те пур ку япалан, ҫирӗплӗхӗ те.
«Ыр ут хыҫҫӑн…» // Александр Савельев-Сас. Савельев-Сас, А. С. Шӑнкӑравлӑ пӗкӗ: повеҫсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1992. — 272 с. — 102–136 с.
Ҫӑлтӑрсем, Хӗвел, планетӑсем — вӗсем япаласем; шыв тумламӗ, сывлӑшра вӗҫсе ҫӳрекен тусан пӗрчисем, япалан эпир пӗлекен вӗтӗрен вӗтӗ пайӗсем — ҫаксем те япаласем пулса тӑраҫҫӗ.
Введени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
— Кашни япалан хӑйӗн вырӑнӗ пур, — тет вӑл хӑйне асламӑшӗ тахҫанах вӗрентсе каланӑ сӑмахсемпе.
Аслӑ амӑшӗ // Виталий Енӗш. Енӗш В.Г. Чи пӗчӗк патшалӑх: Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2009. — 287 с. — 80–180 с.
Кашни япалан — хӑйӗн вӑхӑчӗ.
Асран кайми ӳпле — пуйӑсри купе… // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 85–186 с.
Кашни япалан, ҫуртӑн та, хӑйӗн чӗтренӗвӗ.
Пурнӑҫ йывӑҫҫи // Михаил Сунтал. Сунтал Михаил. Ҫӑтмах. Фантастикӑллӑ повесть. Шупашкар, 2009. — 120 с.
Кашни япалан хӑйӗн сасси пур.
Пурнӑҫ йывӑҫҫи // Михаил Сунтал. Сунтал Михаил. Ҫӑтмах. Фантастикӑллӑ повесть. Шупашкар, 2009. — 120 с.
— Пур япалан та вӑл мӗнле пулмалла — ҫавӑн пек пулас пулать, — терӗ вӑл.
I. Пӗр каҫхине // Леонид Агаков. Чаковский А. Б. Инҫетри ҫӑлтӑр ҫути: повесть / А. Б. Чаковский ; вырӑсларан Леонид Агаков куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1966. — 275 с.
— Ҫавӑ ҫав, япалан илемӗ пӗтни кирлӗ хӑш-пӗр ӑҫтиҫуксене.
III // Лаврентий Таллеров. Таллеров Л.В. Сӑпка юрри: повеҫсем, калавсем тата очерксем. Чӑваш кӗнеке издательстви. Шупашкар, 1979 ҫ. — 400 с. — 306–337 с.