New
шовинист шовинист
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
шовинизмла шовинистический
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
Ку терминтан пулнӑ иккӗмӗшле сӑмахсен ретне вара тивӗҫлӗ формӑсемпе куҫарса ҫеҫ пама юрать:
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
шовинизм шовинизм (чи сӗмсӗр национализм: харпӑр нацине пуринчен ҫӳле хурса, халӑхсем хушшинче хирӗҫӳ кӑларни)…
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
Чӑвашла-вырӑсла словарьте шовинизм термина ӑнлантарса пани пур, тейӗпӗр:
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
Тӗслӗх илер.
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
Ытларах чухне иккӗмӗшле терминсен пӗлтерӗшне ятарласа ӑнлантарса пани кирлӗ мар; чӑваш чӗлхинчи сӑмах пулӑвӗн тухӑҫлӑ моделӗсем пӗлтерӗш тытӑмне пӗрремӗшле сӑмахпа аван ҫыхӑнтараҫҫӗ, алфавит йӗркипе юнашар тӑма май вӗсене тупма та йывӑр мар (чӑваш чӗлхинче, паллӑ ӗнтӗ, аффикссем сӑмах тӗпӗ умӗн тӑрас йӗрке ҫук).
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
Вӗсенчен нумайӑшне мир вырӑс чӗлхинчи тивӗҫлӗ лексемӑсем тӗслӗхӗпе йӗркелетпӗр.
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
Чӑваш чӗлхине пӗр кӗрсе вырнаҫнӑ терминсем малашне сӑмах пулӑвне активлӑ хутшӑнаҫҫӗ, вӗсенчен иккӗмӗшле хутсӑр е хутлӑ терминсем, анлӑ ятсемпе ҫирӗп пӗтӗҫнӗ сӑмах ҫаврӑнӑшӗсем пулаҫҫӗ.
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
Ҫав вӑхӑтрах чӗлхе словарӗсенче энциклопедилӗх енне ытлашши сулӑнни — сӑмах пӗлтерӗшӗ вырӑнне япалине, пулӑмне хӑйне ҫырса кӑтартни пулмалла мар.
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
Ҫӳлерех каланисем лексикографиле терминологи методикин тепӗр паха требованине аса илтереҫҫӗ: пӗр йышши объектсен — денотатсен терминӗсене пӗр модельпе, типлӑ майпа ӑнлантарса памалла, унта наукӑри ӑнлавсем хушшинчи системӑллӑ ҫыхӑнусене май пур таран палӑртма тӑрӑшмалла.
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
идеализм идеализм (наука тӗлӗшӗнчен тӗрӗс мар реакциллӗ философи вӗрентӗвӗ; материализма хирӗҫлесе, вӑл ҫут тӗнчере мӗн пуррин пуҫламӑшӗ матери мар — ӑстӑн, идея пулнине ҫирӗплетме хӑтланать).
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
материализм материализм (наука тӗлӗшӗнчен тӗрӗс прогрессивлӑ философи вӗрентӗвӗ; идеализма хирӗҫлесе, вӑл ҫут тӗнчере мӗн пуррин пуҫламӑшӗ ӑстӑн мар — матери пулнине, матери ӑстӑнран килменнине тата ӑна пӗлсе ҫитме май пулнине ҫирӗплетет);
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
Ҫавӑнпа та халӗ кӑларма хатӗрленӗ чӑвашла-вырӑсла словарьте определенисене чылай юсаса анлӑлатнӑ;
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
Ку паллӑсене хальхи наука «материализм» тата «идеализм» ӑнлавсен яланхи чи кирлӗ паллисем тесе шутлать.
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
а) вӗрентӳсем наука тӗлӗшӗнчен тӗрӗс е тӗрӗс мар пулни; ӑ) вӗрентӳсен прогрессивлӑ е реакциллӗ пӗлтерӗшӗ; б) философин тӗп ыйтӑвӗ — матери е ӑстӑн малтанлӑхӗ; в) этем ҫут тӗнчере пуррине пӗлме пултарни; г) вӗрентӳсен килӗшми хире-хирӗҫлӗхӗ.
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
Ку ӑнлантарусенче наукӑпа идеологи енне ҫителӗклӗ шута илмен, ҫаксене кӑтартса паман:
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
идеализм идеализм (ӑстӑна, идейӑна материрен мала тӑратакан философи вӗрентӗвӗ).
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
материализм материализм (ҫут тӗнчере мӗн пуррин пуҫламӑшӗ — матери, тесе калакан философи вӗрентӗвӗ);
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.
1973 ҫулта тухнӑ обществӑпа политика словарӗнче те вӗсене пӗтӗмӗшпе тӗрӗс, анчах ытлашши кӗске дефиници панӑ:
Икӗ чӗлхеллӗ словарьсенче терминсен пӗлтерӗшне ӑнлантармалли мелсем // М. И. Скворцов, М. В. Лазова. Чӑаш терминологийӗн ыйтӑвӗсем. — Шупашкар, 1979. — 154 с. — 139–153 с.