Short
«…Турра ӗненсе пурӑнсан пурнӑҫ хытти этемшӗн хӑрушӑ мар. Ӑна ӗненсе пурӑнмасан ҫӗр ҫинчи пурнӑҫ сивӗ пулать, тӗттӗм пулать», «Вырӑс халӑхӗ пит ӑслӑ халӑх. Вӑл ырӑ кӑмӑллӑ, ӑслӑ: эсир ӑна итлӗр, юратса пурӑнӑр. Ҫак халӑх сире тӑван вырӑнне хурса йышӑннӑ, хӑй ҫемйи тунӑ…», «Асра тытӑр! Пайсӑр тӑрса юлнӑ хӑвӑрӑн мӗскӗн чӑваш тӑван халӑхӑра эсир пулӑшса пурӑнмалла, вӗсене ӑҫтан та пулин катаран пулӑшу килӗ-ха, тесе тӑмалла мар», «Тӑван халӑхӑн ҫуклӑхӗнчен, начарлӑхӗнчен, вӑл тӗттӗмре пурӑннинчен ан вӑтанӑр: эсир вӗсен хушшинчен тухнӑ, ӗҫлессе те вӗсемшӗн ӗҫлемелле», «Ҫемйӗре лайӑх пӑхса усрӑр: ҫемье вӑл халӑх чаракӗ, патшалӑх чаракӗ», «Чӑн пӗчӗккӗ ӗҫе те пикенсе, юратса ӗҫлӗр. Пурнӑҫра курма тӳр килнӗ йывӑрлӑхсенчен ан кулянӑр. Юратса тусан чи пӗчӗк ӗҫ те чаплӑлантарса яма, усӑ паракан тума пулать, ӳркенсен, ытахальтен анчах ӗҫлесен чӑн пысӑк ӗҫ те пӑрахӑҫа тухать, хисепрен каять»…
Сӑваплӑ Халал сӑмахӗсем ӗмӗрлӗх чӗрере // Елчӗк Ен. http://елчекен.рф/2023/04/28/%d1%81a%d0% ... %80%d0%b5/
1. Ӗҫ тӑвакан органсен, муниципалитетсен органӗсен ял-хуласен, парксен, скверсен, масарсен, сывлӑх учрежденийӗсен, халӑх массӑллӑ пухӑнакан вырӑнсен территорийӗсене тата вӗсен таврашӗнчи (50 метртан кая мар) территорисене тирпей-илем кӗртмелле; ял-хуласем ҫывӑхӗнчи вӑрмансене йӗркене кӗртмелле; хуласен таврашӗнчи зонӑсенче юрӑхсӑра тухнӑ хуралтӑсене шута илмелле, вӗсене пӑсас ыйтӑва татса памалла; ял-хула, сад-пахча кооперативӗсем, сывлӑх учрежденийӗсем ҫывӑхӗнчи вӑрмансене ҫӳп-ҫап куписенчен, хӑрӑк шанкӑран, вӗтӗ хунавсенчен тасатмалла; ҫӳлерех асӑннӑ мӗнпур вырӑнта шӑши евӗр кӑшлакан чӗрчунсене пӗтермелли мероприятисем ирттерессине йӗркелемелле; унсӑр пуҫне ҫак мероприятисенех профилактика тӗллевӗпе кашни ҫуркунне-кӗркуннех ирттермелле; общество ҫурчӗсемпе пурӑнмалли ҫуртсене кӑшлакан чӗрчунсем лекесрен хӳтӗлемелли тата вӗсене пӗтермелли мероприятисем йӗркелемелле.
Геморраги сивчирӗнчен асӑрханӑр // Алина ЛУКИЯНОВА. Сывлӑх, 2015.06.03
Август уйӑхӗн 17-мӗшӗнче иртнӗ хурлӑхлӑ митинга ПР Патшалӑх Пухӑвӗн-Курултайӗн депутачӗ Марат Шафиков, Пелепей районӗнчи депутатсен Канашӗн председателӗ Сергей Лущиц тата Канаш секретарӗ Артур Садыков, Пушкӑртстанри вӑрҫӑ, ӗҫ ветеранӗсен, хӗҫ-пӑшаллӑ тата йӗрке хуралҫисен органӗсенче вӑй хунӑ ветерансен Пелепей хулипе районӗнчи уйрӑмӗн ертӳҫи Александр Буйлов, Пелепейпе Ермеккей районӗсенчи ҫар комиссариачӗн вӑрттӑн чаҫӗн пуҫлӑхӗ Евгений Ильясов, Пишпӳлек район администрацийӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ Алексей Данилов, Слакпуҫ ял хутлӑхӗн пуҫлӑхӗ Дмитрий Андреев, Пишпӳлек районӗнчи «9-мӗш рота» шырав отрячӗн аслӑ ертӳҫи Владимир Чернов, Пишпӳлек районӗнчи вӑрҫӑ тата ӗҫ ветеранӗсен Канашӗн председателӗ Елена Андреевапа Слакпуҫ ял хутлӑхӗнчи ветерансен Канашӗн ертӳҫи Вера Павлова, хыпарсӑр ҫухалнӑ салтакӑн тӑванӗсем, ҫарпа-патриотизм ҫул-йӗрӗллӗ обществӑлла пӗрлӗхсем тата ял ҫыннисем хутшӑнчӗҫ.
Сакӑр вунӑ ҫул иртсен салтак тӑван кӗтесӗнче ӗмӗрлӗх канлӗх тупрӗ // Ольга АНДРЕЕВА. https://ursassi.ru/articles/patriotizm/2 ... pr-3398106
2022 ҫулхи ӗҫ кӑтартӑвӗсемпе Лариса Головина (ӗне сӑвакан оператор), Алевтина Перцева (пӑру пӑхакан оператор), Владислав Изратов (тракторист), Вячеслав Капламов (комбайнер), Юрий Сусметов (водитель), Борис Кузьмин (ӗне сӑвакан оборудование ӗҫлеттерекен) «Професси енӗпе чи лайӑххи» ята тивӗҫрӗҫ, Надежда Трифонова (выльӑх-чӗрлӗх пӑхакан), Альбина Сусметова, Людмила Соловьева (тӗрлӗ ӗҫсене хутшӑнса ӗҫлекенсем), Валерий Пыркин (механик-диспетчер) кооперативри Хисеп хӑми, Людмила Перцева (1-мӗш бригада), Алексей Васильев (2-мӗш бригада), Анатолий Романов, Ирина Павлова, Леонид Головин (3-мӗш бригада) ячӗсем бригадӑри Хисеп хӑми ҫине ҫырӑнчӗҫ, Анатолий Мижеров, Леонид Головин, Владимир Васильев, Сергей Абрамов механизаторсене ҫуркуннехи уй-хир ӗҫӗсене пурнӑҫланӑ ҫӗрте тухӑҫлӑ ӗҫленӗшӗн тав турӗҫ, Лидия Капламовӑпа Алевтина Марковӑна, Сергей Смирновпа Станислав Соловьева тивӗҫлӗ канӑва тухнӑ ятпа саламларӗҫ.
Йӗркелӗх, ӗҫлӗх — чи кирли // Светлана АРХИПОВА. http://елчекен.рф/2023/02/14/%d0%b9e%d1% ... %bb%d0%b8/
Унта ЧР Министрсен Кабинечӗн Председателӗн ҫумӗ — ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов, Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн аграри, ҫут ҫанталӑк тата экологи ыйтӑвӗсемпе ӗҫлекен комитет председателӗ Алексей Шурчанов, Чӑваш АССР Министрсен Совечӗн Председателӗн пӗрремӗш ҫумӗ, РСФСР Верховнӑй Совечӗн Председателӗн пӗрремӗш ҫумӗ, РФ Патшалӑх Думин депутачӗ пулнӑ Валентин Агафонов, АПК ветеранӗсен республикӑри канашӗн председателӗ Александр Самылкин, АПК ветеранӗсен хисеплӗ председателӗ Василий Шадриков, аграри университечӗн ректорӗ Андрей Макушев, Ял хуҫалӑх министерствин ветеранӗ, Чӑваш АССР тава тивӗҫлӗ агрономӗ Лидия Семенова, Евлалия Васильеван ывӑлӗ — Владимир Зайцев тата унӑн ҫемйинчи ытти ҫывӑх ҫынсем, республикӑри муниципаллӑ округсен пуҫлӑхӗсем, ял хуҫалӑх предприятийӗсемпе продукцие хатӗрлекен промышленноҫри предприятисен ертӳҫисем, АПК ветеранӗсем, аграри университечӗн преподавателӗсемпе студентсем хутшӑнчӗҫ.
Евлалия Васильева агрономӑн пурнӑҫ уйӗ // Светлана АРХИПОВА. http://елчекен.рф/2023/06/02/%d0%b5%d0%b ... 83%d0%b9e/
Пултарулӑх каҫне Тӑрӑн территори пайӗн начальникӗн ӗҫӗсене пурнӑҫлакан Николай Рубцов, Патӑрьел муниципалитет округӗн культура, туризм тата информаципе тивӗҫтерӳ пайӗн начальникӗ Наталья Никитина, тӗп специалист эксперчӗ Полина Логунова, вӗрентӳ, ҫамрӑксен политики, физкультурӑпа спорт управленийӗн информаципе методика центрӗн директорӗ Юлия Миронова, чӑваш писателӗ, литература критикӗ, филологи наукисен кандидачӗ Александр Мефодьев Аксар, Леонид Лялькинӑн шӑллӗ Валерий Матвеевич, унӑн вӗренекенӗ пулнӑ Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артистки Валентина Ситова, пӗр вӑхӑтра ялти шкулта ӗҫленӗ педагогика ӗҫӗн ветеранӗ Антонина Тихонова тата Валентина Харитонова, Шупашкарти «Кӗрсе тух» лавкка ертӳҫи Александр Самакин, Чӑваш наци конгресӗн Патӑрьел муниципалитет округӗн уйрӑмӗн ертӳҫи Светлана Кулакова, Патӑрьелӗнчи каҫхи шкул вӗрентекенӗ Галина Хлебникова, Тӑрӑн чиркӗвӗн настоятелӗ Серафим атте, ял-йыш тата ыттисем хутшӑнчӗҫ.
Сӑввисем витӗмлӗ, юррисем чуна ҫывӑх // А. АСТРАХАНЦЕВА. http://avangard-21.ru/gazeta/44270-s-vvi ... una-cyv-kh
Тӑвай енӗн хисеплӗ ҫынни ҫав ҫулсене аса илсе ҫапла ҫырнӑ: «Чӑваш халӑхӗн Просветителӗ Иван Яковлевич Яковлев хӑйӗнчен те, вӗренекенӗсенчен те питӗ ҫирӗп ыйтать. Анчах инкеке лекнӗ ҫыннӑн хуйхи-суйхине чӗри патне илетчӗ. Кӑна эпӗ хампа пулса иртни тӑрӑх та лайӑх пӗлетӗп: 1914 ҫулхи март уйӑхӗнче, эпӗ 3-мӗш класс ачи, йывӑр чирлерӗм. Шкул тухтӑрӗ, Шостак, мана лайӑх апат-ҫимӗҫ, уҫӑ сывлӑш кирли пирки пӗлтерчӗ. Ҫанталӑк ӑшӑтсан, апрель уйӑхӗнче, Иван Яковлевич мана лайӑх апатланса сывалса ҫитме тесе шкулӑн ял хуҫалӑх фермине ячӗ. Ҫак фермӑна Иван Яковлевич хӑй ачине юратнӑ пекех юрататчӗ. Кунта туса илекен ҫимӗҫ шкулти столовӑя каятчӗ. Фермӑри ӗҫсене пӗтӗмпех ачасем пурнӑҫлатчӗҫ, ҫапла вӗсем уй-хир, пахча-сад, выльӑх-чӗрлӗх пӑхса ӳстерес ӗҫе хӑнӑхатчӗҫ. Ҫак фермӑра мана ытти воспитанниксенчен ытларах сӗт паратчӗҫ. Таса сывлӑш, ҫурхи хӗвел ӑшши, илемлӗ ҫут ҫанталӑк — курортри пекехчӗ. Ҫак «курортра» икӗ эрне пурӑнса сывалса ҫитрӗм те шкула таврӑнтӑм…»
Вӑрмар хутлӑхӗ Тӑвай енпе ҫывӑх // Василий ЦЫФАРКИН. https://yantik-press.ru/press/news/2025/ ... npe-cyvah/
– 1949 ҫулта шкул пӗтернӗ, халӗ питӗ активлӑ пенсионер, парти органӗсенче ӗҫленӗ, наказанисене пурнӑҫлакан уголовлӑ инспекцинче вӑй хунӑ Петр Соловьев; унӑн шӑллӗ, 1952 ҫулта шкултан тухнӑ Иван Соловьев – «Хисеплӗ сталевар», Ленин орденне, Ӗҫлӗх Хӗрлӗ Ялав орденне тивӗҫнӗ, СССР Аслӑ Советне депутата суйланнӑ; 1966 ҫулхи выпускник Георгий Алексеев – Питӗрте аслӑ категориллӗ ҫар врачӗ, полковник; Евгений Алексеев – медицина службин полковникӗ, РФ тава тивӗҫлӗ врачӗ; Владислав Капитонов – Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ строителӗ; Чӑваш патшалӑх университетӗнче ӗҫленӗ Леонид Андреев профессор; Евстафий Владимиров профессор; искусство деятелӗсем – Александр Ильин баритон, Виталий Гордеев, Николай Яковлев художник; хальхи вӑхӑтра пурте пӗлекен хастар пенсионер Зиновий Кутузов, ветерансен вырӑнти канашне ертсе пыракан Геннадий Малинин; паллах, «Ударник» хуҫалӑха 30 ҫул ертсе пынӑ ЧР тата РФ ял хуҫалӑхӗн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Платон Давыдов; паллӑ учительсем, врачсем тата ыттисем те.
Йӳҫкасси шкулӗ 120 ҫулта // Н. НИКОЛАЕВА. http://www.zp21rus.ru/v-rajone/6992-j-ka ... l-120-ulta
Эпӗ 1899 ҫулта Арапуҫӗнчи чиркӳ прихучӗн шкулне вӗренме кӗтӗм. Пуҫламӑш пӗлӳ илсен 1903 ҫул Тӑвайӗнчи икӗ класлӑ училищӗне кайрӑм. Кунти вӗренӳ лайӑх лару-тӑрура пычӗ, вӗрентекенӗсем ырӑ кӑмӑллӑччӗ, пире малалла ӑс-тӑн пухма хавхалантаратчӗҫ. Ку училищӗн традицийӗсем ҫирӗпленсе ҫитнӗччӗ. Ара, Иван Яковлевич Яковлев хӑй Тӑвайне темиҫе те килсе кайнӑ вӗт, вӗрентӳ мӗнле пынине тӗрӗслесех тӑнӑ. Училищӗрен 1905 ҫулта вӗренсе тухрӑм. Ҫав ҫулхинех Чӗмпӗрти чӑваш шкулӗнче экзамен тытнӑ хыҫҫӑн 1-мӗш класра вӗренме тытӑнтӑм. Чиркӳ прихучӗн шкулӗнчен вӗренсе тухнисене малтан хатӗрленӳ класне йышӑнатчӗҫ, вӗсен унта икӗ ҫул пулмаллаччӗ, унтан тин вӗсене 1-мӗш класа илетчӗҫ. Мана телей тиврӗ — эпӗ Тӑвайри икӗ класлӑ училищӗрен вӗренсе тухнӑ-ҫке. Экзаменсене питӗ лайӑх парсан, хӑшӗ-пӗрисене тӳрех иккӗмӗш класа илетчӗҫ. Хатӗрленӳ класӗнчен пирӗнпе пӗрле вӗренме тата темиҫе ача хушӑнчӗ. Вӗсенчен пӗри пулас поэт К.В. Иванов пулчӗ…»,— ҫапла ҫырнӑ Арапуҫ ялӗн ҫынни Александр Никифоров биографийӗнче.
Вӑрмар хутлӑхӗ Тӑвай енпе ҫывӑх // Василий ЦЫФАРКИН. https://yantik-press.ru/press/news/2025/ ... npe-cyvah/
Ял тӑрӑхӗсен пуҫлӑхӗсен, вырӑнти хӑй тытӑмлӑх органӗсен депутачӗсен тата ял старостисен кунпа пӗрлех ҫывӑх вӑхӑтрах граждансен пухӑвӗсенче ҫуркуннехи-ҫуллахи тапӑхрта пушар тухасран асӑрхаттарас, кӑнтӑрла та, каҫпа та ял ҫыннисенчен хурал тӑрассине йӗркелес, пӗвесем патне пыракан ҫулсене тирпейлӗ пӑхса тӑрас ыйтусене пӑхса тухмалла, пушара хирӗҫ кӗрешекен служба ӗҫченӗсемпе пӗрле ӗҫ коллективӗсенче, граждансем хушшинче типӗ курӑкпа ҫӳп-ҫапа ҫунтарма, кӑвайтсем чӗртме юраманни пирки калаҫусем ирттермелле, пушар хӑрушсӑрлӑхӗн йӗркине пӑхӑнманнисенчен ҫирӗп ыйтмалла, халӑха ялсене санитарипе экологи тӗлӗшӗнчен тасатса тирпей-илем кӗртмелли мероприятисене активлӑ явӑҫтармалла, апрелӗн 26-мӗшӗнчен тытӑнса майӑн 6-мӗшӗччен урамсемпе картишсене, парксене, масарсене, ҫул хӗррисене ҫӳп-ҫапран тасатас, чечексемпе йывӑҫ-тӗм лартас, Тӑван ҫӗр-шывӑн Аслӑ вӑрҫинче пуҫ хунисене асӑнса лартнӑ палӑксене, обелисксемпе стеллӑсене йӗркене кӗртес тӗллевпе вунӑ кунлӑх йӗркелемелле, ял тӑрӑхӗсен гербӗсемпе ялавӗсене хатӗрлесе йышӑнассине вӗҫлемелле.
Ялти пурнӑҫ старостӑран нумай килет // Ял пурнӑҫӗ. «Пирӗн пурнӑҫ», 2010.04.30
- Ҫапӑҫу йывӑр пуласса эпир лайӑх пӗлетпӗр, кайран мӗн пулса тухасса та туятпӑр. Ҫакӑ хӑраса ӳкни мар, лару-тӑрӑва объективлӑ хаклани. Приказа улӑштарма, ӑна пӑрахӑҫлама пултараймастпӑр эпир. Анчах хамӑршӑн усӑллӑрах майсемпе усӑ курма тӑрӑшса ҫынсен пурнӑҫне сыхласа хӑварӑпӑр. Манӑн шутпа ку енӗпе чи лайӑх меслет вӑл наступление хӑвӑрт ирттересси. Мана тӗрӗс ӑнланӑр эсир, ҫухатусем пулаҫҫех. Мӗншӗн тесен эпир уҫӑ хирте мишеньсем вырӑнне пулатпӑр-ҫке. Унта шӑтӑк-путӑк та, тӗмеске те ҫук. Тӑшмана мӗнле те пулин улталаса сахалрах ҫухату тӳсмелле. Мӗн пур полкран та халӗ пӗр тулли батальон пулмасть. Ман шухӑшпа штаб пире наступление ярса тӑшманӑн вут-хӗм точкисене палӑртса унӑн хӑватне пӗлсе разведка ирттересшӗн. Ҫынсем каланӑ тӑрӑх оборонӑн иккӗмӗш эшелонӗнчен часах ҫӗнӗ чаҫсем килсе наступлени пуҫармалла. Ҫак наступлени умӗн штаба тӑшман ҫинчен сведенисем кирлӗ те, вӗсене пирӗн наступлени пулӑшнипе тупмалла. Ильинпа Артюхин Перепелкин каланине шута илме, наступление хӑвӑрт ирттерес тесе тӑрӑшма сӑмах пачӗҫ, пӗр-пӗрин аллисене тытса чӑмӑртарӗҫ. Маларахри ҫапӑҫусем умӗн ҫакӑ пулманччӗ. Ҫакӑ офицерсем умри йывӑрлӑхсене, хӑрушлӑха лайӑх ӑнланнипе пулчӗ пулӗ.
"Кам чӗрӗ юлать... // А. ИЛЮШИН. https://avangard-21.ru/gazeta/54089-kam-ch-r-yulat
Сергеев Иван Сергеевичӑн награда хутне вулатпӑр: «Паттӑрлӑх е хисепе тивӗҫлӗ ӗҫсем тунине кӗскен тата конкретлӑ ҫырса кӑтартни. Сергеев юлташ 1944 ҫулти мартӑн 18-мӗшӗнче икӗ юлташӗпе пӗрле, хӑйӗн пуҫарӑвӗпе Винница хулин Хӗвеланӑҫ пайне тӑшманран хӑтарнӑ чухне Буг юхан шывӗ урлӑ чӑн малтан сулӑпа ишсе каҫса юхан шывӑн сылтӑм ҫыранӗнчи тӑшман плацдармне тытса илнӗ. Тӑшман вӑйлӑн персе тӑнине , темиҫе хутчен контратакӑланине пӑхмасӑр, Сергеев юлташ, паттӑрлӑх кӑтартса, пӗр талӑк ҫурӑ Буг юхан шывӑн сылтӑм ҫыранӗнче пулӑшу ҫитиччен тытӑнса тӑнӑ. Выҫӑ, шӑнса хытнӑ тумтирпе, хӗйӗн хӗҫ-пӑшалӗпе усӑ курса батальона юхан шыв урлӑ каҫма майсем туса панӑ. Шыв урлӑ каҫнӑ чухне взвод комадирӗ амансан хӑйӗн ирӗкӗпе унӑн тивӗҫӗсене пурнӑҫлама тытӑннӑ, Взвода чӑн малтан шыв урлӑ каҫарнӑ. Взвода ертсе пырса Сергеев юлташ электростанцине тата тӑшманӑн вут-хӗм точкисем вырнаҫнӑ темиҫе ҫурт-йӗре тӑшмансенчен тасатнӑ, ҫак ҫапӑҫура хӑй кӑна 15 нимӗҫе пӗтернӗ. Тӑшманӑн икӗ пулеметне туртса илсе вӗсемпе нимӗҫсене пеме тытӑннӑ, Ҫавна май Украинӑри пысӑк чукун ҫул узелне, промышленнӑҫпа область центрне туртса илме майсем туса панӑ. Буг юхан шыв урлӑ каҫнӑ, Винница хулине илнӗ чухне паттӑрлӑхпа хӑюлӑх кӑтартнӑшӑн Сергеев юлташ «Совет Союзӗн Геройӗ» ята илме тивӗҫ.
Вун тӑхӑр ҫулхи каччӑсене герой ятне памалла пулнӑ // Василий ЛАПИН. https://kanashen.ru/2024/09/20/%d0%b2%d1 ... %bc%d0%b0/
Конференци программине Чӑваш Республикин Патшалӑх Канашӗн Аппарачӗн, Раҫҫей Федерацийӗн Юстици министерствин Чӑваш Енри управленийӗн, РФ ШӖМӗн республикӑри экономикӑри преступленисемпе тата коррупципе кӗрешекен управленийӗн, Следстви комитечӗн Чӑваш Енри следстви управленийӗн, ЧР Юстици министерствин, Следстви комитечӗн Ҫӗмӗрлери следстви пайӗн, РФ ШӖМӗн Шупашкарти управленийӗн, Чӑваш Республикин Адвокатсен палатин, Пермь крайӗн Адвокатсен палатин, Раҫҫей ФСИНӗн республикӑри управленийӗн юсанмалли 1-мӗш колонийӗн, Шупашкарти Калинин районӗн прокуратурин, асамлӑ Куҫмапа Дамиан чиркӗвӗн прихучӗн, «Энергогарант» САК» ПАОн Вятка филиалӗн, Раҫҫей Федерацийӗн Генеральнӑй прокуратурин академийӗн наука-тӗпчев институчӗн, РФ Правительстви ҫумӗнчи Финанс университечӗн, Хусанти В.Г.Тимирясов ячӗллӗ инноваци университечӗн коррупципе кӗрешекен наука-тӗпчев институчӗн, Чулхулари Н.Лобачевский ячӗллӗ патшалӑх университечӗн, РФ Шӗмӗн Чулхулари академийӗн, Саратоври патшалӑх юридици академийӗн, Раҫҫей коопераци университечӗн Шупашкарти коопераци институчӗн /филиалӗн/, И.Н.Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн, Регионсен хушшинчи социаллӑ уҫӑ институт, Тамбоври Г.Р.Державин ячӗллӗ патшалӑх университечӗн, Октябрь Революцийӗн тата Ӗҫлӗх Хӗрлӗ Ялав орденӗллӗ Беларуҫ патшалӑх ял хуҫалӑх академийӗн, Азербайджан Республикин ШӖМӗн Полици академийӗн тата Хазар хими завочӗн /Туркменистан/ 139 представителӗн 122 докладне кӗртнӗ.
Патшалӑхпа право аталанӑвӗн XXI ӗмӗрти ҫивӗч ыйтӑвӗсене сӳтсе явнӑ // Вероника ДАВЫДОВА. «Хыпар», 2016.05.24, 78-79№
Районти отрасль технологийӗсен техникумӗн бухгалтер-кассирне Алина Михайловна Ларионована Тутарстан Республикин Ҫутӗҫ тата наука Министерствин Тав ҫырӑвне; «Эталон-Агро» обществӑн заведующине Рустем Изилович Камалова тата тата районти ял хуҫалӑхӗпе апат-ҫимӗҫ управленийӗн финанспа экономика пайӗн консультантне Алена Борисовна Сарафанована Раҫҫей Федерацийӗн Ял хуҫалӑхӗ министерствин Тавне; районти Ӗҫ тӑвакан комитетӑн муниципаллӑ заказӗн уйрӑмӗн начальникне Владимир Петрович Артемьева тата персонал енӗпе специалиста Резеда Ринатовна Махмутована, машинӑпа трактор паркӗн техника тӗлӗшӗнчен тивӗҫтермелли мастера-наладчикне Николай Петрович Петрова, шут-хисеп енӗпе специалиста Рамзия Насыховна Хайрулинана, «Государев Амбар» обществӑн производствӑпа техника пайӗн начальникне Людмила Николаевна Мещанована тата участокӑн начальникне Владимир Алексеевич Емельянова, «Цильна» обществӑн тӗп энергетикне Фаннур Мансурович Залалетдинована, «Молко-Ҫӗпрел» обществӑн административлӑ управляющи шучӗ енӗпе специалистне Фанида Назировна Тукфатуллинана, «Хайрулина Ф.Ш.» хресчен-фермер хуҫалӑхӗн пуҫлӑхне Фарида Шагиджановна Хайрулинана, ял хуҫалӑхӗн ветеранӗсене Шамиль Ахмадуллович Вильданова тата Джамиль Абдулхаевич Мударисова Тутарстан Республикин ял хуҫалӑхӗпе апат-ҫимӗҫ Министерствин Тавне тата Тав ҫырӑвӗсене, ҫавӑн пекех, ентешсене, спонсорсене, общество деятелӗсене Айрат Шафикович Усманова тата Сергей Владимирович Ишмукова Ҫӗпрел муниципаллӑ район пуҫлӑхӗн Хисеп грамотисене пачӗҫ.
Ӗҫӗсене хисеплесе // Гулия Фаизова. http://chuprale-online.ru/news/khyparsem ... 1718951634
Сирӗн ывӑлӑр службӑра тӑракан батальон командирӗ сире чӗререн тав тӑвать. Сире Антон ывӑлӑра воспитани панӑшӑн тав тӑвас тетӗп, вӑл пирӗн подразделенинче службӑра тӑнӑ вӑхӑтра хӑйне тивӗҫлипе, присяга панӑ пекех, тивӗҫлипе кӑтартнӑ. Шӑпах сирӗн ывӑлӑр пек гвардеецсене пула пирӗн паттӑр подразделенинче мухтавлӑ ҫар йӑли-йӗркисем йӗркеленеҫҫӗ, ӳссе пыраҫҫӗ, ҫар дисциплини тата коллектив ҫирӗпленет. Антон малашне те паттӑрлӑх, дисциплина тата хӑйӗн Тӑван ҫӗршывне парӑнса пурӑнмалли тӗслӗх пуласса шанатӑп! — ҫырнӑ 20-мӗш стрелковӑй батальон командирӗ подполковник Евгений Кучинский. Антон пысӑк та туслӑ, ӗҫчен ҫемьере ҫуралса ӳснӗ. Мӑйракаллӑ шултра выльӑх-чӗрлӗх сӗт-ҫу енӗпе ӗрчетекен фермер хуҫалӑхӗнче, ашшӗ-амӑшӗн тӑватӑ ача хушшинче вӑл чи асли. Вырӑнти шкулта тӑхӑр класс пӗтернӗ хыҫҫӑн, Пелепейри механизаципе электрификаци колледжӗнче диплом илнӗ. РФ Хӗҫпӑшаллӑ Вӑйӗсене ӑна 2023 ҫулхи июлӗн 2-мӗшӗнче чӗнсе илнӗ. Ҫирӗп кӗлеткеллӗ каччӑ Типҫӗр ҫарсен спецназӗн командине Новосибирск хулинчи вӗренӳ чаҫне лекнӗ. Унӑн ҫар подразделенийӗ Новосибирскри аслӑ ҫарпа команднӑй училищӗн базинче вырнаҫнӑ. Ҫар дисциплинин требованийӗсем кунта пур салтаксемшӗн те ҫирӗп. Салтаксем ӳт-пӳ енчен пиҫӗхме, алла-аллӑн тытӑҫса ҫапӑҫмалли меслетсене тӗпчеме, стрелоксен кирек мӗнле хӗҫпӑшалтан те пеме хӑнӑхма ҫине тӑрса тӑрӑшаҫҫӗ. Пӗр сӑмахпа каласан, кунта Тӑван ҫӗршыва хӳтӗлекен чӑн-чӑн ҫирӗп ҫынсем хатӗрлеҫҫӗ. Ҫитӗнсе, ҫирӗпленсе ҫитсен, Антон Тимофеев та шӑпах ҫакӑн пек салтак пулса тӑнӑ. Ҫар чаҫӗн командованийӗ РФ оборона министрӗн приказӗпе 2024 ҫулхи февралӗн 22-мӗшӗнче салтака «Ҫар тивӗҫне кӑтартуллӑ пурнӑҫланӑшӑн» медальпе наградӑланӑ.
Мухтавлӑ ҫар йӑли-йӗркисене малалла тӑсать // Марина Иванова. https://sutasul.ru/articles/obshchestvo/ ... at-3757022
Юлашки ҫырӑвӗнче Сергей ҫапла ҫырать: «Юлашки кунсенче пурте улшӑнчӗ, пире хӗвеланӑҫнелле куҫарчӗҫ, ҫавӑнпа ҫырма пултараймарӑм тата ирӗк те памарӗҫ. Тухса кайиччен виҫӗ каҫ тӑтӑмӑр. Ирпе виҫӗ сехетре вагона кӗрсе ларсан, поезд тапранса кайнине те сисмерӗмӗр, мӗншӗн тесен питӗ ывӑннӑччӗ. Ӑсатнӑ чух пире хамӑр ӑҫта кайнине каламарӗҫ, нимӗн пӗлмесӗрех кайрӑмӑр. Ҫула май Новосибирскра мунчара шыва кӗтӗмӗр. Тухса кайсан, эпӗ хамӑр ҫулпа кайӑпӑр тесе шутланӑччӗ, анчах тепӗр ҫулпа Омск, Свердловск, Хусан, Мускав урлӑ кайрӑмӑр. Мускавра каллех мунчара ҫӑвӑнтарчӗҫ, пире кӑлармарӗҫ. Эпир финсен ҫулӗпе каятпӑр тесе шутланӑччӗ, анчах Минск урлӑ Старая Польшӑна кайни палӑрчӗ. Мичук — пирӗн ял ҫынни, финсен вӑрҫине хутшӑннӑскер, вилнӗ вырӑнсенче пурӑнатпӑр. Варшава патне ҫитиччен поезд ҫинчен анса 50 километр кайрӑмӑр, питӗ ывӑнтӑмӑр. Килнӗ хыҫҫӑн виҫӗ кун хушши ҫӳреме пултараймарӑмӑр. Ҫитнӗ ҫӗре пирӗн нимӗн те ҫукчӗ, пире граждансен килӗсене вырнаҫтарчӗҫ. Ялта апат ҫимесӗрех ҫывӑрма вырттарчӗҫ. Поляксем вырӑсла пӗлмеҫҫӗ. Сивӗ пулин те, эпир хӳшӗре пурӑнтӑмӑр, анчах ку нимех те мар, нумаях юлмарӗ, сивӗпе вилместпӗр. Чи хӑрушши - кӳршӗри патшалӑх питӗ ҫывӑхра, Германипе юнашар - эпир Милюшпа (Милюш Байгореевич Аливанов, пӗр ялтан пӗрле чӗнсе илсе, пӗрле служит тунӑ). Манӑн 200 тенкӗ пурччӗ, анчах ҫул ҫинче ҫиме тӑкакларӑм. Унтан пуш уйӑхӗн 18-мӗшӗнче тухса, кунта ака уйӑхӗн 5-мӗшӗнче килсе ҫитрӗмӗр. Ку ҫырӑва 1941 ҫулхи апрелӗн 13-мӗшӗнче ҫыратӑп, паян поляксен Мӑнкун. Манран стариксемпе ҫамрӑксене салам калӑр. Ҫыру илсен ял хыпарӗсем ҫинчен пӗлтерӗр. Тата Николай адресне ярса парӑр, вӑл ман пата ҫыру ҫыртӑр, мӗншӗн тесен эпӗ унӑн адресне ҫухатрӑм. Халӗ вӑхӑт ҫук, ҫавӑнпа сахал ҫыратӑп. Вӑхӑт ҫитсен татах ҫырӑп. Вера, хӗрсем качча тухман-и-ха?
Парӑнманскер // Марина Иванова. https://sutasul.ru/articles/nikam-ta-nim ... er-3757134
«Шӑн тӑпрана катаймастӑмӑр эпир, ҫамрӑкрах пулнӑ. Аслисем катнине ҫӳлелле переттӗмӗр. Тумтир ҫӗтӗкчӗ, питӗ шӑнаттӑмӑр. Апатне те тӑраниччен ҫиеймен. Ҫавах ниме те пӑхса тӑман, ӗҫленӗ. Хамӑрӑн чӑтӑмлӑхран паян кун та тӗлӗнетӗп. Вӑрҫӑ хыҫҫӑн та канӑҫ мӗнне пӗлме тӳр килмен. Атте фронтран аманса таврӑнсан нумаях пурӑнаймарӗ. Эпир, сакӑр ачи, аннепе кӑна ӳсрӗмӗр. Вӑрҫӑ хыҫҫӑн пире вӑрман касма ячӗҫ, Хаснар шывӗ ҫывӑхӗнчи вӑрманта 8 ҫул ӗҫлерӗм. Кунӗн-ҫӗрӗн вӑй хунӑ, урасем йӗпенетчӗҫ, вут хурса типӗтсе тӑхӑнаттӑмӑр. Хамах пушӑт касса ҫӑпата тӑваттӑмччӗ. Ун чухне апачӗ те начарччӗ. Инҫех мар икӗ шыв арманӗ пурччӗ. Пӗринче Уй Пилемӗч ҫынни ӗҫлетчӗ. Вӑл пире хӗрхенсе хушӑран апат пӗҫерсе ҫитеретчӗ. Тепӗр арманӗнче - хамӑр ял ҫынниччӗ, тепӗр чух вӑл та вӑрттӑн хӑналанӑ пире. Вӑрман ӗҫӗсем вӗҫленсен пӗр вӑхӑт Хуракассинчи сепаратор пунктӗнче ӗҫленӗ, халӑхран сӗт пуҫтарнӑ. Ун чухне ӗне усракансен патшалӑха икҫӗр литр сӗт е сакӑр килограмм шӑратнӑ ҫу памаллаччӗ. Хӑмла бригадирӗ те пулнӑ эпӗ, ытти ӗҫсене те тӑрӑшсах тунӑ, нихӑҫан та пӑрӑнса ҫӳремен. 1958 ҫулта, Хуракассине качча тухсан, 18 ҫул дояркӑра ӗҫлерӗм. Тивӗҫлӗ канӑва тухсан та 4 ҫул хушши фермӑна утрӑм. Унтан Сӗнтӗрвӑррине выльӑх самӑртнӑ ҫӗре 5 ҫул, кирпӗч заводне 3 ҫул ҫӳрерӗм. Саратов тата Куйбышев облаҫӗсенче ӗҫлесе темиҫе хут та тырӑ илсе килтӗм. 1958 ҫулта ҫуралнӑ хӗре пӗчченех ӳстерме тиврӗ, упӑшка ҫамрӑклах вилчӗ. Хӗрӗм вӑтам шкул хыҫҫӑн повара вӗренсе тухрӗ, Сӗнтӗрвӑрринче ӗҫлерӗ. Хушма пӗлӳ илсен районти паспорт параканра 18 ҫул тӑрӑшрӗ. Ҫемье ҫавӑрса виҫӗ ача ӳстерчӗ. Мӑнуксемпе эпӗ те сахал мар йӑпантӑм. Пӗри Чечняра хӗсметре тӑчӗ. Киле таврӑнсан вилни пуриншӗн те пысӑк хуйхӑ пулчӗ. Кӗҫӗн мӑнук Иваново хулинчи ҫар академине пӗтернӗ хыҫҫӑн Сӗнтӗрвӑрринче ӗҫлеме пуҫларӗ», - вӗҫлерӗ калаҫӑва Зоя Васильевна.
Вӑрҫӑ ачисен ватлӑхӗ канлӗ пултӑр // Р. МИХАЙЛОВА. https://marpos.cap.ru/news/2021/02/06/vr ... kanl-pultr
Акӑ мӗн ҫырать Владислав фестивальте пулнӑ кунсене аса илсе: «На фестивале собрались молодые журналисты и юнкоры со всех концов нашей необъятной страны. В первый день был вечер знакомств. Мастер-классы начались на второй день моего пребывания на фестивале. Сначала я отправился на мастер-класс «Как сделать школьную газету интереснее». Там нам рассказали про то, как издается школьная газета «Контакт», лучшая школьная газета России, показали много поучительных видеороликов. Кроме этого нас разделили на группы, и мы придумывали, о чӑм можно написать, если газета будет посвящена теме «Перемена», а также как агитировать выпуск на данную тему. Проскальзывали такие идеи, как: «Что делают учителя во время перемены?», «Будни дежурного», опрос «Что вы успеваете сделать за перемену\?» и многое другое. А на следующий день мы стали участниками «Журналистского спецназа». Мы поехали на остров-град Свияжск. Разделившись на группы, получили свои темы. Моей команде досталась тема «Предметный мир Свияжска, как сокровище». Первым делом мы решили узнать, что означает герб этого города, а затем провели среди местного населения опрос «Какая рыба изображена на гербе Свияжска?». Люди отвечали по-разному, но в основном говорили, что это окунь. После мы узнавали про местные легенды и интересные места, скрытые от туристов. Изучили сувениры этого города и провели опрос «Какой сувенир вы бы хотели увести из Свияжска?». Вернувшись в лагерь, мы начали разбирать полученные материалы и компоновать это в одно выступление. На следующий день выступили перед участниками фестиваля, рассказали про свою поездку, поделились эмоциями и показали, почему предметный мир Свияжска – это сокровище, а также послушали интереснейшие выступления других групп. Это были самые насыщенные и познавательные дни в моей жизни, которые я никогда не забуду. Фестиваль «Волжские встречи» - отличная возможность узнать новое и познакомиться с людьми со схожими интересами».
Шкул хаҫачӗ те кӑлараҫҫӗ, конкурссегне те ӑнӑҫлӑ хутшӑнаҫҫӗ // И.ДАНИЛОВА. http://gazeta1931.ru/gazeta/9347-pallash ... r-20-05-22
Унӑн асаилӗвӗн пӗр сыпӑкӗпе сире те паллаштарам эппин: «...Вӑрҫа эпир 1941 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 27-мӗшӗнче тухса кайрӑмӑр. Йӗпреҫе ҫитрӗмӗр, кунта лашасем пуҫтартӑмӑр та пуйӑса лартӑмӑр. Темиҫе кун кайнӑ хыҫҫӑн Мускава ҫитрӗмӗр. Тӗп хуларан Ленинград еннелле выртакан ҫул ҫинчи ҫар ҫыннисем хатӗрлекен Боровичи хулинче чарӑнтӑмӑр. Фронт валли пухнӑ лашасене шӑпах ҫавӑнта антарса хӑвартӑмӑр. Хамӑра Ленинграда илсе кайрӗҫ. Тӑван ҫӗршывпа Финлянди чиккине хӳтӗленӗ ҫӗрте тӑтӑмӑр, финсемпе ҫапӑҫӑва кӗме те тӳр килчӗ. 900 кун пынӑ блокадӑна та чӑтса ирттерме тиврӗ. Блокада ункине татса янӑ ҫӗре те хутшӑннӑ. 1943 ҫулта Синявино текен шурлӑхлӑ вырӑнта ҫапӑҫрӑм. Кунта 5 кун ӑша пӗр татӑк апат ямасӑр пурӑнтӑмӑр. Шӑпах ҫав тытӑҫура мана йывӑр амантрӗҫ. Госпитальте ҫур ҫул сывалма тиврӗ. Самайлансан фронта тепӗр хут ӑсантӑм. Эстоние, Литвана, Новгород, Псков хулисене ирӗке кӑларассишӗн пынӑ хӗрӳ ҫапӑҫусенче пултӑм. Пирӗн ҫарсем малаллах шурӗҫ, тӑшмана хӑваласа Польша ҫӗрне кӗтӗмӗр. Ӑна ирӗке кӑларнӑ хыҫҫӑн Хӗвелтухӑҫ Пруссие фашистсен тыткӑнӗнчен хӑтарма пырса ҫитрӗмӗр. Пӗррехинче /пуш уйӑхӗччӗ ун чухне/ Висла шывӗ урлӑ кимӗпе каҫнӑ чухне пирӗн ҫине нимӗҫ самолечӗсем бомба тӑкма тытӑнчӗҫ. Вӑйлӑ хум пырса ҫапнипе кимӗ ҫаврӑнса ӳкрӗ. 20 салтакран пӗр эпӗ кӑна чӗрӗ юлтӑм пуль. Мана салтак шинелӗ хӑтарса хӑварчӗ. Кимӗ ҫине лариччен тӳмесене вӗҫертсе янӑччӗ. Шинель шыв ҫинче ҫунат пекех сарӑлса выртрӗ, путма памасӑр анлӑ юханшыв урлӑ тӗрӗс-тӗкеллӗн ишсе каҫма пулӑшрӗ. Ҫыран хӗррине ҫитсен пӗр йывӑҫ тураттинчен ярса тытрӑм. Мана, вӑйран кайнӑскере, хамӑр салтаксем асӑрхарӗҫ, шывран тухма пулӑшрӗҫ. Витӗрех йӗпеннӗ тумтире улӑштарса тӑхӑнтартрӗҫ, ҫур черкке спирт ӗҫтерчӗҫ. Саперсен ушкӑнӗпе пӗрле тепӗр кимӗ ҫине ларса Висла урлӑ каҫрӑмӑр. Нимӗҫсене хӑваларӑмӑр. Кунта пысӑках мар завод пурччӗ /спирт завочӗ пулнӑ иккен-ха вӑл/. Ӑна фашист йыттисенчен туртса илессишӗн ир пуҫласа каҫченех ҫапӑҫрӑмӑр. Шӑпах ҫавӑнта пирӗн ҫарсен артиллерийӗ атакӑлама тытӑнчӗ. Эпир те, пехотӑрисем, тӑшман ҫине хӑюллӑн кӗрсе кайрӑмӑр. Мана кунта каллех амантрӗҫ, тепӗр 2 уйӑх госпитальте выртрӑм. Сывалсан Мурманск хулинчен эшелонпа Япони еннелле илсе кайрӗҫ, кунта Япони самурайӗсемпе тытӑҫма тиврӗ. 1945 ҫулхи чӳк уйӑхӗнче нумай хут аманнӑ салтаксене киле ямалли ҫинчен калакан приказ тухрӗ».
Салтак шинелӗ ҫӑлса хӑварнӑ // Роза ВЛАСОВА. «Хыпар», 2016, пуш, 18; 35-36№
Ильхам Махмутов корэш енӗпе Раҫҫей спорт мастерӗн ятне тивӗҫрӗ тата вуншар-вуншар ҫамрӑкӑн спортри ҫитӗнӗвне палӑртма пулать«,- каласа парать спорт шкул ертӳҫи Анатолий Афанасьев. Пӗрлех спорт ветеранӗсене те палӑртса хӑварчӗ Анатолий Семенович. Терентий Давыдов, Николай Григорьев, Маргарита Николаева, Лев Никитин, Рифкат Сафиуллов, Николай Паймуллин тӗрлӗ енлӗ ӑмӑртусене хутшӑнма мехел ҫитереҫҫӗ. Ҫамрӑксене спортпа пиҫӗхтерес ӗҫе Валерий Афанасьев, Эльфис Мтиев, Ильфак Алеев, Лев Никитин, Валерий Платонов, Светлана Рубцова, Татьяна Торговцева тренер-преподавательсем тивӗҫлӗ тӳпе хываҫҫӗ. Штатра 53 ҫын. Пурте хӑйсен ӗҫне тӳрӗ кӑмӑлпа пурнӑҫласа пыма тӑрӑшаҫҫӗ. Хальхи вӑхӑтра муниципалитет округӗнчи кирек хӑш ҫулхи ҫын та ГТО нормативӗсене пурнӑҫлатӑр тесе тӗллевлӗ ӗҫлесе пыраҫҫӗ. Ку енӗпе муниципалитет округӗн администрацийӗн, тӗп больница, пушар хуралӗн коллективӗсен хастарлӑхне палӑртаҫҫӗ. Вӗренекенсенчен вара Аслӑ Чементи, Нӑрваш Шӑхалӗнчи, Патӑрьелӗнчи пӗрремӗш, Первомайскинчи вӑтам шкулта пӗлӳ пухакансем яваплӑха туяҫҫӗ. Сусӑр ҫынсене ГТО нормативӗсене пурнӑҫлама явӑҫтарассине те мала хураҫҫӗ. Патӑрьел муниципалитет округӗ кӑҫалхи виҫҫӗмӗш квартал кӑтартӑвӗсемпе ку енӗпе рейтингра вуннӑмӗш вырӑн йышӑнчӗ. Малашне ӑна тата лайӑхлатассишӗн тимлеҫҫӗ. Ачасен тренировкӑсене спорт шкулне куллен килсе ҫӳремелле те мар. Аякри ялсенче пурӑнакансене йывӑрлӑх кӳрет ҫакӑ. Вӗсем вырӑнти филиалсенче - Турханта, Аслӑ Чементе, Пӑлапуҫ Пашьелӗнче, Первомайскинче - ҫӑмӑл атлетикӑпа, Нӑрваш Шӑхалӗнче - велосипедпа, Алманчӑра - йывӑр атлетикӑпа, Тутар Сӑкӑтӗнче, Сӑкӑтра, Хирти Пикшикре ирӗклӗ майпа кӗрешессипе хӑйсен ӑсталӑхне туптаҫҫӗ. Фитнес аэробикӑна ҫӳрекенсем пултаруллӑран та пултаруллӑ. Шывра ишекенсем, волейболла, футболла вылякансем, триатлонпа ӑмӑртакансем, корэш, кӗрешӳ, алӑ вӑй виҫекенсен турнирне хутшӑнакансем ӑсталӑхпа палӑраҫҫӗ. Муниципалитет округӗнче ҫулленех Раҫҫей шайӗнчи Ирина Калентьева ячӗллӗ, республика шайӗнчи 12 ӑмӑрту иртет. Вырӑнтисене шутласа та кӑлараймӑн. Спорта кӑмӑллакансен, унпа ҫывӑх пулнисен турнирӗсене ирттересси йӑлара. Вӗсене сывӑ пурнӑҫ йӗркине тытса пыракансем, кӑмӑллакансем хаваспах хутшӑнаҫҫӗ. Уйӑхра пӗр хутчен ФСКара Сывлӑх кунне ирттереҫҫӗ. Унта тӳлевсӗрех кирек кам та пырса хӑйӗн сывлӑхне ҫирӗплетме пултарать. Тивӗҫлӗ канӑва тухнисем кашни кӗҫнерникун каллех тӳлевсӗр ҫӳреҫҫӗ. Украинӑри ятарлӑ ҫар операцине хутшӑнакансен ҫемье членӗсем ФСК ҫӑмӑллӑхӗсемпе усӑ кураҫҫӗ. Муниципалитет округӗнче ҫакнашкал спорт комплексӗ пулни савӑнтарать. Малашне те тулли хӑватпа ӗҫлетӗрех вӑл. Ҫӗнтерӳ хӑй тӗллӗн килмест
Спорт шкулне - ҫур ӗмӗр // Альбина АСТРАХАНЦЕВА. https://avangard-21.ru/gazeta/51874-spor ... ne-cur-m-r