Corpus of the Chuvash language

— Ку укҫашӑн мана тав тума кирлӗ мар, Степа, — кулкаласа каларӗ Богданов, — Матрена Игнатьевнӑна тав ту.

Help to translate

XVI // Никифор Мранька. Мранька Н.Ф. Ӗмӗр сакки сарлака. Роман. 2-мӗш том. Виҫҫӗмӗш кӑларӑм. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1989. — 592 с.

Мӗн те пулин ту ҫав кушака, Юркка, мӗн те пулин ту», — тесе тархасласа ыйтрӗ.

Help to translate

Вӑрманхӗрри Шӑхаль. Вӑта касӑм, Вӑта кас // Юрий Исаев. Исаев Ю.Н. Ҫӗнӗ касӑн шухӑ яшӗсем: калавсем, асаилӳ, тӗрленчӗксем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2023. — 149 с. — 95–102 с.

Тата вӑл Владимир Левуковӗн «Авӑра кӗрсе юлнӑ шыв», Галина Зотован «Ылтӑн ту», Геннадий Васильевӑн «Ҫӗнелнӗ Шӑнкаспа Мӑштавӑш», Николай Ункайӑн «Юхать юханшыв», «Савнӑ ялӑм, тӑван ял», Михаил Прохоровӑн «Тусайсем», Енӗш Нӑрваш сали тӑрӑхӗ ҫинче хатӗрленӗ кӗнекесене редакцилесе пичете ҫул уҫса панӑ.

Help to translate

Осип Алексеев // Юлия Силэм. Ӑсан Уҫӑпӗ. Тӗлӗкри те пирӗнпех: повеҫсемпе калавсем. Шупашкар: «Пегас» издательство ҫурчӗ, 2014. — 142 с. — 3–4 с.

Тусен ретӗнчен ҫыран еннелле тарӑн ту хушӑкӗсем тӑсӑлаҫҫӗ.

из которой начинаются многие глубокие ущелья, расходящиеся к побережью.

Мадейра // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0% ... 1%80%D0%B0

Утрав топографики икӗ енчен уйрӑлса тӑрать: ҫӳллӗ тусем тата тарӑн ту хушӑкӗсем, ҫакна ҫак сӑн ҫинче аван сӑнама май пур.

Топографию острова отличают две особенности: высокие горы и глубокие ущелья, что хорошо видно на фотографии.

Мадейра // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0% ... 1%80%D0%B0

Ҫынна усӑ тӑвиччен хур ту тесе ахаль каламан-тӑр ҫав…

Help to translate

24 // Владимир Кузьмин. Владимир Кузьмин. Виҫӗ юман: повесть. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1986. — 144 с.

Сӗтел пуҫне тухса тӑнӑ Тамара унран тӑрӑхлама тытӑнчӗ: «Ну, халӗ ӗнтӗ, ҫаруран рыцарь, кала мана тӳррӗн, сана ҫеҫ юрататӑп, сана ҫеҫ курас килет, сана аса илсе ҫӗр ҫывӑраймастӑп тесе чӗркуҫленсе тупа ту, вара ӗненетӗп эс мана юратнине».

Help to translate

9 // Владимир Кузьмин. Владимир Кузьмин. Виҫӗ юман: повесть. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1986. — 144 с.

Крымӑн кӑнтӑрти хӗрринче климат типӗ, Кавказӑн Хура тинӗс хӗрри — Союзри чи йӗпе-сапаллӑ вырӑн: хӗвеланӑҫӗнчен вӗрекен ҫилсем Хура тинӗсрен кунта нӳрӗк илсе килеҫҫӗ, ӑна ҫӳллӗ тусем малалла ямаҫҫӗ, ҫавӑнпа ту хӗррисенче вӑйлӑ ҫумӑрсем ҫӑваҫҫӗ.

Южный берег Крыма имеет сухой климат, а Черноморское побережье Кавказа является самым влажным местом Союза: западные ветры несут сюда влагу с Черного моря, она задерживается высокими горами и выпадает на их склонах обильными дождями.

Климат // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Контурлӑ карта ҫинче ССР Союзӗн чи пысӑк ту хырҫисене паллӑ тӑвӑр.

Обозначьте на контурной карте главные горные хребты СССР.

Магнитогорск // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Революциччен Магнитная ту ҫинче тимӗр рудине алӑпа ӗҫлесе кӑларнӑ, турттарассине ҫеҫ ӑна ту ҫинчен лашапа турттарса антарнӑ.

До революции разработка руды на горе Магнитной велась ручным способом, и только с поверхности горы руда свозилась лошадьми.

Урал тӑвӗсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Урал тӑвӗсем ҫинче ҫӳллӗ ту тӑррисем те, тарӑн сӑрт ҫурӑкӗсем те ҫук.

Нет на Уральских горах ни высоких вершин, ни глубоких ущелий.

Урал тӑвӗсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ту ҫинчи чи кая юлнӑ халӑхсене те революци ҫине пурӑнӑҫ тума вӑратса ячӗ.

Революция пробудила самые отсталые горные народы к новой жизни.

Кавказри горецсем мӗнле пурӑнаҫҫӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тусем ҫинче пӗр ялтан тепӗр яла каймалли ҫулсем ҫав ту каҫҫисем урлӑ каяҫҫӗ.

Через перевалы идут в горах дороги из одного селения в другое.

9. Тусем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ту тӑррисем хушшинче пӑртак лутрарах вырӑнсем тӗл пулкалаҫҫӗ, горецсем ту хырҫисем урлӑ ҫав тӗлсемпе каҫаҫҫӗ.

Между вершинами гор встречаются понижения, где горцы переходят через хребет.

9. Тусем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫӳлте тусем ҫинче ту качака такисем тӗл пулаҫҫӗ.

Высоко в горах встречаются горные бараны.

Ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пӗр ту хыҫҫӑн тепӗр ту пырать.

Одна за другой идут горы.

Ҫӗр ҫийӗн тӗрлӗ формисем // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Тусем пӗчченӗн-иккӗн пулмаҫҫӗ, ялан тенӗ пекех нумай ту пулать.

Обыкновенно возвышается не одна гора и не две, а много, много гор.

Ҫӗр ҫийӗн тӗрлӗ формисем // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Хӑвӑрӑн географи площадкинче нӳрлӗ хӑйӑртан (хӗлле-юртан) 25 см. ҫӳллӗш сӑрт моделӗ 110–150 см ҫӳллӗш ту моделӗ тӑвӑр.

Сделайте на географической площадке из влажного песка (зимой — из снега) модель холма высотой 25 сантиметров и модель горы высотой 110–150 сантиметров.

Ту ҫине хӑпарни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Сӑртпа ту моделӗсем туса хатӗрлӗр.

Сделайте модель холма и горы.

Ту ҫине хӑпарни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ту хыҫҫӑн ту пӗлӗтсем хушшинче ҫухалчӗҫ.

Гора за горой исчезали в облаках.

Ту ҫине хӑпарни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.