Corpus of the Chuvash language

Вӗршӗнсем те хӑйсен ҫыран шӑтӑкӗсенчи йӑвисене пытанса пӗтнӗ, анакан хӗвелӗн хӗрлӗ ҫутинче, йӑмра тӗмӗсем тӗлӗнче, вӗтӗ шӑна кӗтӗвӗсем ҫеҫ вӑркӑшса тӑраҫҫӗ.

Даже стрижи попрятались в свои норки, и лишь стайки мошкары танцуют над кустами в розовых лучах заходящего солнца.

Утрав ҫинче // Николай Евстафьев. Дубов Н.И. Юханшыв ҫинчи ҫутӑсем: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1954. — 144 с.

Хӗвел ҫук, хӗвелӗн палли те ҫук.

Ни солнечного луча, ни проблеска солнца!

Пурнӑҫа юратни // Николай Степанов. Лондон, Джек. Пурнӑҫа юратни: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1951. — 72 с. — 5–34 с.

Хӗвелӗн вӗри пайӑркисен айӗнчи ҫепӗҫ хавхаланура, куҫӗсене хупса чӗвӗл-чӗвӗл юрлакан кайӑка этем ӑс-хакӑлӗн пӗр чӗптӗмне те пулин ӑнланма хисте те, — кайӑк самантранах вилсе выртать.

Заставь птицу, поющую в нежном восторге, закрыв глаза, в горячем луче солнца, понять хоть краюшек мудрости человеческой, — и птица упадёт мёртвая.

Лось пӗччен юлать // Алексей Леонтьев. Толстой А. Н. Гарин инженер гиперболоичӗ; Аэлита (Марс пӗтмӗшӗ): романсем; Алексей Леонтьев куҫарнӑ. — Шупашкар: Ҫӗнӗ Вӑхӑт, 2014. — 495 с. — 319–494 с.

Ҫӗр ҫул иртет те — юлашки марсиан хӗвелӗн каҫхи шурӑм пуҫне сивӗннӗ-сӳнӗк куҫӗсемпе ӑсатать.

Пройдёт столетие и последний марсианин застывающим взглядом в последний раз проводит закат солнца.

Тускуб // Алексей Леонтьев. Толстой А. Н. Гарин инженер гиперболоичӗ; Аэлита (Марс пӗтмӗшӗ): романсем; Алексей Леонтьев куҫарнӑ. — Шупашкар: Ҫӗнӗ Вӑхӑт, 2014. — 495 с. — 319–494 с.

Ирхине вара хӗвелӗн сивлек ҫаври ҫунакан сад-пахчана, ишӗлчӗксене, ытлӑх-ҫитлӗхпе иртӗхнипе тертлӗ, ухмаха ернӗ ҫынсене, вилӗ ӳтсен куписене ҫутатать.

На утро кровавый, тусклый диск солнца осветил развалины, горящие сады, толпы измученных излишествами, сумасшедших людей, кучи трупов.

Аэлитӑн иккӗмӗш калавӗ // Алексей Леонтьев. Толстой А. Н. Гарин инженер гиперболоичӗ; Аэлита (Марс пӗтмӗшӗ): романсем; Алексей Леонтьев куҫарнӑ. — Шупашкар: Ҫӗнӗ Вӑхӑт, 2014. — 495 с. — 319–494 с.

Вӗсем ҫурхи уяв — ҫылӑха кӗнин мистерийӗ — туса хураҫҫӗ; ӑна Хӗвелӗн авалхи храмӗн капӑр пахчисенче выляса кӑтартаҫҫӗ.

Они создали весенний праздник — мистерию грехопадения, которая разыгрывалась в роскошных садах древнего храма солнца.

Аэлитӑн иккӗмӗш калавӗ // Алексей Леонтьев. Толстой А. Н. Гарин инженер гиперболоичӗ; Аэлита (Марс пӗтмӗшӗ): романсем; Алексей Леонтьев куҫарнӑ. — Шупашкар: Ҫӗнӗ Вӑхӑт, 2014. — 495 с. — 319–494 с.

Никам та: «Ку манӑн», — тееймест, мӗншӗн тесен мӗн пурри — Хӗвелӗн.

Никто не мог говорить: — «это моё», потому что всё принадлежало Солнцу.

Аэлитӑн иккӗмӗш калавӗ // Алексей Леонтьев. Толстой А. Н. Гарин инженер гиперболоичӗ; Аэлита (Марс пӗтмӗшӗ): романсем; Алексей Леонтьев куҫарнӑ. — Шупашкар: Ҫӗнӗ Вӑхӑт, 2014. — 495 с. — 319–494 с.

Шӑтӑксенчен пӗринчен хӗвелӗн куҫа шартаракан пайӑрки тӳп-тӳррӗн кӗрет.

В один из глазков входил прямой, ослепительный луч солнца.

Хура тӳпере // Алексей Леонтьев. Толстой А. Н. Гарин инженер гиперболоичӗ; Аэлита (Марс пӗтмӗшӗ): романсем; Алексей Леонтьев куҫарнӑ. — Шупашкар: Ҫӗнӗ Вӑхӑт, 2014. — 495 с. — 319–494 с.

Ҫав тӗттӗме хӗвелӗн ылттӑн тӗслӗ ҫутӑ пайӑркисем каскаласа пӗтернӗ.

Изрезанную золотыми лучами солнца.

III. // Феодосия Ишетер. Горький М. Ҫынсем патӗнче: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 256 с.

Тимӗр йывӑҫсен тӑрринче, хура туратсен хушшинче, хӗвелӗн ылттӑн ҫути ҫиҫе пуҫларӗ; пӑртакран ҫав ҫутӑ шупкалчӗ те сӳнсе ларчӗ.

В вышине на черных ветвях железного дерева еще горели золотые лучи, потом они побагровели и, наконец, погасли.

III // Л. Борисова. Сенкевич Генрик. Ҫӑкӑр шыраса: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1953. — 62 с.

Нью-Йорк портӗнчи хӗвелӗн пирвайхи пайӑркисем шыва, мачтӑсене тата таможня ҫуртне ҫутатрӗҫ.

Первые солнечные лучи в нью-йоркском порту озарили воду, мачты и здание таможни.

I // Л. Борисова. Сенкевич Генрик. Ҫӑкӑр шыраса: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1953. — 62 с.

Анчах тусем кунта ерипен ишӗлеҫҫӗ, чул сӑртсемпе чул тусем сахал, ҫилӗн, хӗвелӗн тата сиввӗн кунта нимӗнех те тумалли ҫук.

Выветривание здесь протекает медленно, скал и утёсов мало, ветру, солнцу и морозу делать почти нечего.

3. Ҫурҫӗрти тата кӑнтӑрти тусем // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.

Аудиторине кӗрсенех, эпӗ хам ҫак ҫамрӑк та савӑк ҫынсен йышӗнче пачах палӑрманнине туйса илтӗм, ку ҫамрӑксем пысӑк чӳречесенчен кӗрекен хӗвелӗн йӑлтӑркка ҫутинче алӑксем патӗнче тата коридорсенче шавлӑн хӗвӗшеҫҫӗ.

Как только вошел я в аудиторию, я почувствовал, как личность моя исчезает в этой толпе молодых, веселых лиц, которая в ярком солнечном свете, проникавшем в большие окна, шумно колебалась по всем дверям и коридорам.

XXXVI сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.

(Эпӗ уҫӑ сывлӑшра терраса ҫинче ҫывӑратӑп, мана хӗвелӗн чалӑшшӑн ӳкекен ҫап-ҫутӑ пайӑркисем вӑратаҫҫӗ).

(Я спал на открытом воздухе на террасе, и яркие косые лучи утреннего солнца будили меня.)

XXXII сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.

Кӗнеке вуланӑ вӑхӑтра хӗрӗн ырӑ та янӑравлӑ сассине итленӗ май эпӗ е ун ҫинелле, е чечек пахчинчи сукмак ҫинче ҫумӑртан пулса юлнӑ хура кӳлленчӗксем еннелле, е ҫӑкасем еннелле (вӗсен ҫулҫисем ҫине пире хӑй айне тунӑ шупка ҫумӑр пӗлӗчӗн кӑваккӑн курӑнакан пӗр кӗтессинчен тумламсем халӗ те сайра хутра тӑкӑнса ҫатлатаҫҫӗ), е каллех хӗр ҫинелле, е ҫумӑрпа йӗпеннӗ лапсӑркка ватӑ хурӑнсене ҫутатакан хӗвелӗн йӑм-хӗрлӗ юлашки пайӑркисем ҫинелле, вара каллех Варенька ҫинелле пӑхкаласа, — ку хӗр пачах мана малтан курӑннӑ пек илемсӗр мар, тесе шухӑшласа илтӗм.

Во время чтения, слушая ее приятный, звучный голос, я, поглядывая то на нее, то на песчаную дорожку цветника, на которой образовывались круглые темнеющие пятна дождя, и на липы, по листьям которых продолжали шлепать редкие капли дождя из бледного, просвечивающего синевой края тучи, которым захватило нас, то снова на нее, то на последние багряные лучи заходившего солнца, освещающего мокрые от дождя, густые старые березы, и снова на Вареньку, — я подумал, что она вовсе не дурна, как мне показалось сначала.

XXV сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.

Кӑштах сылтӑмарахра тӗмсемпе йывӑҫсем хыҫӗнчен дачӑри ҫуртсен тӗрлӗ тӗслӗ ҫивиттийӗсем курӑнма пуҫларӗҫ те ӗнтӗ, вӗсенчен хӑшпӗрисем хӗвелӗн йӑлтӑртатакан пайӑркисем ӳкнипе ҫуталса тӑраҫҫӗ, теприсене тӳпен тепӗр енӗ евӗрлӗ кичем сан ҫапнӑ.

Немного правее виднелись уже из-за кустов и дерев разноцветные крыши дачных домиков, из которых некоторые отражали на себе блестящие лучи солнца, некоторые принимали на себя унылый характер другой стороны неба.

XXII сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.

Тепӗр самантран хӗвелӗн хӑюсӑр пайӑрки ҫул ҫинчи шыв кӳлленчӗкӗсенче, ала витӗр тӑкӑннӑ пек тӳрӗ ҫӑвакан вӗтӗ ҫумӑр ярӑмӗсенче, ҫул хӗрринчи ҫӑвӑнса тасалнӑ симӗс курӑк ҫинче йӑлтӑртатса выляма тытӑнчӗ.

Через минуту робкий луч солнца уже блестит в лужах дороги, на полосах падающего, как сквозь сито, мелкого прямого дождя и на обмытой, блестящей зелени дорожной травы.

II сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.

Тухтӑр каланӑ тӑрӑх, тепӗр виҫ кунтан эпӗ сывалса ҫитетӗп, вара мана уҫӑ сывлӑшпа сывлама, апрель хӗвелӗн ӑшшинче ларма та юрать.

Доктор говорит, что дня через три я буду совсем здорова и мне можно будет подышать свежим воздухом и погреться на апрельском солнышке.

XXV сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.

Пире мороженӑйпа сад ҫимӗҫӗсем валеҫсе панӑ хыҫҫӑн, кавир ҫинче ним тумалли те юлманнине кура, эпир, хӗвелӗн чалӑшшӑн ӳкекен пайӑркисем пӗҫертнине пӑхмасӑрах тӑтӑмӑр та выляма кайрӑмӑр.

Когда нас оделили мороженым и фруктами, делать на ковре было нечего, и мы, несмотря на косые, палящие лучи солнца, встали и отправились играть.

VIII сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.

Хӗвел ҫути инҫетри сӑрт-тусене хупласа тӑракан кӑвакрах тӗсе сирсе ярать те, вара витӗрех хӗрсе ҫитнӗ чул хӗвелӗн пурне те парӑнтаракан хӑватлӑ вӑйне тӳсеймесӗр чӑтма ҫук хӗрӳ те ылтӑн тӗслӗ сывлӑшра ирӗлсе кайнӑнах туйӑнать.

Пронизанная солнечным светом голубизна сопок расплывается, и тогда чудится, что насквозь прогретый камень не выдержал всепокоряющей силы солнца и расплавился в его жарком золоте.

Хӗрлӗ хӗвел // Тани Юн. Шундик Н.Е. Инҫетри ҫурҫӗрте: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 340 с.