Шырав
Шырав ĕçĕ:
Ҫакӑнтан вара эпир ҫав япаласен инерци пысӑкӑшӗ тӗрлӗ, урӑхла каласан, вӗсен массисем тӗрлӗ, тесе вывод турӑмӑр.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Апла вара, иккӗмӗш опытра кашни шарӑн хӑвӑртлӑхӗ малтанхи опытринчен ытларах улшӑннӑ пулать, урӑхла каласан, кашни шарӑн хӑвӑртланни иккӗмӗш опытра ытларах пулса тӑнӑ.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Паровоз рельссем ҫинче тӑракан пушӑ вагона тата тиенӗ вагона пӗр пек вӑйпах тӗртсе ярсан, вӑл вагонсем тӗрлӗ инҫӗше куҫса каяҫҫӗ, урӑхла каласан, паровоз вӗсене тӗрлӗ пуҫламӗш хӑвӑртлӑх парать.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Япаласем пӗр-пӗринпе ҫыхӑнса тӑнин хӑш-пӗр тӗслӗхӗсенче нихӑш япала та тепӗр япалан движенине улӑштармасть, вӗсен иккӗшӗн те формисем е калӑпӑшӗсем улшӑнаҫҫӗ, урӑхла каласан, деформаци пулать.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫутҫанталӑкри мӗнле явленисем тата (малта асӑннисемсӗр пуҫне) япала инерцине палӑртаҫҫӗ, урӑхла каласан, мӗнле явленисем япаласем хӑйсен тӑплӑхне е куҫса пынине пысӑкӑш енчен те, кайнӑ ен енчен те улӑштармасӑр тӑма пултарнине палӑртаҫҫӗ?
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫавӑнпа виҫӗ аслӑ та чаплӑ ученый: Галилей (1564-1642), Ньютон (1643-1727) тата Гюйгенс (1629-1695) механика задачисене тӗпчесе вӗренме тытӑннӑ, вӗсем, этемлӗхӗн пин ҫул хушшинче пухса пынӑ опычӗ ҫинче никӗсленсе, механикӑн тӗп законӗсене тупнӑ, урӑхла каласан, физика наукин пайӗ пулса тӑракан механика наукин пуҫламӑшне хывнӑ.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Океансем тӑрӑх инҫетри вырӑнсене ҫӳрени ҫакӑн пек экономикӑлла кирлӗлӗх туса хунӑ: вӑл тинӗс карапӗсен шӑнӑҫтарӑмне (емкостьне) ӳстерме тата вӗсене шывра лайӑхрах тытӑнса тӑмалла тума хушнӑ. урӑхла каласан, ҫынсем умне паллӑ механикӑлла задачӑсем кӑларса лартнӑ.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Точка пӗр тапранмасӑр тӑнӑ ҫӗртен пӗртикӗс хӑвӑртланса куҫса пыма тытӑнать пулсан, урӑхла каласан, пуҫламӗш хӑвӑртлӑх v₀ = 0 пулсан, пӗртикӗс хӑвӑртланакан движенин уравненийӗсем ҫакӑн пек ансатрах формӑллӑ пулаҫҫӗ:
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Паллах ӗнтӗ, ҫак шутласа кӑларнӑ ҫул улшӑнакан движенин чӑн ҫулӗнчен урӑхла пулать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫакна асра тытас пулать: хӑвӑртланни вӑл хӑйне уйрӑм величина пулса тӑрать, вӑл хӑвӑртлӑхран та, вӑхӑтран та урӑхла.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Апла пулсан унӑн хӑвӑртлӑхӗ пӗрмай ӳссе пырать; поезд хирӗҫ каять пулсан, урӑхла каласан, вӑл тӑвалла каять пулсан, унӑн хӑвӑртлӑхӗ вара пӗрмай чакса пырать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫак шутпа механикӑна ҫакӑн пек икӗ ӑнлав кӗртеҫҫӗ: панӑ вӑхӑт хушшинчи вӑтам хӑвӑртлӑх тата пӗр самантри хӑвӑртлӑх, урӑхла каласан, панӑ вӑхӑт тӗлӗнчи хӑвӑртлӑх, е ҫулӑн панӑ точкинчи хӑвӑртлӑх.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗртикӗс куҫса пыни мӗн иккенне тата хӑвӑртлӑх мӗн иккенне кӑтартса панинчен ҫакӑ тухса тӑрать: пӗртикӗс движенин хӑвӑртлӑхӗ пӗтӗм куҫнӑ вӑхӑт хушшинче пӗрех пулать, урӑхла каласан, улшӑнми пысӑкӑш пулса тӑрать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗртикӗс куҫса пыма, урӑхла каласан, пӗртан вӑхӑт хушшисенче ҫулӑн пӗртан пайӗсене кайма, кӗске ҫулсенче ҫаксем пултараҫҫӗ: поездсем, пароходсем, автомашинӑсем, самолетсем, ҫынсем.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Движенин кайнӑ ҫул тӑршшӗнчен те, вӑхӑт хушшинчен те уйрӑммӑн урӑхла качество мӗн-ха ӗнтӗ?
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫавӑнпа ӗнтӗ движенисене классификацилеме пулать, урӑхла каласан, вӗсене, траекторийӗсене кура, тӗрлӗ видсене уйӑрма пулать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Горизонт тӗлӗшӗнчен чалӑш ывӑтса янӑ шар вара урӑхла кукӑр лини тӑвать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Механикӑлла движени тесе пӗр япала тепӗр япала тӗлӗшӗнчен урӑх вырӑна куҫнине, урӑхла каласан, пӗр япала тепӗр япала тӗлӗшӗнчен хӑйӗн вырӑнне улӑштарнине калаҫҫӗ.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫутҫанталӑкри тӗрлӗ явленисем хушшинчи, е урӑхла каласан, движенин тӗрлӗ формисем хушшинчи чи ансат форма — механикӑлла движени пулса тӑрать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Урӑхла юрамасть.
Укҫа // Александр Савельев-Сас. Савельев-Сас, А. С. Шӑнкӑравлӑ пӗкӗ: повеҫсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1992. — 272 с. — 187–271 с.