Шырав
Шырав ĕçĕ:
Ҫав пӗчӗк патаках икӗ чашкӑран пӗрин ҫине хурсан, ҫав чашка аялалла анать.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Беранже тараси ҫинче икӗ йывӑр япалана (тараса чӑтма пултарнӑ таран) шайлаштарса хурар та пӗр япалине питӗ хӑвӑрт (t нуле ҫывӑх) ҫӑмӑл металран тунӑ пӗчӗк патакпа ҫапса илер.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗр-пӗр трамвай ҫулӗ тӑрӑх малтан 10 мӑшӑр поезд ҫӳренӗ пултӑр; унтан 20 мӑшӑр поезд ҫӳреме тытӑннӑ пултӑр; капла ӗнтӗ кирек кам та калать: ку участокра поездсем ҫӳрени ӳсрӗ, икӗ хут ӳсрӗ, тет.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Тӗрлӗ икӗ вӑй пӗр массӑнах тивеҫҫӗ пулсан, вара.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Анчах вӗсем икӗ опытра та хӑма татӑкӗ пырса ҫапиччен хускалмасӑр тӑнӑ вӗт-ха.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Хирӗҫ пулнӑ икӗ урапа пӗр-пӗринчен иртсе кайма юраллӑ ҫул ун чухне ӗмӗтре анчах пулнӑ.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Механикӑн тӗп задачи — икӗ япала пӗр-пӗрне тивсен вӗсен механикӑлла движенийӗ мӗнле улшӑннине тата ҫавӑн чухне хисеп енчен мӗнле соотношенисем пулса тӑнине ӑнлантарасси.
2. Ньютонӑн движени законӗсем // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
9. Пӗр еннелле пӗр вӑхӑтрах икӗ япала янӑ: пӗрне пӗртикӗс 98 м/сек хӑвӑртлӑхпа, тепӗрне пӗртикӗс хӑвӑртлатса пуҫламӗш 0 хӑвӑртлӑхпа тата 980 см/сек² чухлӗ хӑвӑртланнипе.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫак икӗ формула та пӗртикӗс хӑвӑртланакан движени валли те, пӗртикӗс вӑрахланакан движени валли те юрӑхлӑ:
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫав поездах тӑвалла хӑпаракан тӗле ҫитсе, — 1 м/сек² чухлӗ пӗртикӗс чакса пыракан хӑвӑртлӑхпа пыма тытӑнсан, унӑн хӑвӑртлӑхӗ секунда хушшинче — 1 м/сек чухлӗ улшӑнать, вара вӑл пӗр секунда иртсен v₁ = 10 м/сек + (-1 м/сек) = 9 м/сек пулать, икӗ секунда иртсен v₂ = 9 м/сек + (-1 м/сек) = 8 м/сек пулать тата малалла та ҫаплах.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Икӗ секунда иртсен хӑвӑртлӑх v₂ = 12 м/сек + 2 м/сек = 14 м/сек , виҫӗ секунда иртсен v₃ = 16 м/сек пулать тата малалла та ҫаплах.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗртикӗс улшӑнакан движенисем икӗ тӗрлӗ пулаҫҫӗ: пӗртикӗс хӑвӑртланакан движенисем (ӳссе пыракан хӑвӑртлӑхлисем) тата пӗртикӗс вӑрахланакан движенисем (чакса пыракан хӑвӑртлӑхлисем).
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Тӗрлӗрен улшӑнакан движенисене пӗр-пӗринпе танлаштарса кӑтартса памашкӑн ҫак икӗ ӑнлав — вӑтам хӑвӑртлӑхпа пӗр самантри хӑвӑртлӑх — ҫитмеҫҫӗ-ха.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Скорӑй поездӑн икӗ хӑвӑртлӑх пӗр пек пулнӑ чухнехи пӗр самантри хӑвӑртлӑхӗ ӗнтӗ ҫав пӗртикӗс пыракан товарнӑй поездӑн хӑвӑртлӑхӗ пулать те.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫак шутпа механикӑна ҫакӑн пек икӗ ӑнлав кӗртеҫҫӗ: панӑ вӑхӑт хушшинчи вӑтам хӑвӑртлӑх тата пӗр самантри хӑвӑртлӑх, урӑхла каласан, панӑ вӑхӑт тӗлӗнчи хӑвӑртлӑх, е ҫулӑн панӑ точкинчи хӑвӑртлӑх.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫапла вара, пур тӗрлӗ куҫса пынисем те хӑйсен хӑвӑртлӑхӗсен характерӗ тӑрӑх икӗ тӗслӗ пулаҫҫӗ: 1) пӗртикӗс движени, унта хӑвӑртлӑх улшӑнман величина пулать, 2) улшӑнакан движени, унта вара хӑвӑртлӑх улшӑнакан величина пулать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
5. Пӗр тӗнӗлсем ҫинчех ҫакӑн пек икӗ япала ҫулӗсен графикӗсене тӑвӑр: ҫав япаласем пӗр вырӑнтанах v₁ = 2 см/сек тата v₂ = 3 см/сек хӑвӑртлӑхсемпе пӗртикӗс куҫса пыма тытӑнаҫҫӗ, иккӗмӗш япала пӗрремӗшӗнчен 1 сек. каярах тухать.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
4. Пӗр тӗнӗлсем ҫинчех ҫакӑн пек икӗ япала ҫулӗсен графикӗсене тӑвӑр: ҫав япаласем пӗр вӑхӑтрах пӗр вырӑнтанах v₁ = 2 см/сек тата v₂= 3 см/сек хӑвӑртлӑхсемпе пӗртикӗс куҫса пыма тытӑнаҫҫӗ.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫакӑнтан ӗнтӗ ҫапла вывод тума пулать: пӗртикӗс движенире t вӑхӑт хушшинче кайнӑ ҫул хисеп енчен вӑхӑтсен тӗнӗлӗпе, хӑвӑртлӑх графикӗпе тата икӗ ординатӑпа (движени пуҫламӑшӗпе вӗҫне тивӗҫлисемпе) картланса тӑракан прямоугольникӑн лаптӑкӗпе тан.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫав графика тумашкӑн пӗр-пӗринпе ҫыхӑннӑ икӗ величинан числоллӑ пӗлтерӗшӗсене темиҫе мӑшӑр тупса хумалла та, кашни мӑшӑртан пӗр числине абсцисса тесе, тепӗрне ордината тесе шутламалла, унтан координатӑсен кашни мӑшӑрӗ тӑрӑх тӳремҫи ҫинче точка тупмалла, вара тупнӑ точкӑсене линипе ҫыхӑнтармалла.
1. Тӳрӗ лини тӑрӑх пулакан движени // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.