Corpus of the Chuvash language

Паллах ӗнтӗ, Чӑваш Ен шкул ачисен пӗлтӗрхи ҫитӗнӗвӗсене палӑртса хӑварас тетӗп.

Конечно же, хочется отметить успехи школьников Чувашии, которых они добились в прошлом году.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Экономика нушисемпе килӗшӳллӗн юлашки икӗ ҫулта Чӑваш Енре математика пӗлӗвне аталантарасси ҫине пусӑм тунӑ, республикӑри шкулсен виҫҫӗмӗш пайӗнче робот техники, авиа- тата карап моделӗсем тӑвас енӗпе ӗҫлекен инженер класӗсем уҫнӑ.

В соответствии с потребностями экономики в последние два года в Чувашии акцент сделан на развитии математического образования, треть школ республики создала у себя инженерные классы по робототехнике, авиа- и судомоделированию.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Чӑваш Енри виҫӗ ҫултан аслӑ мӗнпур ача, муниципалитетсен ҫурринче вара пепкесем ҫулталӑк ҫурӑран тытӑнса ача садне ҫӳреме пултарӗҫ!

Все дети в Чувашии старше трех лет, а в половине муниципалитетов и дети с полутора лет получат возможность пойти в детский сад!

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Шантарнӑ пекех, Шупашкарти бассейнлӑ ку чухнехи 300 вырӑнлӑ ҫӗнӗ ача садне Чӑваш Ен Правительствине тухӑҫлӑ ӗҫленӗшӗн панӑ преми шучӗпе туяннӑ.

Как и было обещано, в Чебоксарах новый современный детский сад на 300 мест с бассейном приобретен на премию, которую получило Правительство Чувашии за эффективную работу.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

2014 ҫулта ҫак сфера валли каякан тӑкаксем, 2009 ҫулхипе танлаштарсан, 1,8 хут ӳсрӗҫ тата 14,9 миллиард тенкӗпе е Чӑваш Республикин пӗрлештернӗ бюджечӗн калӑпӑшӗн 31,2 проценчӗпе танлашрӗҫ.

В 2014 году расходы на эту сферу по сравнению с 2009 годом увеличились в 1,8 раза и составили 14,9 млрд. рублей, или 31,2% от объема консолидированного бюджета Чувашской Республики.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

«Чӑваш Республикин сывлӑх профильне» туса хатӗрленӗ, вӑл халӑхӑн пурнӑҫ пахалӑхне лайӑхлатас тӗллевлӗ общество аталанӑвӗн стратегине палӑртать.

Разработан «Профиль здоровья Чувашской Республики», который определяет стратегию развития общества, направленную на улучшение качества жизни населения.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Паян Чӑваш Енри кашни вунпиллӗкмӗш ҫемье виҫӗ тата ытларах ача пӑхса ҫитӗнтерет тата ҫакӑ нормӑна кӗрсе пырать.

Сегодня каждая пятнадцатая семья Чувашии воспитывает трех и более детей, и это становится социальной нормой.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Чӑваш Енре вӑтамран палӑртакан ҫын юлашки виҫӗ ҫулта 2,3 ҫул ытларах пурӑнма пуҫларӗ, пурнӑҫӑн кӗтекен вӑтам тӑршшӗ вара 71 ҫулпа танлашрӗ.

За последние три года среднестатистический житель Чувашии стал жить дольше на 2,3 года при средней ожидаемой продолжительности жизни, практически равной 71 году.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Вӗсем - ӗҫ хатӗрӗ, палӑртса калатӑп - пӗлтерӗшлӗ, анчах та ача ҫураласлӑха ӳстерме, вилеслӗхе чакарма, Чӑваш Енри пурнӑҫӑн вӑтам тӑршшӗне пысӑклатма май паракан ӗҫ хатӗрӗ кӑна.

Они – инструмент, подчеркиваю – важный, но всего лишь инструмент, позволяющий повысить рождаемость, снизить смертность, увеличить среднюю продолжительность жизни в Чувашии.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Ҫавна май эпӗ республи-кӑра пурӑнакансене пӗтӗм яваплӑхпа шантаратӑп: Чӑваш Ен Правительстви патшалӑх пулӑшӑвӗ кирлӗ мӗнпур ҫынна малашне те пулӑшса пырӗ.

И я ответственно заверяю жителей республики, что Правительство Чувашии будет и впредь помогать всем, кто нуждается в государственной поддержке.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Ҫак мера Чӑваш Енре пурӑнакан тата вунӑ пине яхӑн ҫынна хӑйсене тивӗҫлӗ ята, унпа пӗрле вара социаллӑ ҫӑмӑллӑхсем илме май парать.

Эта мера позволит получить заслуженное звание, а вместе с ним и положенные социальные льготы дополнительно почти десяти тысячам жителей Чувашии.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

2015 ҫулта аслӑ ҫулти ҫынсене социаллӑ хӳтлӗх парассин шайне ӳстерес тӗллевпе «Чӑваш Республикин ӗҫ ветеранӗ» ята тивӗҫмелли ӗҫ стажне 2,5 ҫити чакарнӑ, халӗ вӑл хӗрарӑмсемшӗн - 37 ҫул та 6 уйӑхпа, арҫынсемшӗн - 42 ҫул та 6 уйӑхпа танлашать.

В 2015 году в целях повышения уровня социальной защиты людей преклонного возраста на два с половиной года снижен трудовой стаж для присвоения звания «Ветеран труда Чувашской Республики» – до 37 лет и 6 месяцев у женщин и 42 лет и 6 месяцев у мужчин.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Физически сӑпатсен тупӑшӗнчен илекен налук енӗпе пурлӑх тата налук кӑларӑвӗсем евӗр пулӑшу панине шута илсен вара халӑха уйӑрса панӑ укҫӑ-тенкӗ калӑпӑшӗ 22 миллиард тенкӗрен те иртнӗ, урӑхла каласан, Чӑваш Енре пурӑнакан /918 681 ҫын/ кашни вунӑ ҫынран ҫиччӗшӗ 2014 ҫулта вӑл е ку формӑпа патшалӑх пулӑшӑвне илнӗ!

А с учетом поддержки в виде имущественных и налоговых вычетов по налогу на доходы физических лиц сумма средств, выделенных населению, превысила 22 млрд. рублей, то есть 7 из 10 жителей Чувашии (918681 человек) в прошлом году в той или иной форме получили государственную поддержку!

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Пӗлтӗр халӑха социаллӑ пулӑшу пама Чӑваш Республикин пӗрлештернӗ бюджетӗнчен тата патшалӑхӑн бюджет тулашӗнчи фончӗсенчен тӳрӗ тӳлевсем урлӑ социаллӑ пулӑшу пама 13 миллиард тенкӗ ытла уйӑ-рнӑ.

В прошлом году на социальную поддержку через прямые выплаты населению из консолидированного бюджета Чувашской Республики и государственных внебюджетных фондов выделено более 13 млрд. рублей.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Чӑваш Енре халӑха ӗҫпе тивӗҫтерекен сферӑри ырӑ туртӑмсем, промышленноҫпа ялхуҫалӑхӗн аталанӑвӗ, строительство ӗҫӗн хӑвӑртлӑхӗсен ӳсӗмӗ ҫитес ҫулсенче те сыхланса юлаҫҫӗ.

Положительные тенденции в сфере занятости населения Чувашии, развитие промышленности и сельского хозяйства, увеличение темпов строительства сохранятся и в ближайшие годы.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Халӑха ӗҫпе тивӗҫтерекен службӑна Чӑваш Енри организацисенчен килекен заявкӑсем тӑрӑх кашни ҫулах 40 пин ытла ҫын ӗҫе вырнаҫать.

Более 40 тыс. человек ежегодно трудоустраивается по заявкам, поступающим в службу занятости населения от организаций Чувашии.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Сусӑрсене ӗҫе вырнаҫтарас енӗпе /66,4:/ Чӑваш Ен Раҫҫейре улттӑмӗш вырӑнта тӑрать.

По уровню трудоустройства инвалидов (66,4%) Чувашия занимает шестое место в России.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Паянхи кун тӗлне Чӑваш Енре халӑх пурӑнакан вырӑнсен 42 процентне, унта халӑхӑн 77 проценчӗ пурӑнать, пӗтӗм тӗнчери сетьпе сарлака ярӑмлӑ пралук ҫыхӑнӑвӗ урлӑ ҫыхӑнтарнӑ.

На сегодняшний день широкополосный проводной доступ к всемирной сети обеспечен в 42% населенных пунктов Чувашии, где проживает 77% населения.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Паллӑ ӗнтӗ, Чӑваш Республикинчи халӑх пурӑнакан мӗнпур вырӑнтах Интернетпа ҫыхӑнмалли лайӑх майсем йӗркелемесӗр электронлӑ пулӑшӑва аталантарма май ҫук.

Очевидно, что развитие электронных услуг невозможно без качественного доступа в Интернет во всех населенных пунктах Чувашской Республики.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Эпир аукционсем иртнӗ тапхӑрта патшалӑх е муниципалитет заказне пурнӑҫлама палӑртнӑ малтанхи хака чакармалли, перекетленӗ укҫа-тенке вара Чӑваш Енре пурӑнакансене хушма пулӑшу ӗҫӗсем кӳме ямалли майсене ҫирӗплетес тесе ҫине тӑратпӑр.

Мы добиваемся, чтобы в процессе торгов первоначальная цена исполнения государственного или муниципального заказа снижалась, а на сэкономленные деньги жителям Чувашии оказывались дополнительные услуги.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945