Corpus of the Chuvash language

Шырав

Шырав ĕçĕ:

калакан (тĕпĕ: кала) more information about the word form can be found here.
Ӗҫлев тата социаллӑ хӳтлӗх министерстви ҫинчен калакан положение кӗртме сӗннӗ улшӑнусем те тавлаштармарӗҫ.

Help to translate

Пулӑ ӗрчетсе те... ӑмӑртӑпӑр // Николай КОНОВАЛОВ. http://www.hypar.ru/cv/news/pula-erchets ... -amartapar

Ачасем ҫутҫанталӑк ҫинчен викторинӑна хутшӑннӑ, ҫу ҫинчен калакан ваттисен сӑмахӗсене аса илнӗ.

Ребята приняли участие в викторине о природе, вспомнили пословицы о лете.

Ҫутҫанталӑка сыхлануллӑн пӑхмалла, ӑна куҫ шӑрҫине сыхланӑ пек упрамалла // Ҫутӑ ҫул. https://sutasul.ru/articles/kultura/2023 ... la-3382768

Ҫак тишкерӳ хыҫҫӑн, ҫӳлерех палӑртнӑччӗ, паттӑр ҫинчен калакан чӑваш юмахӗсенче 300 А, 300 *В, 301 А, 301 *В, 303, 315 А сюжетсемпе тӳр килекен ушкӑнсем курӑнчӗҫ, унсӑр пуҫне харкам ушкӑн та йӗркеленчӗ.

В результате такого анализа среди чувашских сказок о богатырях выявились группы в соответствии с сюжетами 300 А, 300 *В, 301 А, 301 *В, 303, 315, а также одна дополнительная группа.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Ку ушкӑнри юмахсенче тата каччӑ арӑм тумалӑх хӗр шырама кайсассӑн тӗрлӗ нуша-тӗрӗслев витӗр тухни ҫинчен калакан мотив тӑтӑш тӗл пулать.

В сказках вышеназванной группы часто присутствует мотив преодоления разнообразных испытаний в ходе поисков невесты.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

6. Амӑшӗ (е йӑмӑкӗ) паттӑра вӗлерес тӗллевпе тискер кайӑксен сӗтнеилме яни ҫинчен калакан юмахсем 315 А (тискер кайӑк сӗчӗ) сюжетпа тӳр килеҫҫӗ.

6. Сказки о том, как мать (или сестра), по наущению злого духа решивсжить со свету батыра, отправляет его за звериным молоком, соответствуют сюжетному мотиву 315 А (звериное молоко).

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Кунта ҫакна та палӑртса хӑварма пулать: пушкӑрт, балкар, карачай, осетин тата туллӑ-сӑртлӑ вырӑнсенче пурӑнакан ытти халӑхсен фольклорӗнче каччӑ (ывӑл) ту хысакӗнчен ҫуралса тухни ҫинчен калакан мотив анлӑ сарӑлнӑ.

Здесь хотелось бы заметить следующее: о чудесном рождении сына из скалы часто говорится в сказках башкир, балкарцев, карачаевцев, осетин и других народов, населяющих горные местности.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Н. Зарипов: «Ытти халӑхсенни пекех, пушкӑрт паттӑр юмахӗсенче пулӑ ҫинӗ хыҫҫӑн хӗрарӑм пӗтӗленни ҫинчен калакан мотив тӗпре. Ҫак мотива М.Х. Мингажетдинов пулӑ кульчӗпе ҫыхӑнтарать, урӑхла каласан, пулла ҫынсем тотем вырӑнне хунӑ», — тесе ҫырать.

По этому поводу Н. Зарипов отмечает, что характерным «для башкирских сказок, как и для сказок других народов, является зачатие от съеденной рыбы». И в качестве подтверждения мысли приводит мнение другого исследователя: «Мотив съедения рыбки с целью получения желанного зародыша башкирский фольклорист М.Х. Мингажетдинов связывал с древним культом рыбы, т. е. с отношением к ней, как тотему».

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Паттӑр йӗкӗт асамлӑ майпа ҫурални ҫинчен калакан мотивсен никӗсӗнче сӗм авалхи ҫынсен партеногенез ӑнлавӗ ӳкерӗнсе юлнине куратпӑр.

Мотив чудесного рождения берет свои истоки из архаических представлений о партеногенезе (девственном зачатии).

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

5. Асамлӑ майпа ҫуралнӑ ачасем ҫинчен калакан паттӑр юмахӗсем 303 (иккӗн пӗртӑван) сюжетпа пӗрлешеҫҫӗ (вӗсем пурӗ тӑхӑр текст).

5. Богатырских сказок с мотивом чудесного рождения — под номером 303 (два брата) — девять:

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Унсӑр пуҫне 301 А, 301 *В сюжетсемпе пӗрлешекен юмахсенче аслӑ пиччӗшсем (е ҫул ҫинче тӗл пулса пӗрле пынӑ паттӑрсем) ҫӗр тӗпне Чике старик (пӑхӑр упа, шур упа) хыҫҫӑн анса кайнӑ паттӑра вӗрен татса ярса шӑтӑкран каялла хӑпартманни ҫинчен калакан мотив тӑтӑш тӗл пулать.

Кроме того, в сказках, сгруппированных сюжетами 301 А, 301 *В, часто встречается мотив предательства старших братьев (или спутниковбогатырей): именно они обрывают веревку, с помощью которой батыр должен выбраться наверх.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

«Ку сказанисем Вӑтам Азире пурӑнакан дунгансен фольклорне те витӗм кӳнӗ. Уйрӑмах ҫакӑ ниепле те ку тӗнчерен уйрӑлса каяйман, ҫавӑншӑн темӗн тума та хатӗр ватӑ старик (Телигуэй) ҫинчен калакан юмахсенче лайӑх упранса юлнӑ», — тесе ҫыраҫҫӗ дунган юмахӗсене тӗпчекенсем59 .

По мнению исследователей, эти сказания оказали влияние на фольклорные традиции среднеазиатских дунган. Особенно узнаваем вышеназванный персонаж в образе Телигуэя, бессмертного старика, готового на все ради освобождения от земных пут.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

3. Паттӑр ҫӗр шӑтӑкне анса Чике старикпе (е ҫӗленпе, е ҫӗр патшипе, е пӑхӑр тата шурӑ упапа) ҫапӑҫни ҫинчен калакан юмахсем те йӑхӑрулӑх тапхӑрӗнченех упранса пирӗн пата ҫитнӗ.

3. В третью группу вошли двенадцать сказок, объединенных сюжетом 301 А (три царства: золотое, серебряное, медное). Своими корнями они уходят также в период родоплеменного строя.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Урхамах ҫинчи йӗкӗт аҫтахапа ҫапӑҫни ҫинчен калакан сюжет пӑлхарсем патне иран чӗлхиллӗ халӑхсен сӑмахлӑхӗ урлӑ кӗнӗ тесе ҫирӗплетет55. Ку шухӑшпа килӗшмелле, патша хӗрӗсене ҫиме килекен (е халӑха шывсӑр аптӑратса ҫитернӗ ҫӑлри) нумай пуҫлӑ аҫтаха-ҫӗлен Шыв хуҫине калӑпласа тӑрать, вӑл сӑнар пирӗн юмахла прозӑна каярах кӗнӗ пулас.

Он утверждает, что мотив битвы юноши со змеем (драконом) пришел к болгарам из устной словесности ираноязычных народов. Мы согласимся с его мнением, также полагая, что образ хозяина водной стихии получил в дальнейшем воплощение в многоглавом змее-драконе, который то приходит пожирать царских дочерей, то живет в колодце и, не допуская к воде людей, мучает их жаждой. Этот образ, вероятно, появился в чувашской сказочной прозе позднее.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Унсӑр пуҫне, чӑваш юмахӗсенчи паттӑр мӗнле-мӗнле асамлӑ мелсемпе ҫуралнине тишкерет, ҫавӑн ҫинчен калакан мотив типологийӗсене уҫса парать, курӑмлӑ тӗслӗхсем илсе кӑтартать, ытти халӑх сӑмахлӑхӗнчи текстсемпе танлаштарать.

Кроме того, Салмин подробно анализирует, каким чудесным образом происходит появление в различных сказках героя-батыра, исследует типологию данного мотива, демонстрируя множество ярких примеров и сравнивая с образцами словесного творчества других народов.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

«Чувашские сказки» кӗнекен «От института» тесе ят панӑ умсӑмахӗнче Н.В. Шупуҫҫынни чӑваш халӑх сӑмахлӑхӗ пирки, ӑна пуҫтарса тӗпчени ҫинчен ҫырнӑ, хамӑр юмахсем пирки пӗтӗмӗшле сӑмах пуҫарнӑ, ҫав шутра ҫӗленсемпе ҫапӑҫни ҫинчен калакан мотив тӗрлӗ халӑх юмахӗсенче тӗл пулнине асӑрханӑ, «йомах», «йомак» терминсем ҫинче чарӑннӑ, юмахсене ушкӑнлани пур, паттӑр юмахӗсене харкам ушкӑна уйӑрман.

В предисловии к книге «Чувашские сказки» Н.В. Шубоссинни содержатся суждения о чувашской народной словесности, о сборе и исследовании фольклорных материалов, о характере чувашской сказки. Между прочим он замечает, что мотив сражения со змеем встречается и в сказках других народов. Им высказаны соображения по поводу терминов «йомах», «йомак» (сказка). Имеется классификация сказок, но отсутствует такая разновидность, как богатырские сказки.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Тӗслӗхрен, тӑтӑшах ҫакнашкал йӗркесем вулама пулать: «Тӑмсай паттӑрсем, тиллӗн ултавлӑ ӗҫӗсем, этемпе чӗрчунсем хушшинчи ҫыхӑнусем ҫинчен калакан юмахсене психологиллӗ юмахсем теме йышӑннӑ» е «Авантюрӑллӑ юмахсем — паттӑрсем тӗлӗнмелле тем те пӗр курса ҫӳренисем ҫинчен…».

чем и объясняется наличие рассуждений типа: «Сказки о глупых батырах, проделках лисы и взаимоотношениях человека и животных принято называть психологическими» или «Авантюрные сказки описывают удивительные приключения, происходящие с богатырями во время их странствий…».

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Унта кӗскерех, ӑс вӗрентсе калакан халӑх сӑмахлӑхӗн илемлӗ тӗслӗхӗсем малти вырӑна тухаҫҫӗ, анчах паттӑр юмахӗсем кӗмен.

поэтому в них прежде всего нашли отражение короткие поучительные рассказы (богатырских сказок нет).

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Ӗлӗкхи культурӑ пӗтӗм наци культури пулса тӑрать, вӑл класлӑ культурӑ мар, унта нимӗнле клас хирӗҫӗвӗсем те ҫук тесе калакан «пӗрлӗхлӗх юхӑм» теорийӗ те пуҫӗпех путланса ларчӗ.

Help to translate

Коммунизм культури // И.А. Маркелов. «Тӑван Атӑл». — 1962, 2(95)№ — 80-88 с.

Ларура ҫавӑн пекех республикӑн патшалӑх наградисем, ачасен социаллӑ хӳтлӗхӗ ҫинчен калакан саккунсене «тӳрлетессине», Правительствӑн чылай йышӑнӑвне пысӑк мар улшӑнусем кӗртессине ырларӗҫ.

Help to translate

Ҫитес ҫул планӗнчи ФАПсем кӑҫалах хута кайӗҫ // Николай Коновалов. http://www.hypar.ru/cv/news/cites-cul-pl ... huta-kayec

Ҫӗнӗлӗхсем пирки калакан документа Чӑваш Республикин Министрсен Кабинечӗн иртнӗ черетлӗ ларӑвӗнче пӑхса тухса йышӑнса хӑварнӑ.

Help to translate

2023 ҫулта ҫуртсене тӗпрен юсама палӑртнӑ плана нумай хваттерлӗ тепӗр 12 ҫурта кӗртнӗ // Влаҫ органӗсен порталӗ. https://chuv.cap.ru/news/2023/06/29/2023 ... plana-numa

Страницăсем:

Menu

 

Statistics

...more detailed