Corpus of the Chuvash language

Свансем хӑйсен пӗчӗкҫеҫ уйӗсенче пит тӑрӑшса ӗҫленӗ.

Сваны усердно обрабатывали свои крошечные поля.

Сванетире // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Октябрьти социализмлӑ Аслӑ революцичченех вӗсем хӑйсен мӗн авалтан юлнӑ йӑлипе пурӑннӑ, хуҫалӑхне те авалхи йӗркепе тытса тӑнӑ.

Сохранил до Великой Октябрьской социалистической революции свой древний быт и первобытное хозяйство.

Сванетире // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Чулсенчен купаласа тунӑ лутра сакльӑсем хӑйсен пӗчӗк чӳречисемпе урамалла пӑхса лараҫҫӗ.

Низкие сакли, сложенные из камней различной величины, выглядывали на улицу своими крошечными окнами.

Кавказ тӑвӗсем хушшинче // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫамрӑк союзлӑ республикӑсем валли темиҫе аслӑ шкул хӑйсен ученӑйӗсемпе инженерӗсене вӗрентсе хатӗрлесе тӑрать.

Десятки высших школ дают молодым союзным республикам своих ученых и инженеров.

Пушӑ хирсен зонинче хуҫалӑх епле аталанать тата халӑх пурӑнӑҫӗ мӗнле лайӑхланса пырать // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Темиҫе пин шкулта туркменсемпе узбексен ачисем хӑйсен тӑван чӗлхипе хут вӗренеҫҫӗ.

Тысячи школ обучают детей туркменов и узбеков на их родных языках.

Пушӑ хирсен зонинче хуҫалӑх епле аталанать тата халӑх пурӑнӑҫӗ мӗнле лайӑхланса пырать // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пушӑ хирсен зонинчи ӗҫҫыннисем икӗ йышши пусмӑр айӗнче пурӑннӑ: пӗр енчен, вӗсене патша генералӗсем, тепӗр енчен, хӑйсен ханӗсем (патшисем), байӗсем (пуянсем) тата муллисем (пупӗсем) пусмӑрланӑ.

Трудящиеся зоны пустынь жили под двойным гнетом — царских генералов и собственных ханов (царей), баев (богачей) и мулл (священников).

Октябрьти социализмлӑ Аслӑ революциччен пушӑ хирсен зонинчи халӑх мӗнле пурӑннӑ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Сурӑхсем хӑйсен чӗрнисемпе тусан евӗрлӗ Кара-Кум хӑйӑрне чавтарса утаҫҫӗ.

Взрывая копытцами пылевидный кара-кумский песок, шли овцы.

Туркмен аулӗнче // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Куҫса ҫӳрекенсем ҫеҫ, хӑйсен кӗтӗвӗсемпе ҫӗнӗ вырӑнӗсене куҫнӑ чух, сайра-хутра тӗл пулкаланӑ.

Только изредка попадались кочевники, перебиравшиеся со своими стадами на новые пастбища.

Калмыксен ҫеҫенхирӗсенче // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Нумаях та пулмасть казахсемпе калмыксем хӑйсен кӗтӗвӗсемпе пӗр вырӑнтан тепӗр вырӑна куҫса ҫӳренӗ.

Еще недавно казахи и калмыки перекочевывали с пастбища на пастбище.

Типӗ ҫеҫенхирсенче пурӑнакан халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Машина-трактор станцийӗ тата совхозсем те колхозсенчи хресченсене хӑйсен тракторӗсемпе ӗҫлеме пулӑшса тӑраҫҫӗ.

Машино-тракторные станции и совхозы своими тракторами помогают крестьянам-колхозникам.

Совет влаҫӗ вӑхӑтӗнче хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирте ялхуҫалӑхӗ мӗнле ҫӗнелсе пырать // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӗсем хӑйсен тӑван чӗлхипе ирӗклӗн калаҫма та пултарайман.

Они не имели права даже говорить свободно на своем родном языке.

Вӑрманлӑ ҫеҫенхирпе хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирте пурӑнакан халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӗсен чечекӗсем тӑкӑннӑ, вӑррисем пулса ҫитнӗ, вӑл курӑксем хӑйсен пурӑнӑҫне пурӑнса ирттернӗ ӗнтӗ.

Отцвели их цветы, созрели семена, и они окончили свой жизненный круг.

Хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирти ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӗсем килес ҫул ӳсмешкӗн хӑйсен сухан евӗрлӗ тымарӗсенче кирлӗ апат запасӗ хатӗрлесе хума ӗлкӗрнӗ.

Они уже успели отложить питательные запасы на будущий год в своих луковицам.

Хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирти ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӗсем валли апат хӑйсен таврашӗнчех темӗн чухлӗ, вӑл — ҫеҫенхирти курӑксем.

Она находится вокруг них в изобилии — это степные растения.

Хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирти ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӗсем иртнӗ ҫулах хӑйсен сухан евӗрлӗ тымарӗсенче хӑйсене кирлӗ апат запасӗ хатӗрлесе хунӑ.

Они накопили в прошлом году запас питательных веществ в луковицах.

Хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирти ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Анчах та, ҫак республикӑсенчи ӗҫҫыннисем хӑйсен ӗнси ҫинчен помещиксемпе капиталистсен пусмӑрне сирсе пӑрахрӗҫ.

Но трудящиеся этих республик сбросили с себя насилие помещиков и капиталистов.

Хутӑш вӑрмансен зонинче пурӑнакан халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫӗркӑмрӑк, нефть кӑларакан вырӑнсене патша генералӗсем хӑйсен аллине ярса илнӗ.

Генералы захватили места, где добывались уголь и нефть.

Ленин Шатури // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Рабочисем влаҫа хӑйсен аллине илнӗ.

Взяли рабочие власть в свои руки.

Ленин Шатури // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Нумаях та пулмасть Игарка строителӗсем хӑйсен палатки умне кӑвайт хумасӑр тата хурал тӑратмасӑр выртса та ҫывӑрайман: ҫӗрле яланах упа пырса тапӑнма пултарнӑ.

Еще недавно строители Игарки не могли спать без костров и сторожей у палатки: ночью всегда можно было ждать нападения медведя.

Игарка — полярти порт // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Юханшывсем хӗррине, сӑртсем ҫине, сӗм вӑрман варрине ҫынсем хӑйсен ялӗсене лартнӑ, тырпул акмашкӑн таврари вӑрмана касса ҫунтарса хӑртнӑ.

На берегах рек, на холмах, среди дремучей лесной чащи люди строили свои поселения, вырубая и выжигая вокруг леса под пашни.

Тайгара пурӑнакан халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.