Corpus of the Chuvash language

Йӗри-тавра, мӗн куҫ курнӑ таран, вӗҫӗмсӗр уҫӑ вырӑнсем сарӑлса выртаҫҫӗ.

Вокруг, насколько может охватить глаз, — беспредельные открытые просторы.

Вӑрмансен зонинчен хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирелле // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӑрмансенчен кӑнтӑр еннелле хӗвеланӑҫран хӗвелтухӑҫалла хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирсем темиҫе пин километр тӑсӑлса выртаҫҫӗ.

Южнее лесов на тысячи километров полосой раскинулись черноземные степи.

5. Вӑрманлӑ ҫеҫенхирсемпе хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирсен зони // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Халӗ нумай шурлӑх вырӑнӗсене типӗтсе ҫитернӗ, вӗсен вырӑнӗнче ҫӗнӗ уйсем, выльӑх ҫӳремелли вырӑнсем сарӑлса выртаҫҫӗ.

И на месте их раскинулись новые поля и пастбища.

Хутӑш вӑрмансен зонинче пурӑнакан халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Торф шурлӑхсем питӗ анлӑ сарӑлса выртаҫҫӗ.

На большие расстояния тянутся торфяные болота.

Хутӑш вӑрмансен зонинчи ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Хӑма ҫуракан заводсем тӗлӗнче тата юханшыв ҫивчӗ те пӗренесем выртаҫҫӗ; чалӑшшӑн сарнӑ кӗперсем тӑрӑх вӑл пӗренесене завод ҫурчӗсем ӑшнелле турта-турта кӗртеҫҫӗ.

Бревнами покрыта и река у лесопильных заводов; их втаскивают по наклонным настилам в здания заводов.

Архангельск порчӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Совет влаҫӗ тайга зонинче сӗт-ҫу выльӑхӗ ӗрчетес ӗҫе уйрӑмах хытӑ астуса пӑхрӗ, мӗншӗн тесен унта юханшывсем тӑрӑх лайӑх улӑхсем сарӑлса выртаҫҫӗ.

Особенное внимание советская власть обратила на разведение в таежной зоне молочного скота, так как по долинам рек здесь имеются хорошие луга.

Тайгари ялхуҫалӑхӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Нумай ҫӗрте тайгара ҫӳреме те май ҫук: пур ҫӗрте те ӳкнӗ йывӑҫсем урлӑ-пирлӗ купаланса выртаҫҫӗ, темӗн пысӑкӑш чул куписем выртаҫҫӗ, час-часах тата путлӑхлӑ шурсем тӗл пулаҫҫӗ.

Во многих местах тайга непроходима: повсюду навалены деревья, нагромождены глыбы камней, часто встречаются болотистые топи.

Тайгари ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Юханшывсем тӑрӑх шыв илекен пит аван ҫаранлӑхсем выртаҫҫӗ.

По долинам рек тянутся прекрасные заливные луга.

Тайгари ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тайга урлӑ нумай шывлӑ мӑн шывсем юхса выртаҫҫӗ.

Тайгу пересекают большие многоводные реки.

Тайгари ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Унта тӗрлӗ еннелле тусем выртаҫҫӗ.

В различных направлениях ее пересекают горы.

Тайгари ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пур ҫӗрте те тӳнсе кайнӑ йывӑҫсем купаланса выртаҫҫӗ, тымарӗ-мӗнӗпех кӑкланса ӳкнисем те нумай тата хуҫӑлса ӳкнӗ хӑрӑк йывӑҫсем, хутӑш мӑн чулсем купаланса выртаҫҫӗ; ҫавна пурне те мӑксем тата лишайниксем хупласа илнӗ.

Повсюду были нагромождены упавшие, часто с вывернутыми корнями, деревья, валежник, глыбы камней, и все это сильно заросло мхами и лишайниками.

Тайга ҫийӗнче тата тайгара // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Хула таврашӗнче ӗлӗк тундрӑра пулман уй-хирсемпе пахчасем сарӑлса выртаҫҫӗ.

В окрестностях города раскинулись поля и огороды, которых раньше не было в тундре.

Нарьян-Мар — ненецсен хули // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Урамсем тӑршшӗпе хурӑн лартса тухнӑ, йывӑҫ тротуарсем тӑсӑлса выртаҫҫӗ.

По улицам высажены березы, тянутся деревянные тротуары.

Нарьян-Мар — ненецсен хули // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Сӗтелсем ҫинче, чӳречесем ҫинче, урайӗнче те — пур ҫӗрте те песецсем выртаҫҫӗ.

На столах, на окнах, просто на полу — всюду лежат песцы.

Ҫаратакан купецсем вырӑнне факторисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Нумай шывлӑ юханшывсем те чылай, вӗсем тундра урлӑ юхса выртаҫҫӗ.

Немало и полноводных рек пересекает тундру.

Тундрӑри ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫӳллӗ вырӑнта вӗсем кӑвак-ҫутӑ тӗкӗрсем пек курӑнса выртаҫҫӗ.

С высокого места они казались голубыми блестящими зеркалами.

Ҫулла тундра тӑрӑх сӳрени // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Хӗвел ӑшшинче вӗсем сехечӗ-сехечӗпе тӗлӗрсе выртаҫҫӗ, хутран-ситрен ҫеҫ пӗр аяк ҫинчен тепӗр аяк ҫине ҫаврӑна-ҫаврӑна выртаҫҫӗ.

Пригревшись, они часами дремлют, изредка только переворачиваясь с боку на бок.

Тюлень тытма ледоколпа кайни // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Витӗр курӑнакан кӑвакрах пӑрсем ҫинче ҫурхи хӗвел ӑшшинче тюленьсем ӑшӑнса выртаҫҫӗ.

Под теплыми лучами весеннего солнца греются на прозрачных голубоватых льдинах тюлени.

Тюлень тытма ледоколпа кайни // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пӑр ҫинче тюленьсем ӑшӑнса выртаҫҫӗ.

Греются на льдинах тюлени.

Ҫурҫӗрти Пӑрлӑ океан // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Касса хӑртнӑ вӑрмансен тата ӗмӗрхи ҫеҫенхирсен вырӑнӗнче пысӑк хуласем, ялсем, темиҫе пин фабрика, завод пулса тӑнӑ, уйхирсем, садсем, парксем сарӑлса выртаҫҫӗ, пур еннелле те чугун ҫулсем тӑсӑлса каяҫҫӗ.

На месте вырубленных лесов и первобытных степей выросли огромные города и селения, тысячи заводов и фабрик, раскинулись поля, сады, парки, протянулись во всех направлениях железные дороги.

Ҫурҫӗр енчи вӑтам тӑрӑхра ҫӗршыв пуянлӑхӗпе епле усӑ кураҫҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.