Corpus of the Chuvash language

Анчах ют ҫын вӑрман тӗлӗнтермӗшне ҫав тери киленсе тишкерет, ҫавӑнпах Ассоль ӑна пуҫ тӳпинчен пуҫласа ура тупанне ҫитичченех пӑхса тухма ӗлкӗрчӗ, палламан ҫак арҫын евӗрлӗ ҫынсене хӑй халиччен пӗрре те курманнине тӗшмӗртрӗ.

Но неизвестный так погрузился в созерцание лесного сюрприза, что девочка успела рассмотреть его с головы до ног, установив, что людей, подобных этому незнакомцу, ей видеть еще ни разу не приходилось.

I. Ӑрӑмҫӑ пӗлтерни // Алексей Леонтьев. Грин А.С. Суйласа илнисем. Пӗрремёш том. — Шупашкар, 2010. — 416 с. — 9–90 с.

Малтанах, ҫак сулланса ларакан ҫын кулӑшла туйӑнчӗ, анчах, ҫыннӑн питне тинкеререх пӑхсан, вӑл хӑраса ӳкрӗ — вӑл, ку ҫын калама ҫук йывӑр чирпе чирленине ӑнланса илчӗ.

Сначала маятникообразные, мерные кивания мужика казались ему курьезными, производимыми для всеобщей потехи, но когда он вгляделся в лицо мужика, ему стало жутко, и он понял, что этот мужик нестерпимо болен.

Таркӑн // Николай Степанов. Чехов А. П. Таркӑн: калав. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1940. — 16 с.

Ҫулсем ҫине пайласан ҫапларах килсе тухать: 1989 — 5 ача ҫуралнӑ, 2 ҫын вилнӗ; 1990 — 1 а.ҫ., 2 ҫ.в.; 1991 — 6 а.ҫ., 3 ҫ.в.; 1992 — 2 а.ҫ., 3 ҫ.в.; 1993 — 4 а.ҫ., 2 ҫ.в.; 1994 — 2 а.ҫ., 2 ҫ.в.; 1995 — 2 а.ҫ., 2 ҫ.в.; 1996 — 2 а.ҫ., 7 ҫ.в.; 1997 — 2 а.ҫ., 0 ҫ.в.; 1998 3 а.ҫ., 2 ҫ.в. Куратпӑр, ялта ҫын йышӗ чакса пырать.

При разделении на года вы наблюдаем следующее: 1989 — 5 детей родилось, 2 человека умерло; в 1990 — 1 д.р., 2 ч.у.; в 1991 — 6 д.р., 3 ч.у.; в 1992 г.; в 1992 — 2 д.р., 3 ч.у.; в 1993 — 4 д.р., 2 ч.у.; в 1994 — 2 д.р., 2 ч.у.; в 1995 — 2 д.р., 2 ч.у.; 1996 — 2 д.р., 7 ч.у.; 1997 — 2 д.р., 0 ч.у.; 1998 — 3 д.р., 2 ч.у. Видим, что в деревне численность населения падает.

Илемлӗрех те пуянрах пултӑрччӗ // Ӑсан Уҫӑпӗ. Алексеев, О. А. Савнӑ енӗм, тӑван ялӑм — Санькасси. — Кӳкеҫ: издательство ҫурчӗ, 1999. — 26 с.

Тӑракан ҫынсем хушшинчен хӗсӗнсе тухса, Синопа амӑшӗ ҫӗр ҫинче ҫын месерле выртнине курнӑ.

Пробившись сквозь толпу, мать Синопы увидела лежащего на спине человека.

Икӗ Синопа // Чӑвашсен патшалӑх издательстви. Джеймс Ш. Пӗчӗк индеец Синопа: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 109 с.

— Тупа ту тӗл пулмасть, ҫынпа ҫын тӗл пулать теҫҫӗ.

Help to translate

Ма инҫе-ши ҫӑлтӑрӑм?.. // Улькка Эльмен. Эльмен У. Ма инҫе-ши ҫӑлтӑрӑм?.. Повеҫсем, калав. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви. 2001 — 207 с. — 134–165 c.

Ҫын ҫитменнине пула вӗсем хушшине таса мар чунлӑ ҫынсем те леккеленӗ.

Help to translate

Ӗмӗтсем пурнӑҫа кӗме пуҫлаҫҫӗ // Улькка Эльмен. Эльмен У. Ма инҫе-ши ҫӑлтӑрӑм?.. Повеҫсем, калав. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви. 2001 — 207 с. — 100–133 c.

— Нивушлӗ тепӗр ҫын шӑпи, ҫамрӑк ҫын шӑпи, сире пачах та хумхантармасть?

Help to translate

Уй — куҫлӑ, вӑрман — хӑлхаллӑ // Улькка Эльмен. Эльмен У. Ма инҫе-ши ҫӑлтӑрӑм?.. Повеҫсем, калав. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви. 2001 — 207 с. — 100–133 c.

— Чи телейлӗ ҫын эпӗ паян ҫӗр ҫинче, чи телейлӗ ҫын.

Help to translate

Ӑш вӑркатмӑш // Улькка Эльмен. Эльмен У. Ма инҫе-ши ҫӑлтӑрӑм?.. Повеҫсем, калав. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви. 2001 — 207 с. — 68–99 c.

Ӗлӗк перекет кӗнеки ҫинче тӑватӑ пин пур ҫын ялти чи пуян ҫын шутланнӑ.

Help to translate

Ӑш вӑркатмӑш // Улькка Эльмен. Эльмен У. Ма инҫе-ши ҫӑлтӑрӑм?.. Повеҫсем, калав. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви. 2001 — 207 с. — 68–99 c.

Лешӗ ҫиелтен пӑхма ҫеҫ илӗртӳллине те, ӑшӗнче таса мар ҫын пулнине те ват ҫын чӗри сисет.

Help to translate

Ӑш вӑркатмӑш // Улькка Эльмен. Эльмен У. Ма инҫе-ши ҫӑлтӑрӑм?.. Повеҫсем, калав. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви. 2001 — 207 с. — 68–99 c.

Ҫын хуйхине ҫын курмасть, ачам.

Чужое горе людям не видно, доченька.

Аня… Анечка… Анна // Улькка Эльмен. Эльмен У. Ма инҫе-ши ҫӑлтӑрӑм?.. Повеҫсем, калав. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви. 2001 — 207 с. — 3–67 c.

Ҫынсемпе ҫын пек пул, вара сана та асӑрхӗҫ.

С людьми будь по людски, и тебя тоже заметят.

Аня… Анечка… Анна // Улькка Эльмен. Эльмен У. Ма инҫе-ши ҫӑлтӑрӑм?.. Повеҫсем, калав. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви. 2001 — 207 с. — 3–67 c.

Вӗсенчен пуҫне сӗтел хушшинче тата ҫак ҫынсем лараҫҫӗ: нефть турттарас ӗҫри специалист-инженер Алексеев, — ватӑлса кӑвакара пуҫланӑ этем, анчах та лайӑх пӑхса усраннӑ сӑн-пичӗ унӑн тимлӗн те ҫамрӑккӑн курӑнать, — ыйтусене вӑл ҫирӗппӗн татса йышӑнакан ҫын пек туйӑнать, Мускавран вӑл ҫак кунсенче ҫеҫ килсе ҫитнӗ; кунтах тата унӑн ывӑлӗсем — ҫирӗм ҫулхи штабс-капитанпа ҫирӗм икӗ ҫулхи подполковник.

За столом, кроме них, сидели: спец по нефтяному транспорту, на-днях командированный сюда из Москвы, инженер Алексеев — холеный седоватый человек, с моложавым решительным лицом, и два его сына — двадцатилетний штабс-капитан и двадцатидвухлетний подполковник.

2 // Чӑвашсен патшалӑх издательстви. Толстой, А.Н. Ҫӑкӑр: Царицына оборонӑлани: повесть. — Шупашкар: ЧАССР государство издательстви, 1941. — 244 с.

Ларакан ҫын каллех кӑшт чӗнмесӗр тӑчӗ те — пӗлнӗ ҫын сассипе: — Унӑн лашине вӑрланӑ… — тесе хучӗ.

Человек опять помолчал и — уверенно: — Коня украли у него…

6 // Чӑвашсен патшалӑх издательстви. Толстой, А.Н. Ҫӑкӑр: Царицына оборонӑлани: повесть. — Шупашкар: ЧАССР государство издательстви, 1941. — 244 с.

Бронепоезд ҫинче Пархоменкопа пӗрле пулнӑ пилӗк ҫын — зенитчик, виҫӗ артиллерист, пулеметчик тата машинист, — халӗ ӗнтӗ бронепоезд ҫинчи пур орудисене те пӑсса, паровоз хуранӗнчи пӑса хуран ҫурӑличченех пухӑнмалла туса, ӑна пӗр ҫынсӑрах Каменская енне — нимӗҫ бронепоездне хирӗҫ кӑларса янӑ, хӑйсем пулеметсене илсе анса юлнӑ.

Пархоменко и пять человек, оставшиеся в бронепоезде — зенитчик, три артиллериста, пулеметчик и машинист, — сняли пулеметы, испортили все орудия и, разогнав пары в паровозном котле до взрыва, пустили бронепоезд обратно к Каменской — навстречу немецкому.

6 // Чӑвашсен патшалӑх издательстви. Толстой, А.Н. Ҫӑкӑр: Царицына оборонӑлани: повесть. — Шупашкар: ЧАССР государство издательстви, 1941. — 244 с.

Ҫын пурнӑҫӗнче хӑшпӗр чухне ак ҫакӑн пек минутсем пулаҫҫӗ: намӑса туйни — вилӗмрен хӑранинчен вӗҫӗмсӗр ҫивӗчрех пулать, ҫын хӑйӗн класс тӑшманне ҫав тери ҫивӗччӗн, вӑйлӑн, тем туса пӑрахас пек курайми пулать, вара унӑн хӑйӗн пӗччен пурнӑҫӗн кулленхи пӗтӗм интересӗсем йӑлтах пӗтсе лараҫҫӗ…

Бывают минуты, когда ощущение позора невыносимо острее страха смерти, когда разбужено самое жгучее, мощное, действенное чувство классовой ненависти, и все личное, будничное тонет в нем и глохнет…

6 // Чӑвашсен патшалӑх издательстви. Толстой, А.Н. Ҫӑкӑр: Царицына оборонӑлани: повесть. — Шупашкар: ЧАССР государство издательстви, 1941. — 244 с.

Анчах вӑл, ҫине тӑрса ӗҫлекен хаваслӑ ҫын, сурӑх тирӗнчен симӗс сукна виттерсе ҫӗлетнӗ бекеша тӑхӑннӑскер, чугунҫулсем тӑрӑх чупкаласа ҫӳрет, паровозсем, вагонсем ҫине улӑха-улӑха пӑхать, кама мӗнле чӗннине, камӑн мӗнле характӗрне те пӗлсе ҫитет, пӗрне каласа ӑнлантарать, тепӗрне — хӑратать, виҫҫӗмӗшин — сехрине хӑпартать, хӑшпӗрисене — нимӗҫ оккупацийӗ ҫинчен ҫав тери хӗрӳ сӑмахсемпе каласа кӑтартать те, — ҫынсен ирӗксӗрех кӑмӑлӗ ҫаврӑнать.

Настойчивый, веселый — в зеленой бекеше на бараньем меху, — он бегал по путям, залезал в вагоны, на паровозы, знал уже, кого как зовут, у кого какой характер, — одного — убедил, другого — напугал, тому — пригрозил, третьему — рассказал про немецкую оккупацию в таких горячих словах, — человек начинал засучиваться.

3 // Чӑвашсен патшалӑх издательстви. Толстой, А.Н. Ҫӑкӑр: Царицына оборонӑлани: повесть. — Шупашкар: ЧАССР государство издательстви, 1941. — 244 с.

Чугай, пӗр черкке спирт ыйтса ӗҫет те, вагонран, тинӗс ҫинче ҫӳреме вӗреннӗ ҫын майлӑ йӑраланса тухать, тухать те разведкӑна кайма килӗшекен ҫынсене йӑхӑрать.

Чугай спросил чарку спирта и по-морски — косолапо — полез из вагона, выкрикивая охотников.

3 // Чӑвашсен патшалӑх издательстви. Толстой, А.Н. Ҫӑкӑр: Царицына оборонӑлани: повесть. — Шупашкар: ЧАССР государство издательстви, 1941. — 244 с.

Пӗри — хыткан, ансӑр питлӗ, такҫантанпах хырӑнман ҫын; сӑн-пичӗ тӑрӑх — ӗлӗк вӑл чечен пурнӑҫпа пурӑнни, кайран — ҫынсем хӑйне мӑшкӑл тунине ҫӗнтерни курӑнать, халӗ ку пурин ҫине те йӗрӗнсе пӑхать.

Один худой, с узким, когда-то холеным, давно не бритым лицом, испорченным выражением брезгливости и преодоленного унижения.

3 // Чӑвашсен патшалӑх издательстви. Толстой, А.Н. Ҫӑкӑр: Царицына оборонӑлани: повесть. — Шупашкар: ЧАССР государство издательстви, 1941. — 244 с.

Ҫурҫӗр тӗлӗнче ҫеҫ «патша павильонӗ» умӗнчи перрон ҫинче ҫынсем курӑнаҫҫӗ, вӗсен хушшинче: Халӑх комиссарӗсен совечӗн ӗҫӗсене пӑхса тӑракан, вӑлах Ленина сыхлакансене асӑрхакан, ҫывӑх куҫлӑ, тимлӗхлӗ, калаҫма юратакан ҫын; унпа пӗрлех — аллине хулӑн ҫыхӑллӑ алҫырӑвӗсем тытнӑ Владимир Ильич, салтак шинелӗпе хӑлхаллӑ ҫӗлӗк тӑхӑннӑ Сталин, тата хура сухаллӑ, чирлӗ, шуранка сӑнлӑ Свердлов тӑраҫҫӗ…

Только около полуночи на перроне «царского павильона» появились: близорукий, озабоченный, говорливый управляющий делами Совета народных комиссаров, ведавший личной охраной Ленина; Владимир Ильич с толстой связкой рукописей; Сталин в солдатской шинели и ушастой шапке; чернобородый, нездорово бледный Свердлов…

1 // Чӑвашсен патшалӑх издательстви. Толстой, А.Н. Ҫӑкӑр: Царицына оборонӑлани: повесть. — Шупашкар: ЧАССР государство издательстви, 1941. — 244 с.