Corpus of the Chuvash language

Таҫта лере, сенкер тӳпен вӗҫӗ-хӗррисӗр анлӑшӗнче, ҫил ачисем ахӑрашса ҫӳреҫҫӗ, хӗвелпе ҫуталакан сивӗ пӗлӗтсем шӑваҫҫӗ, лашана та ӗҫке-ҫике юратнӑ хаваслӑ Сашка мучие тин кӑна йышӑннӑ ҫӗр ҫинче вара пурнӑҫ ҫав-ҫавах-ха хӑватлӑн вӗресе тӑрать: сад ҫумӗнчен пуҫланса каякан ҫеҫенхирӗн симӗс ытамӗнче, кивӗ итем карти ҫывӑхӗнчи хир кантӑрӗ хушшинче, путенесем шавлӑн ҫатӑлтатса ҫапӑҫни илтӗнсе тӑрать; унта тыркассем шӑхӑраҫҫӗ, тӗкӗлтурасем нӑрласа вӗҫеҫҫӗ, ҫил ачашласа ҫупӑрлакан курӑк пӑшӑлтатать, вӗлтӗртетсе юхакан ӑрша хумӗсем хушшинче тӑрисем юрлаҫҫӗ тата, этӗмӗн ҫутҫанталӑкри вӑй-хӑватне палӑртса тӑнӑ пек, таҫта инҫетри-инҫетри тип ҫырма тӑрӑх пулемет сасси тимлӗн, ҫилӗллӗн те янӑравсӑррӑн шӑтӑртатать.

Где-то там, в вышних беспредельных просторах, гуляли ветры, плыли осиянные солнцем холодные облака, а на земле, только что принявшей веселого лошадника и пьяницу деда Сашку, все так же яростно кипела жизнь: в степи, зеленым разливом подступившей к самому саду, в зарослях дикой конопли возле прясел старого гумна неумолчно звучала гремучая дробь перепелиного боя, свистели суслики, жужжали шмели, шелестела обласканная ветром трава, пели в струистом мареве жаворонки, и, утверждая в природе человеческое величие, где-то далеко-далеко по суходолу настойчиво, злобно и глухо стучал пулемет.

VI // Аркадий Малов. Шолохов М.А. Лӑпкӑ Дон. Роман: IV кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1979. — 504 с.

Сӑрт хыҫӗнчен аслатиллӗ ҫумӑр умӗнхи мӑнаҫлӑ чӗмсӗрлӗхре шурӑ тӑрӑллӑ кӑтрашка пӗлӗтсем явӑнса хӑпараҫҫӗ.

Из-за горы в предгрозовом величавом безмолвии вставали вершины белых клубящихся туч.

IV // Аркадий Малов. Шолохов М.А. Лӑпкӑ Дон. Роман: IV кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1979. — 504 с.

Ҫил-тӑман чарӑнма пуҫланӑ, сывлӑшра сайра юр пӗрчисем кӑна вӗлтӗртеткелеҫҫӗ, тӳпе уҫӑлса пырать, таҫта, кӑпӑш пӗлӗтсем хыҫӗнче, уйӑх пурри сисӗнет.

Метель стихла, в воздухе плавали редкие снежинки, небо бледнело, становилось выше, где-то за пухлыми облаками смутно угадывалась луна.

25 // Николай Сандров. Елизар Мальцев: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Николай Сандров куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1963. — 384 с.

Сайралнӑ пӗлӗтсем хушшинчен кас-кас хӗвел пӑха-пӑха илет, вара йӗри-тавра пурте — пӳрт умӗнчи йывӑҫсен юр витнӗ турачӗсем те, лӑпсӑркка юр ҫӗлӗксем тӑхӑннӑ юпасем те пӗтӗмпех асамат кӗперӗ тӗслӗ пин-пин хӗлхемпе ялкӑшса, ҫиҫсе тӑрать.

Сквозь поредевшие облака изредка проглядывало солнце, и тогда все вокруг — опушенные ветви деревьев в палисадах, украшенный белыми наконечниками снега штакетник, столбы, надвинувшие косматые снежные папахи, — все вспыхивало и переливалось мириадами радужных искр.

18 // Николай Сандров. Елизар Мальцев: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Николай Сандров куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1963. — 384 с.

Пӗлӗтсем хыҫӗпе чылайччен йӑпшӑнса пынӑ уйӑх пулӑх пек тӗттӗм ҫӗрелле пӑхрӗ, кӗл тӗслӗ анлӑ хирсем ҫине шупка ҫутӑ сӑрхӑнса юхма пуҫларӗ.

Долго кравшаяся за облаками луна глянула в темный, как полынья, развод, и на пепельно-серую ширь полей, словно раздвигая даль, заструился призрачный стылый свет.

6 // Николай Сандров. Елизар Мальцев: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Николай Сандров куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1963. — 384 с.

Вӗтлӗх вӑрманӑн ҫара тӑррисем ҫинче пӑртак ҫуталчӗ, ҫӗре тачӑ хупӑрласа тӑракан пӗлӗтсем сайралчӗҫ, вӗсен хыҫне пытаннӑ уйӑх ҫути тӗксӗм тӳпере татӑкӑн-татӑкӑн сапаланчӗ.

Над голыми вершинками перелеска вдруг посветлело, облака, плотно кутавшие землю, поредели, за ними пряталась луна, и свет ее едва брезжил, растекаясь мутными пятнами в небе.

6 // Николай Сандров. Елизар Мальцев: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Николай Сандров куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1963. — 384 с.

Тусем хушшинчи чӑрсӑр та вылянчӑк юхан шыв Ксенин тӑван ялӗ патӗнче ҫеҫен хир уҫлӑхне тапса тухсан лӑпланма тытӑнать, кунта вара, тайгара кӗрлесе юхнӑ хыҫҫӑн, авӑрсем тӗлӗнче юлашки сап-сарӑ ҫулҫӑсемпе выляса, йӑвашшӑн та шӑппӑн юхать, ун ҫинче шурӑ пӗлӗтсем, хӑмӑр тӗс ҫапнӑ кӗрхи ҫырансем курӑнаҫҫӗ.

Своенравно и диковато игривая в горах, река начинала смиряться, когда вырывалась на степной простор около ее родной деревни, а здесь, после своего таежного разгула, текла покорно и тихо, отражая белые облака, порыжелые осенние берега, играя в омутных водоворотах последними яркими листьями.

26 // Николай Сандров. Елизар Мальцев: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Николай Сандров куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1963. — 384 с.

Райкомӑн икӗ хутлӑ ҫурчӗ ҫинче хӗрлӗ ялав ҫилпе ҫатӑлтатать, вӑл пӗлӗтсем хушшипе шӑтарса тухнӑ хӗвел ҫутатнипе вут-кӑваррӑн хыпса илчӗ.

Над двухэтажным зданием райкома бился на ветру алый флаг, он огнисто вспыхнул, зажженный прорвавшимся в разводья облаков солнцем.

24 // Николай Сандров. Елизар Мальцев: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Николай Сандров куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1963. — 384 с.

Тӳпене хупласа, курпун сӑртсене кӑшт ҫеҫ ҫакланмасӑр, тӗтӗм пек хура пӗлӗтсем шӑваҫҫӗ, питрен пӗр чарӑнмасӑр йӳтетмӗш сивӗ йӗпхӳ пӗрӗхет.

Закрывая небо, ползли, чуть не волочась по горбатым увалам, темные дымные облака, не переставая, летела в лицо надоедливая холодная морось.

21 // Николай Сандров. Елизар Мальцев: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Николай Сандров куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1963. — 384 с.

Тӳпе тӗссӗрленнӗ, хура тӑхлан тӗслӗ, тулли кӳлленчӗксенчи пӑтранчӑк шыв ҫинче тӑкӑннӑ ҫулҫӑсем чӗтренсе выртнӑ, кӗрхи ҫӗртме тунӑ хӑмӑр кӑвак уйсем ҫийӗн хура пӗлӗтсем шунӑ…

Небо выцветало, в свинцово-тяжелых, налитых до краев лужах дрожали на мутной ряби облетевшие листья, над лиловыми пашнями зяби низко ползли серые, грязные облака.

20 // Николай Сандров. Елизар Мальцев: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Николай Сандров куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1963. — 384 с.

«Яранцев мӗн каласшӑн пулчӗ-ха мана? — шухӑшларӗ Пробатов, вырса кӗртнӗ хыҫҫӑн пушанса юлнӑ сарӑ хӗрлӗ ҫеҫен хирпе ун ҫийӗн кӗҫех ҫумӑр пӗрӗхме тытӑнас пек аялтанах шӑвакан хӑрӑм тӗслӗ хура пӗлӗтсем ҫине пӑхса.

«Что же это Яранцев хотел сказать мне? — думал Пробатов, вглядываясь в рыжую, опустевшую после жатвы степь и низко стлавшиеся над нею ненастные, будто покрытые копотью облака.

8 // Николай Сандров. Елизар Мальцев: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Николай Сандров куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1963. — 384 с.

Ҫанталӑк — ун пекки вӑл хура кӗркунне час-часах пулать — куҫ умӗнчех улшӑнса пычӗ: пӗрре лутра, тӑлпаланнӑ пӗлӗтсем хушшинчен хӗвел сиксе тухать те тепре таҫтан ҫумӑр пӗлӗчӗсем вӗҫсе ҫитеҫҫӗ, хӗвел хура пӗлӗтсем хыҫне кӗрсе пытанать, пӗтӗм ял ӗнтрӗк ӑшне путнӑ пек пулать.

Погода, как это часто бывает поздней осенью, менялась прямо на глазах: то в лохматые разрывы низких туч пробивалось солнце и все вокруг начинало играть жаркими красками лета; то вдруг невесть откуда налетала ненастная хмарь, солнце скрывалось за темными облаками, вся деревня словно погружалась в сумерки.

7 // Николай Сандров. Елизар Мальцев: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Николай Сандров куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1963. — 384 с.

— Пӗлӗтсем пуҫтарӑнаҫҫӗ, ҫумӑр пулать пулмалла.

— Тучки находят, должно, дождь будет.

L // Аркадий Малов. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Виҫҫӗмӗш кӗнеке. Аркадий Малов куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1974. — 438 с.

Хӗвелтухӑҫ енчен капланса килнӗ хура пӗлӗтсем кӗҫех ҫумӑр сапма пуҫларӗҫ.

И тотчас же из надвинувшейся с восходом тучи хлынул дождь.

XLIX // Аркадий Малов. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Виҫҫӗмӗш кӗнеке. Аркадий Малов куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1974. — 438 с.

Хӗвелтухӑҫ енчен, тӑвӑла систерсе, хура пӗлӗтсем капланса килчӗҫ.

С востока надвинулась черная буревая туча.

XLIX // Аркадий Малов. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Виҫҫӗмӗш кӗнеке. Аркадий Малов куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1974. — 438 с.

Кӑнтӑр енчен ӑшӑ та йӑваш ҫил вӗрет, хӗвелтухӑҫӗнче ҫӑра, ҫуркуннехилле шурӑ пӗлӗтсем капланнӑ.

С юга дул теплый, ласковый ветер, на западе кучились густые, по-весеннему белые облака.

XLVI // Аркадий Малов. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Виҫҫӗмӗш кӗнеке. Аркадий Малов куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1974. — 438 с.

Тавракурӑмпа пӗрлешсе кайса, таҫта лере, инҫетре, шурӑ така тирӗ пек пӗлӗтсем ҫӗр ҫийӗн хумлӑн-хумлӑн ҫилхеленсе сарӑлнӑ.

Смыкаясь с горизонтом, там, вдалеке, огромным волнистым покровом распростерлись над землей белые барашковые облака.

XXXIX // Аркадий Малов. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Виҫҫӗмӗш кӗнеке. Аркадий Малов куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1974. — 438 с.

Ҫавракарах йывӑр, ҫуллахи майлӑ шурӑ пӗлӗтсем кӑнтӑр енчен акӑшсем пек хуллен ишсе иртеҫҫӗ.

Округло-грузные, белые, как летом, лебедями медлительно проплывали с юга облака.

XXXVIII // Аркадий Малов. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Виҫҫӗмӗш кӗнеке. Аркадий Малов куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1974. — 438 с.

Тӳпе ҫуллахи пекех ҫӳллӗ те янкӑр кӑвак, шурӑ кӑтра пӗлӗтсем те ҫуллахи майлах кӑнтӑралла шӑваҫҫӗ.

Небо было по-летнему высоко и сине, и по-летнему шли на юг белые барашковые облака.

XXXVI // Аркадий Малов. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Виҫҫӗмӗш кӗнеке. Аркадий Малов куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1974. — 438 с.

Пӗлӗтсем ҫеҫенхир ҫийен аялтанах шӑва-шӑва иртеҫҫӗ.

Низкие облака валили над степью.

XXX // Аркадий Малов. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Виҫҫӗмӗш кӗнеке. Аркадий Малов куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1974. — 438 с.