Corpus of the Chuvash language

Торф шурлӑхӗсене типӗтсе, унта электростанцисем лартнӑ.

На осушенных торфяных болотах возникли электростанции.

Хутӑш вӑрмансен зонинче пурӑнакан халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫулла унта пырса кӗме ҫук.

Туда летом не пройти.

Хутӑш вӑрманта // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӗсем унта хӑма тиеме килеҫҫӗ.

Чтобы грузить доски.

Архангельск порчӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫав ҫулсем тӑрӑх тайгари ҫутҫанталӑк пуянлӑхӗсене турттарса кӑларма пулать тата тайгана унта мӗн кирлине турттарса пыма май килет.

По ним можно вывозить природные богатства тайги и ввозить в тайгу все необходимое.

Тайгари ҫулйӗрсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Унта — фабрикӑсемпе заводсем, икӗ хутлӑ ҫуртсем, больницӑсем, клубсем, магазинсем, кино пур.

с заводами и фабриками, с двухэтажными домами, больницами, клубами, магазинами, кино.

Тайгара хуласем лартни // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Совет влаҫӗ тайга зонинче сӗт-ҫу выльӑхӗ ӗрчетес ӗҫе уйрӑмах хытӑ астуса пӑхрӗ, мӗншӗн тесен унта юханшывсем тӑрӑх лайӑх улӑхсем сарӑлса выртаҫҫӗ.

Особенное внимание советская власть обратила на разведение в таежной зоне молочного скота, так как по долинам рек здесь имеются хорошие луга.

Тайгари ялхуҫалӑхӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Унта чи лайӑх ҫӗркӑмрӑкӗ пит нумай.

Здесь очень много первосортного угля.

Тайган ҫӗр айӗнчи усӑллӑ япалисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Унта тискер кайӑка пӗртте тытма юрамасть.

В них совершенно запрещается бить зверя.

Кайӑк тир хуҫалӑхӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӑрманпа эпир хамӑр нумай усӑ куратпӑр, ӑна ютҫӗршывсене нумай яратпӑр, вӑрман сутса тупнӑ ылтӑнпа унта ха-мара кирлӗ машинӑсем илетпӗр.

Много леса мы используем сами, много вывозим за границу и на вырученное золото покупаем там нужные нам машины.

Вӑрман хуҫалӑхӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Совхозсем тӑваҫҫӗ, унта якутсем выльӑх-чӗрлӗхе тӗрӗс епле тӑрантарса пӑхса усрама вӗренеҫҫӗ.

Создаются совхозы, где якуты узнают, как правильно содержать скот и ухаживать за ним.

Выльӑх ӗрчетсе тата ҫӗр ӗҫлесе пурӑнакан якутсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

«Мӗнле усалӗ пур-ши унта, кайса пӑхас», — тесе шухӑшлать Кельга.

«Что это за злой дух, посмотреть надо», — думает Кельга.

Ӗнер куҫса ҫӳренӗскер рабочи пулса тӑрать // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Унта ҫитесси ҫур кун та юлман.

Уж меньше половины дня осталось ехать.

Ӗнер куҫса ҫӳренӗскер рабочи пулса тӑрать // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӗҫен кайӑксенчен унта яланах ӑсансем, карӑксем тата пӑчӑрсем пурӑнаҫҫӗ; вӗсем ҫулҫа, ҫырла ҫисе тӑранса пурӑнаҫҫӗ, хӗлле йывӑҫ вӑррисемпе папаккисене ҫиеҫҫӗ.

Из птиц в тайге постоянно живут тетерева, глухари и рябчики; они питаются листвой и ягодами, зимой — семенами и почками.

Тайгари ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Унта тӗрлӗ еннелле тусем выртаҫҫӗ.

В различных направлениях ее пересекают горы.

Тайгари ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

1916 ҫул вӗҫӗнче Леопольд Рудольф пуҫарӑвӗпе Халӑх консерваторине туса хунӑ, унта ытларах енӗпе Сарӑту консерваторинче ӗҫлекенсем вӗрентнӗ, каярахпа вӑл ачасемпе аслисен мусӑк шкулӗ пулса тӑнӑ.

В конце 1916 года по инициативе Леопольда Рудольфа была создана Народная консерватория, где преимущественно преподавали сотрудники Саратовской консерватории, впоследствии она была преобразована в музыкальную школу для детей и взрослых.

Л.В. Собинов ячӗллӗ Сарӑту патшалӑх консерваторийӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9B.%D0 ... 0%B9%C4%95

Унта хӗл каҫнӑ хыҫҫӑн вӗсем юханшыв тӑрӑх тӑвалла 18 километр кайнӑ та 1652 ҫултанпа Анадырь тӗрми (1771 ҫулта тӗп тунӑ) ятлӑ хӗл каҫмалли вырӑна никӗсленӗ.

Перезимовав там, они прошли вверх по реке 18 километров и заложили зимовье, которое с 1652 года имеет название Анадырский острог (уничтожен в 1771 году).

Анадырь историйӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0% ... 0%B9%D3%97

Пӗр ҫӗртен тепӗр ҫӗре унта нимрен ытла пӑлансемпе тата йытӑсемпе ҫӳреҫҫӗ.

Сообщение между различными пунктами тундры производится главным образом на оленях и собаках.

Тундрӑри ҫулйӗрсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Унта ҫӗрулмипе купӑста ҫеҫ мар, тата ҫӗрҫырли те ӳстереҫҫӗ.

Которая выращивает не только картофель и капусту, но и клубнику.

Тундрӑри ялхуҫалӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Уй, пахча тавраш унта пулман та.

Не было ни полей, ни огородов.

Тундрӑри ялхуҫалӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Унта темиҫе вунӑ пин ҫын пурӑнать.

В нем живет несколько десятков тысяч человек.

Тундрӑри ҫӗр айӗнчи усӑллӑ япаласене тӗпчесе пӗлесси тата вӗсене кӑларасси // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.