Corpus of the Chuvash language

2. Тата шӑратса кӑларса пилӗк чике ҫӳллӗш вӑр-ҫаврака тинӗс тунӑ, — унӑн хире-хирӗҫ хӗррисен хушши вунӑ чике пулнӑ; йӗри-тавралла ӑна вӑтӑр чике тӑршшӗ сӑнчӑр явакласа тӑнӑ; 3. унӑн айӗпе йӗри-тавралла пур енче те шӑратса тунӑ вӑкӑр ӗренкисем туса ҫаврӑннӑ; кашни чике тӑршшӗне вуншарӑн вырӑнаҫса, тинӗсе вӗсем йӗри-тавра пур енчен те икӗ ӗретӗн эрешлесе тӑнӑ, вӗсене тинӗспе пӗрлех шӑратса кӑларнӑ пулнӑ.

2. И сделал море литое, - от края его до края его десять локтей, - все круглое, вышиною в пять локтей; и снурок в тридцать локтей обнимал его кругом; 3. и литые подобия волов стояли под ним кругом со всех сторон; на десять локтей окружали море кругом два ряда волов, вылитых одним литьем с ним.

2 Ҫулс 4 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

25. Тинӗс вуникӗ вӑкӑр кӗлетки ҫинче тытӑнса тӑнӑ: виҫҫӗшӗ ҫурҫӗрелле пӑхнӑ, виҫҫӗшӗ анӑҫалла пӑхнӑ, виҫҫӗшӗ кӑнтӑралла пӑхнӑ, виҫҫӗшӗ тухӑҫалла пӑхнӑ; тинӗс вӗсем ҫинче выртнӑ, вӑкӑрсен хыҫӗ шалалла, тинӗс варринелле, пулнӑ.

25. Оно стояло на двенадцати волах: три глядели к северу, три глядели к западу, три глядели к югу и три глядели к востоку; море лежало на них, и зады их обращены были внутрь под него.

3 Пат 7 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

5. Ефрем ывӑлӗсене ӑрусерен валеҫсе панӑ ҫӗр чикки акӑ ҫапла пулнӑ: вӗсен ҫӗрӗн чикки тухӑҫри Атароф-Адартан тытӑнса Тури Беф-Орона [тата Газарӑна] ҫитиччен пырать; 6. унтан чикӗ Михмефафӑн ҫурҫӗр енӗпе тинӗс хӗррине анать те тухӑҫалла, Фаанаф-Силом еннелле пӑрӑнса, Ианохӑн тухӑҫ енӗпе каҫса каять; 7. Ианох патӗнчен Атарофпа Наараф еннелле анса Иерихон ҫумнех пырать, унтан Иордан хӗррине пырса тухать; 8. чикӗ Таппуахран тинӗс патнелле, Кана юхӑм шывӗ патнелле пырса, тинӗс хӗррине ҫитсе тухать.

5. Предел сынов Ефремовых по племенам их был сей: от востока пределом удела их был Атароф-Адар до Беф-Орона верхнего [и Газары]; 6. потом идет предел к морю северною стороною Михмефафа и поворачивает к восточной стороне Фаанаф-Силома и проходит его с восточной стороны Ианоха; 7. от Ианоха, нисходя к Атарофу и Наарафу, примыкает к Иерихону и доходит до Иордана; 8. от Таппуаха идет предел к морю, к потоку Кане, и оканчивается морем.

Нав 16 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

1. Иуда ывӑлӗсен йӑхне, ӑрусеренӗн, акӑ ҫапла шӑпа тухнӑ: вӗсен ҫӗрӗ Идумейӑпа чикӗллӗ Син пушхирӗ еннелле, кӑнтӑралла тӑсӑлса, Феман вӗҫне тухнӑ; 2. кӑнтӑр енчи чикки Тӑварлӑ тинӗс хӗрринчен, кӑнтӑралла каякан тинӗс авринчен, пуҫланать те 3. кӑнтӑралла Акраввим тӳпемӗ енне тӑсӑлать, Цинран иртет, вара, кӑнтӑр енчен Кадес-Варни патнелле улӑхса, Хецрон витӗр тухать, Аддара ҫитиччен улӑхса [Кадесӑн анӑҫ енӗпе пырать,] Каркая еннелле пӑрӑнать, 4. унтан Ацмонран иртет, Египет юхӑм шывӗ патне ҫитет, ҫапла вара чикӗ вӗҫӗ тинӗс хӗррине пырса тухать.

1. Жребий колену сынов Иудиных, по племенам их, выпал такой: в смежности с Идумеею была пустыня Син, к югу, при конце Фемана; 2. южным пределом их был край моря Соленого от простирающегося к югу залива; 3. на юге идет он к возвышенности Акраввимской, проходит Цин и, восходя с южной стороны к Кадес-Варне, проходит Хецрон и, восходя до Аддара, [идет на западной стороне Кадеса,] поворачивает к Каркае, 4. потом проходит Ацмон, идет к потоку Египетскому, так что конец сего предела есть море.

Нав 15 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

1. Израиль ывӑлӗсем Иордан леш енче хӗвелтухӑҫ еннелле выртакан ҫӗре — Арнон юхӑмӗнчен пуҫласа Ермон тӑвӗ таран сарӑлса выртакан ҫӗре — тата тухӑҫ енчи пӗтӗм тӳремлӗхе ҫакӑ патшасене ҫӗнтерсе туртса илнӗ: 2. Есевонра пурӑннӑ Сигона, аморрейсен патшине; унӑн ҫӗрӗ Арнон юхӑм шывӗн хӗрринчи Ароертан пуҫланса Аммон чиккинчи Иавок юхӑмӗ таранах сарӑлса выртнӑ, Арнон айлӑмӗ те, Галаад ҫӗрӗн ҫурри те унӑн ҫӗрӗ пулнӑ, 3. вӑл тата пысӑк айлӑма — Хиннереф тинӗсӗн тухӑҫ ҫыранӗнчен пуҫланса тӳремлӗх тинӗсӗ патне, Тӑварлӑ тинӗс патне, ҫитиччен, тухӑҫ енче Беф-Иешимоф патне ҫитиччен, кӑнтӑр енче Фасга ту арки патне ҫитиччен сарӑлса выртакан айлӑма — тытса тӑнӑ; 4. Израиль ывӑлӗсем Сигонпа чикӗллӗ пурӑнакан Ога та — Васан патшине, рефаимсен пӗртен-пӗрре юлнӑ ҫыннине, Астарофпа Едреи хулисенче пурӑнаканскере — парӑнтарнӑ, 5. ҫав патша Ермон тӑвӗпе Салха хулине, пӗтӗм Васан ҫӗрне Гессурпа Мааха чикки таранччен, Галаад ҫӗрӗн ҫуррине Есевон патшийӗн Сигонӑн патшалӑхӗ чикки таранччен тытса тӑнӑ.

1. Вот цари той земли, которых поразили сыны Израилевы и которых землю взяли в наследие по ту сторону Иордана к востоку солнца, от потока Арнона до горы Ермона, и всю равнину к востоку: 2. Сигон, царь Аморрейский, живший в Есевоне, владевший от Ароера, что при береге потока Арнона, и от средины потока, половиною Галаада, до потока Иавока, предела Аммонитян, 3. и равниною до самого моря Хиннерефского к востоку и до моря равнины, моря Соленого, к востоку по дороге к Беф-Иешимофу, а к югу местами, лежащими при подошве Фасги; 4. сопредельный ему Ог, царь Васанский, последний из Рефаимов, живший в Астарофе и в Едреи, 5. владевший горою Ермоном и Салхою и всем Васаном, до предела Гессурского и Маахского, и половиною Галаада, до предела Сигона, царя Есевонского.

Нав 12 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

19. Фараонӑн ҫар урапиллӗ учӗсем, унӑн юланутҫисем тинӗсе кӗрсессӗн, Ҫӳлхуҫа тинӗс шывне вӗсем ҫинелле янӑ, Израиль ывӑлӗсем вара тинӗс варринчи типӗ ҫӗртен каҫса кайнӑ.

19. Когда вошли кони фараона с колесницами его и с всадниками его в море, то Господь обратил на них воды морские, а сыны Израилевы прошли по суше среди моря.

Тух 15 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

21. Моисей хӑйӗн аллине тинӗс ҫине тӑснӑ та, Ҫӳлхуҫа тинӗсе ҫӗрӗпех тухӑҫ енчен вӗрекен вӑйлӑ ҫилпе хӑвалаттарса тинӗс вырӑнне типӗ ҫӗр туса хунӑ, шывӗ уйӑрӑлса тӑнӑ.

21. И простер Моисей руку свою на море, и гнал Господь море сильным восточным ветром всю ночь и сделал море сушею, и расступились воды.

Тух 14 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

«Кашни медальшӗн, орденшӑн, званишӗн – Тӑван ҫӗршыва хастарлӑхпа парӑннин, чӑрсӑр та ҫирӗп матроссен, вӗсен командирӗсемпе чаплӑ тинӗс офицерӗсен историйӗ, вӗсемшӗн пуринчен ытла парӑм, чыс, тивӗҫ, хӑйне хӑй тытма пӗлни, пирӗн легендарлӑ Тинӗс Ҫар Флочӗн пӗтӗм уйрӑлми, паттӑр ҫулӗшӗн яваплӑх, паллах, Раҫҫей халӑхӗ унпа мӑнаҫланать», - тенӗ Путин.

Help to translate

Путин матроссемпе офицерсене СВО вӑхӑтӗнче наградӑлани ҫинчен каласа панӑ // Марина Иванова. https://sutasul.ru/articles/obshchestvo/ ... an-3865063

Суту-илӳ ҫыхӑнӑвӗсем пуринчен ытларах тинӗс ҫулӗсемпе пулса пынӑ; тинӗсри ҫулҫӳревҫӗсем хӑйсен ҫулне ҫӑлтӑрсем тӑрӑх тупса тӗрӗслесе пынӑ.

Торговые связи происходили главным образом морскими путями; морские путешественники находили и контролировали свой путь по звездам.

V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.

Васко да Гамӑн пулас лоцманӗ, Рас эль-Хаймӑри Ахмад ибн Маджид «тинӗс арӑсланӗ», хӑйӗн «Тинӗс ӑслӑлӑхӗн никӗсӗсемпе правилисем ҫинчен ҫырнӑ кӗнекере» ҫапла ҫырать: пӗлтерӗшлисен йышӗнче вуннӑмӗш шутланакан Соокотра утравӗ ҫинче грексен тӑхӑмӗсенчен тухнӑ христиансем пурӑнаҫҫӗ.

Будущий лоцман Васко да Гамы, «морской лев» из Рас эль-Хаймы Ахмад ибн Маджид, пишет в своей «Книге польз об основах и правилах морской науки»: Сокотра, десятый по значимости остров, населён христианами — потомками греков.

Сокотра // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A1%D0%BE%D ... 1%80%D0%B0

Лектон сӑмсахӗ патӗнчи ҫапӑҫу (грек Λεκτόν) е Баба сӑмсах патӗнчи ҫапӑҫу, — 1828—1829 ҫулсенче пынӑ Грецине Ирӗке кӑларакан вӑрҫӑ тапхӑрӗнчи 1828 ҫулхи ҫӑвӑн 31-мӗшӗнче грексемпе осман эскадрисем хушшинчи тинӗс ҫапӑҫӑвӗ, вӑл ҫак вӑрҫӑн юлашки тинӗс ҫапӑҫӑвӗсенчен пӗри шутланать.

Бой у мыса Лектон (греч. Λεκτόν), или бой у мыса Баба, — морское сражение, состоявшееся 30—31 мая 1828 года между греческой и османской эскадрами в ходе Освободительной войны Греции 1828—1829 годов, одно из последних морских сражений этой войны.

Баба сӑмсах патӗнчи ҫапӑҫу // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%91%D0%B0%D ... 2%AB%D1%83

Тинӗс пырӗпе каҫма флотилине тӑватӑ уйӑх ытла кирлӗ пулнӑ, ун урлӑ Элькано пек опытлӑ тинӗс ҫӳревҫӗ пулӑшнипе ҫеҫ иртме май пулнӑ — ҫил-тӑвӑлсемпе вӑйлӑ ҫилсем пӗр-пӗрине татти-сыпписӗр ылмаштарса тӑнӑ чухне навигацине самай йывӑрлатнӑ.

На прохождение пролива у флотилии ушло более четырех месяцев, пройти его возможно было только с помощью опытного мореплавателя Элькано, так как условия прохода непрекращающиеся шторма и бури серьезно осложняли навигацию.

Хуан Себастьян Элькано // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A5%D1%83%D ... 0%BD%D0%BE

Унӑн сӑлтавӗ Португалипе Испани хушшинче тинӗс сутӑ-илӳ ӗҫӗпе тинӗс сутӑ-илӳ ҫулӗсене уҫас тӗлӗшпе сиксе тухнӑ тавлашупа ҫыхӑннӑ пулнӑ.

Спровоцированные жестким противостоянием Португалии и Испании в деле морской торговли и открытия морских торговых путей.

Хуан Себастьян Элькано // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A5%D1%83%D ... 0%BD%D0%BE

Улпут-хуҫасем патӗнче е кӗтӳҫӗ, е тарҫӑ, каярахпа — Донбасри шахтер, ҫулӗ ҫитсен — патша ҫарӗнчи служба, — малтан — Хура тинӗс флотӗнчи моряк, унтан — Балти тинӗсӗ, Кронштадт…

Help to translate

Революци матросӗ // Александр Клементьев. Клементьев А.К. Вунҫиччӗрисем: повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1981. — 216 с. — 179–186 с.

1972 ҫулта АПШ Сӗтпе ӳсекенсен тинӗс чӗрчунӗсене хӳтӗлемелли Акт йышӑннӑ, вӑл сӗтпе ӳсекенсен тинӗс чӗрчунӗсене тытма тата вӗсенчен хатӗрленӗ апат-ҫимӗҫе, уйрӑм тӗсӗсемсӗр пуҫне, сутма чарнӑ, вырӑнти халӑхсен, тӗслӗхрен, эскимоссемпе алеутсен, нушисене тивӗҫтерме сунар ӗҫне, ҫавӑн пекех халӑх ӑсталӑхӗн япалисене ӑсталассине ирӗк панӑ.

В 1972 году США приняли Акт по Защите Морских Млекопитающих, который запретил добычу и импорт морских млекопитающих и изготавливаемых из них продуктов, за исключением особых случаев, таких как охота для обеспечения нужд коренных народов, например эскимосов и алеутов, а также изготовление ими предметов народного промысла.

Кит тытас ӗҫ // Владимир Андреев. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0% ... 4%95%C3%A7

Пӗр класра вӗренсе шкул пӗтерсе тухсан туссем тинӗс ҫар офицерӗ пулас тӗллевпе Владивосток хулине С.О. Макаров ячӗллӗ аслӑ тинӗс ҫар училищине вӗренме кӗрес тесе кайрӗҫ, анчах Кольӑн кӑна телейӗ пулчӗ.

Help to translate

Пирӗн урам тӑвалла // Юрий Исаев. Исаев Ю.Н. Ҫӗнӗ касӑн шухӑ яшӗсем: калавсем, асаилӳ, тӗрленчӗксем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2023. — 149 с. — 73–90 с.

Тинӗс аквариумӗ — Тинӗс хӗрринчи ҫурт

Морской аквариум — Дом у моря

Люсечиль коммуна // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1% ... %BD%D0%B0)

Архипелаг кӑнтӑр-анӑҫран ҫурҫӗр-тухӑҫалла тӑсӑлать, Антарктика ҫурутравӗнчен Брансфилд тинӗс пырӗпе, Кӑнтӑр Америкӑран — Дрейк тинӗс пырӗпе уйрӑлса тӑрать.

Архипелаг тянется с юго-запада на северо-восток и отделяется от Антарктического полуострова проливом Брансфилд, а от Южной Америки — проливом Дрейка.

Кӑнтӑрти Шетланд утравӗсем // Аҫтахар Плотников. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D3% ... 0%B5%D0%BC

Тинӗс ҫулӗсем шутӗнче Ҫурҫӗрти тинӗс ҫулӗ пысӑк вырӑн йышӑнса тӑрать.

Большое значение имеет Северный морской путь.

Ҫулйӗрсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Анчах Союзӑн пит хӑвӑрт аталанса пыракан хуҫалӑхӗшӗн ҫав Мариински шыв ҫулӗ ҫителӗклӗ мар: 1933 ҫулта Онега кӳллипе Шурӑ тинӗс хушшинче канал тунӑ, ӑна Шурӑ тинӗс — Балтика каналӗ теҫҫӗ.

Но Мариинского водного пути недостаточно для быстро развивающегося хозяйства Союза: в 1933 г. построен Беломорско-Балтийский канал между Онежским озером и Белым морем.

Ҫулйӗрсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.