Шырав

Шырав ĕçĕ:

ҫӑлтӑр the word is in our database.

ҫӑлтӑр (тĕпĕ: ҫӑлтӑр) more information about the word form can be found here.

Акӑ 1066 ҫулхи вырӑссен летопиҫӗнчи комета ҫинчен калакан пӗлтерӳ: «Хӗвеланӑҫ енче тӳпере ҫав тери пысӑк ҫӑлтӑр курӑнса кайрӗ, унӑн ҫути юн пек хӗрлӗ, Хӗвел аннӑ хыҫҫӑн каҫхине тухрӗ те ҫичӗ каҫ хушши куҫран ҫухалмарӗ, унтан вара тискер вӑрҫӑ хускалчӗ, Русь ҫӗрӗ ҫине половецсем тапӑнса кӗчӗҫ, ҫӑлтӑр юн пек хӗрлӗ пулсан, вӑл яланах юн тӑкӑнасса пӗлтерет…»
Вот известие о комете из русской летописи 1066 года: «В это время было знамение на западе, звезда превеликая, лучи имела как будто кровавые, восходила с вечера после солнозаката и была семь дней; потом были междоусобные войны и нашествие половцев на Русскую землю; когда бывает кровавая звезда, она всегда предвещает кровопролитие…»

Ҫӑмламас ҫӑлтӑрсем — «инкеклӗ хыпар кӳрекенсем» // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫакӑншӑн ӗнтӗ вӗсене комета тесе каланӑ та («комета» «ҫӑмламас ҫӑлтӑр» тенине пӗлтерет).
За это их и назвали кометами («комета» означает «волосатая звезда»).

Ҫӑлтӑр ҫумӑрӗ ытарма ҫук илемлӗн курӑнать.
Звездный дождь — чрезвычайно красивое зрелище.

Ҫӑлтӑр ҫумӑрӗсем // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫӑлтӑр ҫумӑрӗ тени хӑҫан пулать?
Когда случаются звездные дожди?

Метеорит — хӗвел системинчен пирӗн пата вӗҫсе килнӗ япала, тен, тата вӑл мӗнле те пулин питӗ инҫетри ҫӑлтӑр катӑкех пуль-ха!..
Ведь метеорит — кусок вещества, прилетевший к нам из глубин солнечной системы, а быть может, даже от какой-нибудь отдаленнейшей звезды!

Метеорсем // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫак юхӑмсенчи чулсем е тусан пӗрчисем ҫӗр атмосферине вӗҫсе кӗреҫҫӗ пулсан, вӗсем самантрах сывлӑшпа сӗртӗнсе хӗрсе каяҫҫӗ те ҫутӑ ҫӑлтӑр пек хыпса илеҫҫӗ.
Но если камни или пылинки из этих потоков влетают в земную атмосферу, то они почти мгновенно накаливаются от трения о воздух и вспыхивают яркими звездочками.

Тӗнче уҫлӑхӗнче питӗ нумай чулсемпе тусан пӗрчисем вӗҫсе ҫӳреҫҫӗ; хӑшпӗр чухне вӗсем ванса пӗтнӗ ҫӑлтӑр юлашкисем кӑна…
В мировом пространстве носятся потоки камней и пылинок; иногда это остатки разрушенных небесных светил.

Пӗлӗт тӑрӑх ҫӑлтӑр мар, вутлӑ чӑмӑр вӗҫтерсе пынӑн туйӑнать.
По небу мчится не звездочка, а огненный шар.

Ун чухне кашни ҫӑлтӑр аякри хӗвел иккенне, вӑл Ҫӗртен миллион, миллиард хут пысӑк иккенне пӗлмен-ҫке-ха.
Ведь тогда еще не знали, что каждая звезда — отдаленное солнце, в миллионы и миллиарды раз больше Земли.

Тӳпере шӑвакан ҫак ҫутӑ пӑнча халӑхра ӳкекен ҫӑлтӑр тенӗ.
Светящиеся точки, пролетающие по небу, народ прозвал падающими звездами.

Тӳпере ҫутӑ ҫӑлтӑр шуса пырса сӳнсен, турра ӗненекен ҫынсем сӑхсӑхнӑ, турӑ такамӑн чунне пуҫтарчӗ иккен, — тенӗ.
Когда по небу пролетала яркая звездочка и гасла, набожные люди крестились и говорили: — Чью-ту душу бог прибрал…

Телескоппа вӑл ҫӑлтӑр пек пӑнчӑ мар, пӗчӗк ҫаврашка пек туйӑннӑ.
В телескоп она казалась маленьким кружком, а не точкой, как звезда.

Нептун // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Французсен ҫамрӑк астрономӗ Леверрье хӑй шутласа кӑларнӑ хыҫҫӑн обсерваторине: «Ҫӗнӗ планетӑна Козерог ҫӑлтӑр ушкӑнӗ патӗнче шыраса пӑхӑр», — тесе ҫыру ҫырса янӑ.
Молодой французский астроном Леверрье, закончив вычисления, написал в обсерваторию: «Поищите новую планету около созвездия Козерога».

Мӗнле ҫӑлтӑр пулсан та, енчен пӗр-пӗр ҫӑлтӑр хӑй вырӑнӗнчен сиксе урӑх ҫӗре вырнаҫнӑ пек туйӑнсан, — ку вара астероид пулать!
И если окажется, что какая-то звездочка сдвинулась с места по сравнению с соседними, — это и есть астероид!

Астероидсен тӑрӑхӗ // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫавӑнпа та вӗсене астероидсем тенӗ, урӑхла каласан, вӗсем ҫӑлтӑр евӗрлисем тени пулать.
Вот за это их и прозвали астероидами, то есть звездоподобными небесными телами.

Вӑл шурӑрах тӗслӗ ҫутӑпа йӑлкӑшать, пӗр ҫӑлтӑр та, пӗр планета та унӑн йӑлтӑркка ҫутин вӑйӗпе танлашма пултараймасть.
Она сияет мягким белым светом, и ни одна звезда, ни одна планета не могут сравниться с ней по силе блеска.

Венера // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ку ҫӑлтӑр мар, Венера ятлӑ планета.
Вовсе это не звезда, а планета Венера.

Ӑна ҫӑлтӑр тесе ят пани пачах тӗрӗс мар.
Звездой это яркое светило назвали неправильно.

Пӗтӗм ҫӑлтӑр сӳнсе пӗтнӗ ӗнтӗ, ирхи ҫӑлтӑр ҫаплах йӑлкӑшать-ха.
Все звезды потухли, а утреннюю звезду еще видно.

Ирхине, Хӗвел тухас умӗн, тухӑҫра ҫап-ҫутӑ ирхи ҫӑлтӑр курӑнса каять.
Случается, что утром, перед восходом Солнца, на востоке сияет яркая звезда: она дольше всех звезд остается на небе.

Страницăсем:

Corpus of the Chuvash language

Шырав

Шырав ĕçĕ:

Menu

Statistics