Шырав

Шырав ĕçĕ:

ҫӑлтӑр the word is in our database.

ҫӑлтӑр (тĕпĕ: ҫӑлтӑр) more information about the word form can be found here.

Ученӑйсем хӑшпӗр чухне ҫӑлтӑр миҫе ҫул ҫутатнине, унӑн пысӑкӑшне, массине, хӑшпӗр чухне (анчах ку питӗ сайра) ҫӑлтӑр хӑйӗн тӗнӗлӗ тавра ҫаврӑнассине те тата ун патӗнче планета пуррине те пӗлеҫҫӗ.
Узнают ученые иногда также и возраст звезды, ее объем и массу, и даже (но это пока в немногих случаях) вращается ли звезда вокруг своей оси и есть ли около нее планеты.

Ҫӑлтӑрлӑ тӳпе ӳкерчӗкӗ // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ҫӑлтӑр ҫути — инҫетри тӗнчен пӗртен-пӗр хыпарҫи.
Луч звезды — единственный вестник из далеких миров.

Астроном тӳпере кӗтмен ҫӗртен ҫӑлтӑр ҫуталса кайнине курнӑ (ун пеккисем пулаҫҫӗ).
Астроном увидел, как где-то на небе неожиданно вспыхнула звезда (такие случаи бывают).

Пӗрремӗш ҫӑлтӑр — Проксима сӳнни пире тӑватӑ ҫултан кӑна курӑннӑ пулӗччӗ; телескопсем витӗр пӑхакан астрономсемшӗн кӑна сӳнет вӑл, ахаль куҫпа вӑл пурпӗрех пире курӑнмасть.
Только через четыре года погаснет первая звездочка — Проксима; она погаснет для астрономов с их телескопами, а простым глазом ее и так не видно.

Пирӗншӗн, Ҫӗр ҫинчи ҫынсемшӗн, ҫакӑ ытла та хӑвӑрт пек туйӑнать, анчах чи ҫывӑхри ҫӑлтӑр ҫути те хамӑр пата тӑватӑ ҫулталӑк килнине эпир пӗлетпӗр-ҫке-ха.
Для нас, людей Земли, эта скорость кажется огромной, но ведь мы уже знаем, что даже от ближайшей звезды свет вдет к нам больше четырех лет.

Кашни ҫӑлтӑр — хӗвел, хӑй ҫинчен вӑл йӑлтӑркка ҫутипе пӗлтерет.
Каждая звезда — солнце, и она сообщает о себе своим светом.

Вӗсем пысӑк хӑвӑртлӑхпа инҫете куҫаҫҫӗ, анчах ҫынсем тепӗр ҫӗр е пин ҫултан кӑна мӗнле те пулин ҫӑлтӑр пӗр вырӑнтан тепӗр вырӑна куҫнине асӑрхама пултараҫҫӗ.
Они движутся с большой скоростью, но очень далеки; люди могут заметить только через сотни и тысячи лет, что та или иная звезда переместилась с одного места на другое.

Ҫӑлтӑр ушкӑнӗсем астрономсене мӗн тума кирлӗ?
Зачем нужны астрономам созвездия?

Тӳпере халь сакӑрвун сакӑр ҫӑлтӑр ушкӑнӗ шутланать.
Сейчас на небе насчитывается восемьдесят восемь созвездий.

Тӳпен мӗнле те пулин вырӑнӗнче ҫӗнӗ ҫӑлтӑр курӑнса кайсан е кивви курӑнми пулсан, ҫак вырӑна ҫӗнӗрен ӳкерсе илмелле те ҫӗнӗ негатива малтанхипе танлаштармалла.
Если есть подозрение, что на каком-либо участке неба появилась новая звезда или исчезла старая, достаточно заново сфотографировать этот участок и полученный негатив сравнить с прежним.

Ҫапах та каталога ҫӗршер пин ҫӑлтӑр кӗртнӗ.
И все-таки в каталоги занесены сотни тысяч звезд.

Хальхи чи вӑйлӑ телескопсем витӗр миллион ҫӑлтӑр таран курма пулать, анчах вӗсене пурне те католога кӗртме май ҫук.
Сейчас в самые мощные телескопы видны миллионы звезд, но, понятно, все их в каталог внести невозможно.

Галилей хӑйӗн начар кӑтартакан труби витӗр ахаль куҫпа виҫӗ ҫӑлтӑр курӑнакан вырӑна пӑхнӑ та, труба ӑна ҫирӗм ҫӑлтӑр ытла кӑтартнӑ.
Когда Галилей посмотрел в свою слабую трубу на тот участок неба, где простым глазом было видно три звезды, труба показала там больше двадцати звезд.

Мӗн вӑл ҫӑлтӑр каталогӗ?
Что такое звездный каталог?

Проксима — пӗчӗк ҫӑлтӑр, вӑл лайӑх кӑтартакан телескоп витӗр кӑна курӑнать, ӑна курас тесен, Ҫӗрӗн кӑнтӑр ҫурчӑмӑрӗнчен пӑхмалла.
Проксима — звезда небольшая, ее видно только в хороший телескоп, и, чтобы ее увидеть, надо ехать на Южное полушарие Земли.

Ҫӑлтӑрсем пирӗнтен мӗн инҫӗшӗнче? // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Ку ҫӑлтӑр пирӗнтен Хӗвелпе танлаштарсан 1 700 пин хут инҫетре иккен!
Оказалось, что эта звезда примерно в 1700 тысяч раз дальше от нас, чем Солнце!

Акӑ Алтӑр ҫӑлтӑр ушкӑнӗ.
Вот созвездие Большая Медведица.

Пӗр ҫӑлтӑр тепринчен яланах пӗр пек хушӑра тӑрать.
А одна звезда от другой находится все время на одинаковом расстоянии.

Хӗвел ҫакӑн пек инҫетре пӗчӗк ҫӑлтӑр пек ҫеҫ курӑннӑ пулӗччӗ, ҫутатасса вара тулли Уйӑхран пӗр ҫирӗм хут лайӑхрах ҫутатнӑ пулӗччӗ.
С такого расстояния Солнце покажется небольшой звездочкой, хотя все же будет светить раз в двадцать ярче полной Луны.

Комета ҫулӗсем // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

«Пӗлӗт ҫинче темиҫе каҫ хушши ҫакӑн пекки курӑнчӗ: хӗвелтухӑҫӗнче ирхи шурӑмпуҫ умӗн хӳреллӗ ҫӑлтӑр сӑнӑ евӗр пулса тӑчӗ…
«Было некое явление, по многим ночам такое знамение являлось на небе: на востоке перед раннею зарею звезда хвостатая в виде копья много раз была…

Ҫӑмламас ҫӑлтӑрсем — «инкеклӗ хыпар кӳрекенсем» // Лина Агеносова. Волков А.Л. Ҫӗрпе пӗлӗт: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1961. — 188 с.

Страницăсем:

Corpus of the Chuvash language

Шырав

Шырав ĕçĕ:

Menu

Statistics