Corpus of the Chuvash language

Купца ҫурчӗн аслӑ картишӗ ҫийӗпе салхуллӑн нӑрӑлтатса ҫӗкленнӗ пӗччен сасса тӳсеймесӗр, есаул питне-куҫне ҫилӗллӗн пӗркелентерчӗ.

Гнусавые тоскующие звуки, одиноко взметнувшиеся над просторным купеческим двором, заставили есаула гневно поморщиться.

VII // Аркадий Малов. Шолохов М.А. Лӑпкӑ Дон. Роман: IV кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1979. — 504 с.

Унӑн хӑйӑр хытса ларнӑ тӗлӗ ҫийӗпе кӗтӗвӗ-кӗтӗвӗпе хура пулӑ ишсе ҫӳрет; ҫӗрлесенче ӑшӑх вырӑнсене ҫӗкӗ апат шыраса тухать, ҫыран хӗрринчи симӗс лӑймака хушшинче сазан мӗкӗлтетет; пӑртаспа шӑла пулӑ кӑртӑшсемпе ырашпӗтрисем хыҫӗнчен хӑвалаҫҫӗ; ҫуйӑн рак хуранӗсем хушшинче мӗшӗлтетет, хушӑран симӗс шыва шӑмпӑлтаттарса пӑлхатать те уйӑх ҫутинче ылтӑн тӗслӗ йӑлтӑркка хӳрине ҫатӑлтаттарса илет, унтан каллех вара, ир енне шыв ҫисе якатнӑ хура карӑш айӗнче ӗнтӗркесе выртас умӗн, мӑнттай ҫамкаллӑ, уссиллӗ пуҫӗпе рак хуранӗсене тӗрткелесе ухтарма каять.

Над песчаным твердым дном стаями пасутся чернопузы; ночью на россыпь выходит жировать стерлядь, ворочается в зеленых прибрежных теремах тины сазан; белесь и суда гоняют за белой рыбой, сом роется в ракушках; взвернет иногда он зеленый клуб воды, покажется под просторным месяцем, шевеля золотым, блестящим правилом, и вновь пойдет расковыривать лобастый усатой головой залежи ракушек, чтобы к утру застыть в полусне где-нибудь в черной обглоданной коряге.

XXIV // Аркадий Малов. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Виҫҫӗмӗш кӗнеке. Аркадий Малов куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1974. — 438 с.

Халӗ Петро пасарнӑ пит-куҫсем ҫине, тем тӗрлӗ ҫӗлӗк, мулаххай, кубанка, карттус тӑхӑннӑ пуҫсем ҫине ӳссе кайнӑ мӑйӑхне вӗчӗрхенӳллӗн ҫыртса пӑхрӗ, куҫӗсене ҫӗрелле усрӗ те ҫавнашкалах тем тӗрлӗ япаласене — тӑхӑнса аслатнӑ ҫӑматӑсене, атӑсене, хӗрлӗармеецӑнне хывса илнӗ ботинка ҫийӗпе ҫавӑрса чӗркенӗ обмоткӑсене курчӗ.

Теперь Петро, ненавидяще покусывая отросший белый ус, глядел на заиндевевшие лица, на головы, покрытые разноцветными папахами, малахаями, кубанками, фуражками, снижал глаза и видел такое же богатое разнообразие: растоптанные валенки, сапоги, обмотки поверх снятых с красноармейца ботинок.

XII // Аркадий Малов. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Виҫҫӗмӗш кӗнеке. Аркадий Малов куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1974. — 438 с.

Ура айӗнчен хир кӑркки пӑрӑлтатса вӗҫсе хӑпарчӗ, унтан, хӗвел ҫинче шурӑ тӗкӗсене йӑлтӑртаттарса, тип вар ҫийӗпе ярӑнса кайрӗ.

Из-под ног взвился стрепет, потянул над балкой, искрясь на солнце белым пером.

II // Аркадий Малов. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Виҫҫӗмӗш кӗнеке. Аркадий Малов куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1974. — 438 с.

Кӑнтӑрла тӗлӗнче, вар ҫийӗпе сӑрхӑнса юхакан ӑшӑ ӑрша хыҫӗнче, Мишка тимӗр витнӗ казарма тӑррине, вӗрлӗк картапа ут витин сӑлпӑран ҫанталӑка пула тӗссӗрленсе кӑвакарнӑ хӑма ҫивиттине курнӑ.

В полдень за парным маревом, струившимся поверх ложбины, увидел Мишка железную крышу казармы, изгородь, серую от непогоды тесовую крышу конюшни.

II // Аркадий Малов. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Виҫҫӗмӗш кӗнеке. Аркадий Малов куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1974. — 438 с.

Вӗҫӗ-хӗррисӗр ҫеҫен хир ҫийӗпе, анлӑ тӳпене казаксен эрешлӗ чекан-пиҫиххийӗсене янкӑслатса ҫыхнӑ пек, Хур кайӑк ҫулӗ курӑнса выртать.

Над степью наборным казачьим поясом-чеканом лежал нарядно перепоясавший небо Млечный Путь.

XXI // Аркадий Малов. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Иккӗмӗш кӗнеке. Аркадий Малов куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1963. — 415 с.

Унтан, лачкам йӗпе вӑрмана хускатса, ансӑр ҫул ҫийӗпе ирӗккӗн те ҫепӗҫҫӗн чӗтренсе кайрӗ: Эй, атьсемӗр, теветкеллӗн ҫӗклӗр пуҫсене, Сахал мар эпир туранӑ ҫичӗ ютсене.

 И понесла над мокрым лесом, над просекой-дорогой: Ой, да покажите всем друзьям пример.

XV // Аркадий Малов. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Иккӗмӗш кӗнеке. Аркадий Малов куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1963. — 415 с.

Ирхи хӗвел хутор ҫийӗпе сарӑрах хӗрлӗ абрикос евӗр ҫӑмхаланса хӑпарать.

Над хутором оранжевым абрикосом вызревало солнце.

VII // Аркадий Малов. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Иккӗмӗш кӗнеке. Аркадий Малов куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1963. — 415 с.

Окопсем ҫийӗпе хӗрлӗ ракета ярӑнса хӑпарчӗ, кӑшкӑрса калаҫни илтӗнчӗ.

Над окопами взвилась красная ракета, зазвучали голоса.

III // Аркадий Малов. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Иккӗмӗш кӗнеке. Аркадий Малов куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1963. — 415 с.

Уйӑх пӳртсем тӑррипе, пахчасен ҫийӗпе ерипен шурӗ, ҫӳллӗ шупка тӳпере пӗр ҫӑлтӑр та курӑнмасть.

Луна давно гуляла над крышами домов, над садами, и высокое бледное небо было без звезд.

VII сыпӑк // Мария Ухсай. Бабаевский, Семен Петрович. Ылтӑн ҫӑлтӑр кавалерӗ: икӗ кӗнекеллӗ роман; вырӑсларан Мария Ухсай куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1952. — 568 с.

Вӑрҫнӑ чухнехи сасӑсем вӗсем патне ҫывӑхран ҫывӑх шуса килеҫҫӗ; таҫта хыҫалта, инҫетрех те мар, сайрараххӑн батарея кӗрлесе тӑрать; сотня ҫийӗпе сывлӑша касса ҫурса, вшинлатса шӑхӑрса, снарядсем вӗҫсе иртеҫҫӗ.

К ним все ближе подползали звуки боя; где-то неподалеку, сзади, беглым огнем садила батарея; над ними с клекотом и скрежетом, одолевая сопротивление воздуха, проносились снаряды.

13 // Илле Тукташ. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Илле Тукташ куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955.

Хусканса кайнӑ Россия ҫӗршывӗн юн тымарӗсем тӑрӑх чугун ҫулсем ҫийӗпе кӑвак шинеллӗ юна хӗвеланӑҫӗнчи чикӗ еннелле хӑвалать.

По артериям страны, по железным путям к западной границе гонит взбаламученная Россия серошинельную кровь…

7 // Илле Тукташ. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Илле Тукташ куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955.

Таҫта ҫӳлте малтанхи пульӑсем чвинклетсе илчӗҫ, вӗсем, вӑрӑммӑн вшинлетсе, пуҫ ҫийӗпе, кантӑк пек ӑмӑрланса тӑракан пӗлӗт ҫумӗпе шӑхӑрса иртеҫҫӗ.

Первая цвинькнула где-то высоко пуля, тягучий свист ее забороздил стеклянную хмарь неба.

5 // Илле Тукташ. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Илле Тукташ куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955.

Ҫӗрӗ пӗрех, курӑкӗ тӗрлӗрен сӗткен илет иккен; сӑрт хыҫӗнче ҫеҫенхирте пирчек хура тӑпра, кимӗрчек евӗрлӗ; ут кӗтӗвӗ чупса иртсен те — пӗр ура йӗрӗ кураймӑн; ҫӗрӗ чул пекех хытӑ, ҫапах та курӑкӗ аван ӳсет унта, вӑйлӑ, лайӑх шӑршӑллӑ; Дон ҫийӗпе унӑн леш хӗрринче, нӳрӗ те кӑпка тӑпра пулин те, ниме юрӑхсӑр, киллентермеллех мар кӑна ӳсеҫҫӗ, хӑш-хӑш ҫулсенче выльӑхсем те ҫиме йӗрӗнеҫҫӗ вӗсене.

Одна земля, а соки разные высасывает трава; за бугром в степи клеклый чернозем что хрящ: табун прометется — копытного следа не увидишь; тверда земля, и растет по ней трава сильная, духовитая, лошади по пузо; а возле Дона и за Доном мочливая, рыхлая почва гонит травы безрадостные и никудышные, брезгает ими и скотина в иной год.

1 // Илле Тукташ. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Илле Тукташ куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955.

Вӗсем, ура сассисем кӑчӑртатнине илтсе, хӑравҫӑллӑн кӗпӗрленсе ҫӗкленчӗҫ те, кӑвакӑн-симӗсӗн курӑнакан ҫунатсене лапӑстаттарса, пӳрт ҫийӗпе ҫаврӑнса, хӗвеланӑҫнелле, чиркӳ патне вӗҫсе кайрӗҫ.

Они слетели, вспугнутые скрипом шагов, покружились над домом сизыми хлопьями и полетели на запад, к церкви.

21 // Илле Тукташ. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Илле Тукташ куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955.

Дон ҫийӗпе чалӑш-тӗлӗш капланнӑ пӑр куписем пӗр шӑпланмасӑр кӑчӑртатса ҫӳреҫҫӗ.

На Дону с немолчным скрежетом ходили на дыбах саженные крыги.

18 // Илле Тукташ. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Илле Тукташ куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955.

Хӑмаран тунӑ кровать ҫинче ут ҫийӗпе витсе хунӑ, чул пек пирченсе кайнӑ утӑ, тата Сашкӑн витӗрех лаша тарӗ шӑрши ҫапнӑ аҫамӗ выртнӑ.

На дощатой кровати лежало прикрытое попоной, сбитое камнем сено и весь провонявший конским потом Сашкин зипун.

14 // Илле Тукташ. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Илле Тукташ куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955.

— Дон ҫийӗпе, — терӗ Григорий пуриншӗн те.

— Над Доном, — за всех ответил Григорий.

10 // Илле Тукташ. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Илле Тукташ куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955.

Хутор ҫийӗпе ерипен кунсемпе ҫӗрсем иртеҫҫӗ, эрнесем юхса юлаҫҫӗ, уйӑхсем шӑваҫҫӗ, ҫил вӗрет, ҫанталӑк пӑсӑласса сиссен, ту кӗрлет тата кӗркуннехи витӗр курӑнакан симӗс ялтӑркка кантӑкпа витӗннӗ Дон нимӗн хуйхи-суйхисӗр тинӗселле ыткӑнать.

А над хутором шли дни, сплетаясь с ночами, текли недели, ползли месяцы, дул ветер, на погоду гудела гора, и, застекленный осенней прозрачно-зеленой лазурью, равнодушно шел к морю Дон.

3 // Илле Тукташ. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Илле Тукташ куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955.

Пӗлӗте сарӑ-хӗрлӗ тӗттӗм пиелесе илнӗ Дон ҫийӗпе ҫил ташласа ҫӳрет, хумсене ҫилхелентерет.

Небо кутала желто-рудая мгла, плясал по Дону ветер, гриватил волны.

2 // Илле Тукташ. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Илле Тукташ куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955.