Corpus of the Chuvash language

Экономика нушисемпе килӗшӳллӗн юлашки икӗ ҫулта Чӑваш Енре математика пӗлӗвне аталантарасси ҫине пусӑм тунӑ, республикӑри шкулсен виҫҫӗмӗш пайӗнче робот техники, авиа- тата карап моделӗсем тӑвас енӗпе ӗҫлекен инженер класӗсем уҫнӑ.

В соответствии с потребностями экономики в последние два года в Чувашии акцент сделан на развитии математического образования, треть школ республики создала у себя инженерные классы по робототехнике, авиа- и судомоделированию.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Демографи енӗпе тытса пыракан патшалӑх политикин саккунлӑ пӗтӗмлетӗвӗ республикӑра юлашки виҫӗ ҫул хушшинче шута илекен халӑх йышӗ хӑй хальлӗн ӳсни пулса тӑчӗ.

Закономерным итогом нашей государственной политики в области демографии стал естественный прирост населения, который регистрируется в республике на протяжении трех последних лет.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Физически сӑпатсен тупӑшӗнчен илекен налук енӗпе пурлӑх тата налук кӑларӑвӗсем евӗр пулӑшу панине шута илсен вара халӑха уйӑрса панӑ укҫӑ-тенкӗ калӑпӑшӗ 22 миллиард тенкӗрен те иртнӗ, урӑхла каласан, Чӑваш Енре пурӑнакан /918 681 ҫын/ кашни вунӑ ҫынран ҫиччӗшӗ 2014 ҫулта вӑл е ку формӑпа патшалӑх пулӑшӑвне илнӗ!

А с учетом поддержки в виде имущественных и налоговых вычетов по налогу на доходы физических лиц сумма средств, выделенных населению, превысила 22 млрд. рублей, то есть 7 из 10 жителей Чувашии (918681 человек) в прошлом году в той или иной форме получили государственную поддержку!

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Сусӑрсене ӗҫе вырнаҫтарас енӗпе /66,4:/ Чӑваш Ен Раҫҫейре улттӑмӗш вырӑнта тӑрать.

По уровню трудоустройства инвалидов (66,4%) Чувашия занимает шестое место в России.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Элӗк, Сӗнтӗрвӑрри, Вӑрмар, Ҫӗмӗрле тата Тӑвай районӗсен ку енӗпе кӑҫал хастартарах ӗҫлемелле.

Аликовскому, Мариинско-Посадскому, Урмарскому, Шумерлинскому и Янтиковскому районам необходимо в текущем году подтянуться.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Хаксем енӗпе ҫирӗплетнӗ йышӑнусем тӑрӑх граждансем коммуналлӑ пулӑшу ӗҫӗсемшӗн тӳлекен хаксем Чӑваш Республикинче 2014 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 1-мӗшӗнчен пуҫласа вӑтамран 3,9 процент чухлӗ ӳснӗ.

По принятым тарифным решениям плата граждан за коммунальные услуги в среднем по Чувашской Республике с 1 июля 2014 года увеличилась на 3,9%.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Юлашки ҫулсенче влаҫ органӗсем асӑннӑ отрасльти рынока хутшӑнакансем хушшинче конкуренцие аталантарас енӗпе пысӑк ӗҫ туса ирттернӗ.

В последние годы органами власти проделана существенная работа по развитию конкуренции между участниками рынка в данной отрасли.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Йӗркеленнӗ лайӑх лару-тӑрӑва, ҫавӑн пекех Раҫҫей Федерацийӗн Правительстви ялхуҫалӑх продукцине упрамалли тата тирпейлемелли логистика центрӗсене аталантарас енӗпе палӑртнӑ тӗллевсене шута илсе асӑннӑ ӗҫе малалла тӑсмалла.

Данная работа должна быть продолжена с учетом сложившейся благоприятной ситуации, а также задач по развитию логистических центров хранения и переработки сельхозпродукции, поставленных Правительством Российской Федерации.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Паян ӳсен-тӑран ҫитӗнтерес тата выльӑх-чӗрлӗх ӗрчетес енӗпе ӗҫлекен отрасльсен продукцийӗ потребитель рынокӗнче уйрӑмах кирлӗ, унӑн хальхи хакӗ пирки те пирӗн хресченсем унччентерех ӗмӗтленме кӑна пултарнӑ.

Сегодня продукция растениеводства и животноводства востребована на потребительском рынке, на нее установились цены, о которых раньше наши крестьяне только мечтали.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Раҫҫей Финанс министерстви ирттернӗ рейтинг пӗтӗмлетӗвӗсем тӑрӑх, программа тӑкакӗсен тӳпи енӗпе Чӑваш Ен 2013 ҫулта Раҫҫей Федерацийӗнче виҫҫӗмӗш вырӑн йышӑннӑ.

По итогам рейтинга, проведенного Минфином России, в 2013 году Чувашия по доле программных расходов заняла 3-е место в Российской Федерации.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Ку енӗпе мӗн тунӑ?

Что сделано в этом направлении?

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Правительствӑн экономика аталанӑвӗ тата интеграци енӗпе ӗҫлекен комиссийӗ ҫумӗнчи монохуласене модернизацилес енӗпе ӗҫлекен ӗҫ ушкӑнӗпе Чӑваш Ен тачӑ ҫыхӑну тытать.

Чувашия эффективно взаимодействует с рабочей группой по модернизации моногородов при Правительственной комиссии по экономическому развитию и интеграции.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Республика патшалӑхпа уйрӑм ҫынсен ӗҫтешлӗхӗн проекчӗсене пурнӑҫлас енӗпе япӑх мар опыт пухнӑ.

Республика наработала неплохой опыт реализации проектов государственно-частного партнерства.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Ҫавӑнпа та кашни муниципалитет пӗрлӗхӗнчех, управлени ӗҫӗн чи лайӑх мелӗсемпе усӑ курса ӗҫлӗхлӗ климата лайӑхлатас тата предпринимательлӗх хастарлӑхне пулӑшас, калаҫса килӗшмелли йӗркесен вӑхӑтне чакарас енӗпе харпӑр хӑй «ҫул карттине» туса хатӗрлемелле.

Поэтому в каждом муниципальном образовании необходимо разработать собственную «дорожную карту» по улучшению делового климата и поддержке предпринимательской активности, сокращению сроков согласительных процедур, используя ключевые элементы лучших управленческих практик.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Вӑтам професси пӗлӗвӗ паракан вӗренӳ заведенийӗсенче техника специальноҫӗсем енӗпе палӑртнӑ бюджет вырӑнӗсен конкурсӗ пӗрре ҫурӑна яхӑн ӳсрӗ, вӗсенчен вӗренсе тухакансем пурте ӗҫе вырнаҫаҫҫӗ.

Конкурс на бюджетные места по техническим специальностям в учебных заведениях среднего профессионального образования увеличился почти в полтора раза, все выпускники трудоустраиваются.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Чӑваш Ен ял ҫӗрӗнче фельдшерпа акушер пункчӗсен тытӑмне тата пӗтӗмӗшле практика врачӗн офисӗсене аталантарас енӗпе Раҫҫейри чи лайӑх сакӑр регион йышне кӗчӗ.

Чувашия вошла в восьмерку лучших регионов России по развитию сети фельдшерско-акушерских пунктов и офисов врачей общей практики в сельской местности.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Республика территорийӗнче ун чухне вӑрмансенче пушарсем алхасатчӗҫ, вӑраха тӑсӑлакан шӑрӑх та типӗ ҫанталӑка пула ялхуҫалӑхӗ пысӑк тӑкак тӳсетчӗ, ӗҫсӗрлӗх шайӗ 9,5 процента ҫитнӗ, ӗҫ укҫи енӗпе пухӑннӑ парӑм 120 миллион тенкӗрен те иртнӗччӗ.

На территории республики бушевали лесные пожары, сельское хозяйство несло огромные потери от продолжительной засухи, безработица достигла 9,5%, долги по зарплате превысили 120 млн. рублей.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Раҫҫейӗн пӗрлештернӗ Олимп команди йышӗнче нумай ҫул хушшинче пуҫласа хӗллехи спорт тӗсӗсем енӗпе пирӗн республика спортсменки те ӑмӑртни уйрӑмах камӑллӑ пулчӗ.

Особенно приятно, что впервые за много лет в составе олимпийской сборной России по зимним видам спорта выступила представительница нашей республики.

Чӑваш Ен Пуҫлӑхӗ 2015 ҫулта Патшалӑх Канашӗ патне янӑ Ҫыру // Михаил Игнатьев. http://gov.cap.ru/SiteMap.aspx?gov_id=49 ... id=1937945

Ку тӑрӑхран паллӑ ҫын нумай тухнине, район йӑла-йӗркепе пуяннине, чылай енӗпе республикӑра мала тухнине палӑртрӗҫ.

Help to translate

Ырӑ улшӑнусем пулмаллах // Валентин ГРИГОРЬЕВ. «Хыпар», 2016, кӑрлач, 21; 23–24№

Вӑрлӑха тасатса кондицие лартас енӗпе республикӑра малта пыраҫҫӗ.

Help to translate

Ырӑ улшӑнусем пулмаллах // Валентин ГРИГОРЬЕВ. «Хыпар», 2016, кӑрлач, 21; 23–24№