Шырав

Шырав ĕçĕ:

тусем (тĕпĕ: ) more information about the word form can be found here.

Тусем ҫине улӑхнӑ май пире кӗскерех те сивӗрех ҫу тӑракан ҫурҫӗрелле пит хӑвӑрт куҫса пынӑн туйӑнать; ӗмӗрхи юрсем тӑракан ту тӑррисене улӑхни — кӗске ҫу ҫил-тӑмансемпе те сивӗсемпе хӑвӑрт ылмашӑнакан полярти пӗр-пер вырӑна ҫитнипе пӗрех.
Поднимаясь на горы, мы как будто очень быстро едем на север, где лето короче и холоднее; достигнуть вечноснеговых вершин — это всё равно, что очутиться в полярной местности, где и летом короткие оттепели сменяются вьюгами и морозами.

2. Ӗмӗрхи юрсен тӗнчинче // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.

Тусем ҫӗртен мӗн чухлӗ ҫӳлерех, вӗсен тайлӑмӗсемпе тӑррисем ҫинче ҫавӑн чухлӗ сивӗрех.
Чем выше поднимаются горы над поверхностью земли, тем холоднее на их склонах и вершинах.

Ҫынна тусем хӑйсен илемӗпе, хӑйсен мӑнаҫлӑхӗпе илӗртеҫҫӗ ҫеҫ мар.
Горы не только восхищают человека своей красотой и своим величием.

Анчах ялтан, ҫывӑхри тӳремлӗхрен, аякран пӑхсан ҫӳлӗ тусем те ҫавӑн пекех илемлӗ.
Но не менее красивы высокие горы, если смотреть на них снизу, с соседней равнины, издалека.

Пур еннелле те тусем сарӑлса выртаҫҫӗ, пур ҫӗрте те ту шӑрчӗсемпе тӑррисем курӑнаҫҫӗ.
Во все стороны расстилаются горы, везде видны гребни и вершины.

Кусем – пит ҫӳлӗ пысӑк тусем, вӗсем чӑнкӑ сӑрт айккисемпе чылаях аялалла анакан юр уйӗсем айӗнче пытанса тӑраҫҫӗ.
Некоторые вершины упираются прямо в облака: это целые громады, почти скрытые под полями снегов, спускающихся далеко вниз по их крутым откосам.

Пирӗн таврара, ӑҫта ан пӑх — пур ҫӗрте те тусем те тусем: тусен ҫивӗч шӑллӑ шӑрчӗсем, тӳррисем те, авкаланчӑккисем те, пур еннелле те тӑсӑлаҫҫӗ.
Вокруг нас, куда ни глянь — везде горы и горы: острые, зубчатые гребни тянутся во все стороны, то прямые, то извилистые.

Тӗрлӗ вырӑнсенче чул тусем, ҫара чул шӑрчӗсем ҫӳлелле ҫӗкленсе тӑраҫҫӗ.
В разных местах высятся скалы, гребни голого камня.

Пӗлӗтелле ҫӗкленекен ҫав пысӑк тусем хушшипе тарӑн айлӑмсем е чӑнкӑ аяклӑ тӑвӑр ту хушӑкӗсем авкаланса выртаҫҫӗ; кунта чылай ҫӗрте чул сӑртсем пуҫ ҫийӗнче усӑнса тӑраҫҫӗ, кӗҫ-вӗҫ татӑлса анассӑн туйӑнаҫҫӗ.
Между этими громадами, вздымающимися к небу, вьются глубокие долины или тесные ущелья с отвесными боками; здесь скалы часто нависают над головой и, того и гляди, упадут вниз.

1. Тусем ҫинче мӗн курма пулать // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.

Унти тусем кӳршӗри айлӑмсенчен виҫӗ километр ытла ҫӳлерех хӑпарса тӑраҫҫӗ.
Там горы возвышаются над соседними долинами на высоту до трёх и более километров.

Тусем мӗн тери ҫӳлӗрех, вӗсем ҫав тери илемлӗрех, тӗрлӗрен тӗслӗрех.
Чем выше поднимаются горы, тем они красивее и разнообразнее.

Сӑртлӑ-туллӑ вырӑнта этем куҫӗ умне кашни утӑмрах ҫӗнӗрен те ҫӗне тусем тухса тӑраҫҫӗ.
В горной местности перед человеком почти на каждом шагу раскрываются всё новые и новые виды.

Ҫырма тӗпӗнче е юханшыв айлӑмӗнче тӑракан ҫынна йӗри-тавра тусем хупӑрласа тӑнӑн туйӑнать.
Человеку, стоящему на дне оврага или в долине, кажется, что он окружён горами.

Тусем ҫинче пулса курман ҫын вӗсем мӗн тери илемлӗ пулнине пӗлсех каймасть.
Кто не бывал в горах, тому трудно представить себе всю их красоту и разнообразие.

Каярах, культура аталанса пынӑ май, ҫынсем ҫакнашкал ыйтусемпе интересленме тытӑннӑ: тусем мӗнрен тӑраҫҫӗ, материк ҫийӗ тӑрӑх ҫӗршер километра ҫити тӑсӑлакан ҫав тери пысӑк тусене мӗнле вӑй-хӑват ҫӗклентерме пултарнӑ?
Позже, с развитием культуры, стали интересоваться вопросами — из чего состоят горы, какие силы воздвигли эти громады, часто простирающиеся на сотни километров?

Ҫак кӗнеке мӗн ҫинчен каласа парать // Лина Агеносова. Обручев, В. А. Тусемпе материксем пулса кайни / вырӑсларан Л. В. Агеносова куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 134 с.

Китайра ҫулӗ ту тӑррисемпе хӑшпӗр илемлӗ тусем ҫине чиркӳсем тӑва-тӑва лартнӑ.
В Китае на высоких вершинах и отдельных красивых горах построены храмы.

Пӗлӗтсенчен те ҫӳлерех ҫӗкленекен, ӗмӗрхи юрсемпе витӗнсе тӑракан ҫӳлӗ тусем этеме хӑйсен анлӑшӗпе тата илемӗпе тӗлӗнтереҫҫӗ.
А высокие горы, поднимающиеся за облака и увенчанные вечными снегами, поражают человека своим величием и красотой.

Пысӑках мар тусем те ҫутҫанталӑка тӗрлӗрен тӗс кӳреҫҫӗ, Ҫӗр питне илемлетеҫҫӗ.
Даже небольшие горы вносят разнообразие в природу и украшают поверхность Земли.

Паян тул ҫутӑласпа нимӗҫсен пысӑк ушкӑнӗ кӗтмен ҫӗртен отряда тӗл пулчӗ те, халь вара вӑл, кӑнтӑрла ҫапӑҫас мар тесе, тусем тӑрринелле ҫӳлерех те ҫӳлерех улӑхма тытӑнчӗ.
Сегодня на заре партизаны столкнулись с большой группой немцев и теперь, избегая дневных боев, отступали все глубже и глубже в горы.

1 // Александр Яндаш. Чосич, Д. Хӗвел инҫетре: роман / вырӑсларан А.Яндаш куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1958. — 352 с.

Чул тусем шӑваҫҫӗ, иккӗллӗ курӑнаҫҫӗ, хумсем темшӗн курӑк ҫине хӑпарчӗҫ, хӗвел шӑратса ҫыпӑҫтармалли лампа пек янӑрарӗ.
Скалы плыли, двоились, волны почему-то набегали на траву, солнце гудело, точно большая паяльная лампа.

IV // Михаил Рубцов. Диковский, С. В. Калавсем; Хв. Уярпа М. Рубцов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 70 с. — 43–69 с.

Страницăсем:

Corpus of the Chuvash language

Шырав

Шырав ĕçĕ:

Menu

Statistics