Corpus of the Chuvash language

Тайга ӑшӗнче ҫӗтсе ҫухалса кайнӑ пӗр пӗчӗк шыв хӗрринче эвенксен вӑхӑтлӑх ялӗ вырнаҫса ларнӑ.

На берегу затерявшейся среди тайги речки раскинулось стойбище эвенков.

Кайӑкҫӑ эвенксем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӗсем вӑрман каснӑ вырӑнсене тата ҫӗр айӗнчен тӗрлӗрен усӑллӑ япаласем чавса кӑларакан вырӑнсене ларнӑ.

Они проникают в местах разработок леса и различных полезных ископаемых.

Тайгара пурӑнакан халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тайгана шалах кӗрсе ларнӑ ялсем те пур.

В глуби тайги есть и поселения.

Тайгара пурӑнакан халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫав хула Киров юлташ большевикла ҫине тӑнипе, иксӗлми хастарлӑхпа ӗҫленипе ӳссе ларнӑ, унӑн ячӗпе ӑна Кировск тенӗ.

Город вырос благодаря непоколебимой энергии и большевистской настойчивости т. Кирова и назван его именем — Кировск.

Тундрӑри ҫӗр айӗнчи усӑллӑ япаласене тӗпчесе пӗлесси тата вӗсене кӑларасси // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫак никам та пурӑнман, пӗр мӑксемпе тата лишайниксемпе ҫеҫ витӗнсе ларнӑ тискер чулсӑртсем хушшинче вӗсем ҫӗр айӗнче хаклӑ йышши усӑллӑ япала нумай тупнӑ.

Много ценных полезных ископаемых нашли они среди диких безлюдных скал, покрытых мхами и лишайниками.

Тундрӑри ҫӗр айӗнчи усӑллӑ япаласене тӗпчесе пӗлесси тата вӗсене кӑларасси // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тинӗс ҫинче тӑсӑл тухсан, кайӑк тытас ӗҫ нумайлӑха чарӑнса ларнӑ, вара луораветлансем хӑйсен мӗнпур запасӗсене пӗтерсе, хӑйсен ҫурчӗсенче апат-ҫимӗҫсӗр тата сивӗре ларнӑ.

Когда на море поднималась буря, охота надолго прекращалась, луораветланы, израсходовав свои запасы, сидели в своих жилищах без пищи и без отопления.

Луораветлансем (чукчасем) // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫав юхӑм пулман пулсан, Европӑн ҫурҫӗр енӗ пӑрпа витӗнсе ларнӑ пулӗччӗ, хаяр сивӗ унта мӗн-пур пурӑнӑҫа пӗтернӗ пулӗччӗ.

Не будь этого течения, север Европы был бы загроможден льдами, лютый холод сковал бы там все живое.

Ҫурҫӗрти поляр облаҫӗ пирӗн ҫанталӑка улшӑнтарни // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Акӑ вара 1937 ҫулхи май уйӑхӗнче тӑватӑ самолет Совет Союзӗн Геройӗ Шмидт ертсе пынипе Ҫурҫӗр полюсне вӗҫсе ҫитнӗ те пӑр ҫине анса ларнӑ.

И вот в мае 1937 г. четыре воздушных корабля под начальством Героя Советского Союза Шмидта достигли Северного полюса и опустились на льдину.

«Ҫурсӗр полюсӗ» поляр станцийӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Унта-кунтах пӑр хушшинче пысӑк ҫурӑксем пулса тӑнӑ, пӑр куписем темӗн ҫӳллӗш купалана-купалана ларнӑ, пӗр-пӗрин урлӑ каҫса кайнӑ.

То там, то здесь появляются большие трещины, нагромождаются и перекатываются огромные ледяные валы.

«Челюскин» похочӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пароход темӗн сарлакӑш пӑр хире варрине хытӑ шӑнса кӗрсе ларнӑ…

Пароход прочно вмерзает в огромное ледяное поле…

«Челюскин» похочӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Хӗл пулса ҫитнӗ, пӑрсем шӑнса ларнӑ.

Наступает зима и окончательно сковывает льды.

«Челюскин» похочӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пурӑнӑҫ чарӑнса ларнӑ.

Жизнь замерла.

Ҫурҫӗрти Пӑрлӑ океан // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

— Апла пулсассӑн ҫав ирхине, эпир пӗр-пӗринпе тӗл пулнӑ кун, эсӗ ҫак таврашра пӗр-пӗччен, ҫынсем тӗпленсе пурӑнакан вырӑнтан пин-пин ҫухрӑм аякра, тем шыраса ҫӳрени пӗртте ӑнсӑртран пулман — сана хӑв анса ларнӑ вырӑнти ҫӗр лаптӑкӗ хӑй патне магнит пек туртса йыхӑрнӑ.

— Значит, неделю назад, в то утро, когда мы познакомились, ты не случайно бродил тут совсем один, за тысячу миль от человеческого жилья? Ты возвращался к тому месту, где тогда упал?

XXV // Юрий Артемьев. Сент-Экзюпери Антуан де. Пӗчӗкҫеҫ принц: аллегориллӗ повесть-юмах. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2017. — 64 с.

— Астӑватӑн-и, эсӗ мана пулӑшма сӑмах панӑччӗ, — терӗ Пӗчӗк принц манпа юнашар вырнаҫса ларнӑ май.

— Ты должен сдержать слово, — мягко сказал Маленький принц, снова садясь рядом со мною.

XXV // Юрий Артемьев. Сент-Экзюпери Антуан де. Пӗчӗкҫеҫ принц: аллегориллӗ повесть-юмах. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2017. — 64 с.

— Талккишпех типсе ларнӑ, пур ҫӗрте те тирекен йӗпсем тата тӑвар.

— Совсем сухая, вся в иглах и соленая.

XIX // Юрий Артемьев. Сент-Экзюпери Антуан де. Пӗчӗкҫеҫ принц: аллегориллӗ повесть-юмах. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2017. — 64 с.

Вӗсенчен иккӗшӗ пӗр чарӑнми вут-хӗм кӑларса лараҫҫӗ, тепри вара сӳнсе ларнӑ.

Два действуют, а один давно потух.

XV // Юрий Артемьев. Сент-Экзюпери Антуан де. Пӗчӗкҫеҫ принц: аллегориллӗ повесть-юмах. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2017. — 64 с.

Пуканне те пӗр вырӑнтан тепӗр вырӑна куҫарма кирлӗ пулмӗччӗ — ӑҫта ларнӑ, ҫавӑнта лар хускалмасӑр!

И при этом ему даже не приходилось бы передвигать стул с места на место!

X // Юрий Артемьев. Сент-Экзюпери Антуан де. Пӗчӗкҫеҫ принц: аллегориллӗ повесть-юмах. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2017. — 64 с.

Мӗншӗн тесен ҫав самантра моторӑн хытарӑнса ларнӑ пӗр гайкине пушатас тесе тӑрмашаттӑм.

Я был очень занят: в моторе заел один болт, и я старался его отвернуть.

VII // Юрий Артемьев. Сент-Экзюпери Антуан де. Пӗчӗкҫеҫ принц: аллегориллӗ повесть-юмах. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2017. — 64 с.

Баобаб йывӑҫҫисене хунава ларнӑ тапхӑрта тӑпӑлтарса пӑрахмасан каярахпа нимле те кӑкласа пӗтерейместӗн.

А если баобаб не распознать вовремя, потом от него уже не избавишься.

V // Юрий Артемьев. Сент-Экзюпери Антуан де. Пӗчӗкҫеҫ принц: аллегориллӗ повесть-юмах. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2017. — 64 с.

Тахҫантанпах пӗр тумлам ҫумӑр та пулман, ҫӗр ҫумне йӑпшӑнса ларнӑ типӗ курӑка тусан витсе илнӗ.

Давно не было ни капли дождя и пыль покрывала приникшие к земле сухие травы.

Ҫеҫенхирте // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.