Corpus of the Chuvash language

Ҫурхи кун кунӗпех сывлӑшра кайӑк сасси янӑраса тӑрать.

Весь день весенний воздух оглашается птичьим гамом.

Хура тӑпраллӑ ҫеҫенхирти ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ырӑ вӑрмансем пире хаклӑ йывӑҫ тата кайӑк тирӗсем параҫҫӗ.

Прекрасные леса дают ценную древесину и пушнину.

Сталин ячӗпе тӑракан Шурӑ тинӗс — Балтика каналӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӑрман ӗҫӗсем тата мамӑк ҫӑмлӑ тискер кайӑк тирӗ хатӗрлесси — тайгари халӑхӑн тӗп промыслисем пулаҫҫӗ, тайга зонинчи хуҫалӑхӑн тӗп отраслисем пулса тӑраҫҫӗ.

Лесные разработки и добыча пушнины — основные промыслы населения и основные отрасли хозяйства зоны тайги.

Тайгари ялхуҫалӑхӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ӑна тискер кайӑк ӗрчетӗр тесе тӑваҫҫӗ.

Это делается для того, чтобы зверь размножился.

Кайӑк тир хуҫалӑхӗ // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Якутсем выльӑх ӗрчетеҫҫӗ, кӑштах ҫӗр те ӗҫлеҫҫӗ тата кайӑк тытма ҫӳреҫҫӗ.

Якуты занимаются скотоводством, отчасти земледелием и охотой.

Выльӑх ӗрчетсе тата ҫӗр ӗҫлесе пурӑнакан якутсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Темиҫе кун хушши вӗсем вырнаҫнӑ вырӑн тавра кайӑк тытса ҫӳреҫҫӗ.

Несколько дней подряд они охотятся вокруг стойбища.

Кайӑкҫӑ эвенксем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тайгана кӑшт юр витсе, ҫанталӑк шӑнтса лартсанах, кайӑк тытас ӗҫ пуҫланса каять, эвенксен вӑрманти ӗҫҫийӗ пуҫланать.

Как только снег запорошит тайгу, ударит мороз, начинается охота, лесная страда эвенков.

Кайӑкҫӑ эвенксем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Хӗҫпӑшалсӑр-мӗнсӗр тенӗ пекех вӗсем мамӑк ҫӑмлӑ тискер кайӑк шыраса, пӑланӗсемпе вырӑнтан-вырӑна тайга тӑрӑх куҫса ҫӳренӗ.

Плохо вооруженные, кочевали они с оленями, бродили в поисках пушного зверя по тайге.

Тайгара пурӑнакан халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Патша вӑхӑтӗнче эвенксем тата тайгара кайӑк тытса пурӑннӑ ытти халӑхсем те культурӑллӑ центрсенчен татӑлса пурӑннӑ, пӗтӗм ӗмӗрне хаяр ҫутҫанталӑкпа кӗрешсе ирттернӗ.

В царское время эвенки и другие народы, занимавшиеся в тайге охотой, были оторваны от культурных центров и всю жизнь проводили в борьбе с суровой природой.

Тайгара пурӑнакан халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Улатакка та тайгара ялан пурӑнакан кайӑк.

Дятел — также постоянный житель тайги.

Тайгари ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вара хаярланса кайнӑ тискер кайӑк уланӑн туйӑнать.

Тогда кажется, будто ревет расходившийся, растревоженный зверь.

Тайгари ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Пирӗн задача акӑ ҫапла: тискер кайӑк тир промыслине аталантарса пымалла, ытти ҫӗршывсене мамӑк тир сутас ӗҫе вӑйлатмалла.

Наша задача — развивать пушной промысел и увеличивать вывоз пушнины в другие страны.

Мамӑк тир промысли // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Мамӑклӑ тискер кайӑк тиресем сутса Совет Союзӗ ылттӑн илет, ҫав ылттӑн фабрикӑсемпе заводсем валли ютҫӗр-шывсенчен хӑш-пӗр машинӑсем туянма кирлӗ.

Пушнина дает Советскому Союзу золото, нужное для покупки за границей некоторых машин для заводов и фабрик.

Мамӑк тир промысли // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Унта пирӗн тискер кайӑк тиресене хавассӑнах илеҫҫӗ.

Охотно покупаются там наши меха.

Мамӑк тир промысли // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Нумай ҫӗршывра мамӑклӑ тискер кайӑк сахал.

Во многих странах мало пушнины.

Мамӑк тир промысли // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Мамӑк тирлӗ тискер кайӑк, нимрен ытла песец тытас ӗҫ тундрӑра пысӑк вырӑн йышӑнса тӑрать.

Большое значение имеет в тундре охота на пушных зверей, особенно песцов.

Мамӑк тир промысли // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Кайӑк нумай тытӑнать — пӗрмаях тирсем иле-иле килеҫҫӗ.

Добыча богатая — товар все несут и несут.

Ҫаратакан купецсем вырӑнне факторисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Тинӗс ҫинче тӑсӑл тухсан, кайӑк тытас ӗҫ нумайлӑха чарӑнса ларнӑ, вара луораветлансем хӑйсен мӗнпур запасӗсене пӗтерсе, хӑйсен ҫурчӗсенче апат-ҫимӗҫсӗр тата сивӗре ларнӑ.

Когда на море поднималась буря, охота надолго прекращалась, луораветланы, израсходовав свои запасы, сидели в своих жилищах без пищи и без отопления.

Луораветлансем (чукчасем) // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Хӗлле тинӗс ҫине промыслана каяс, е тавар илме, е кайӑк тытма капкӑн лартма каяс тесен, луораветлан нартӑна (ҫунана) йытӑсем кӳлет.

Чтобы съездить зимой в море на промысел, или купить товары, или поставить капкан на зверя, луораветлан запрягает в нарты (сани) собак.

Луораветлансем (чукчасем) // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Таврара пӑлансем валли лайӑх апат пулсан, кайӑк лайӑх тытӑнсан — тундрӑри ҫын та аван пурӑнать вара.

Был вокруг хороший корм для оленя, удачно шла охота — и благополучно жил обитатель тундры.

Тундрӑри халӑх // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.