Corpus of the Chuvash language

Патриотизм, гражданлӑх, сумлӑх — ҫак ӑнланусем чылай урокра, уйрӑмах историре тӗп вырӑн йышӑнса тӑраҫҫӗ.

Help to translate

Истори учителӗ — уйрӑм ӗҫ // Марина Иванова. https://sutasul.ru/articles/v-rent/2024- ... -m-3953004

Сӑмах май ҫав ӑнланусем малалла аслӑ вӗренӳ заведенийӗсенче вӗреннӗ чухне ҫеҫ ҫитсе килеҫҫӗ.

Help to translate

Ырӑ ӗҫ тарӑн йӗр хӑварать // Вячеслав Осипов. http://chuprale-online.ru/news/khyparsem ... ir-xavarat

Ҫакӑнпа пӗрлех вӑл этемӗн ӑс-тӑнне ҫӗнӗ пӗлтерӗшсем, ӑнланусем парать.

Help to translate

Аслӑ тӗллевпе ӑсталӑхшӑн // Александр Алга. «Тӑван Атӑл». — 1962, 3№ — 3–11 с.

Анне, учитель — ҫак ӑнланусем ман пурнӑҫра чи пӗлтерӗшлӗ вырӑн йышӑнаҫҫӗ, чи тӑван сӑнар пулса тӑраҫҫӗ.

Мама, учитель… Эти понятия играют самую важную роль в моей жизни, сливаются в один самый родной образ.

Ман анне — учитель // Семен СЕРГЕЕВ. https://sutasul.ru/articles/v-rent/2023- ... el-3463259

Саншӑн вара ҫав ӑнланусем ниме пӑхӑнмасӑр, хӑйсем тӗллӗн пурӑнаҫҫӗ.

Help to translate

12. Ыйтусемпе ответсен каҫӗ // Леонид Агаков. Чаковский А. Б. Инҫетри ҫӑлтӑр ҫути: повесть / А. Б. Чаковский ; вырӑсларан Леонид Агаков куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1966. — 275 с.

Сире пурӑнма тивнӗ обществӑра ҫав ӑнланусем мӗне пӗлтерме пултараҫҫӗ?

Help to translate

7. Ҫӗр ҫинче миҫе чӑнлӑх? // Леонид Агаков. Чаковский А. Б. Инҫетри ҫӑлтӑр ҫути: повесть / А. Б. Чаковский ; вырӑсларан Леонид Агаков куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1966. — 275 с.

«Коллективизаци», «кулак», «ял пурнӑҫне улӑштарса ҫӗнетесси» текен сӑмахсем уншӑн абстрактлӑ ӑнланусем пулман.

Help to translate

7. Ҫӗр ҫинче миҫе чӑнлӑх? // Леонид Агаков. Чаковский А. Б. Инҫетри ҫӑлтӑр ҫути: повесть / А. Б. Чаковский ; вырӑсларан Леонид Агаков куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1966. — 275 с.

Ҫаксем ҫинчен манӑн ӑна тӗрлӗ примерсемпе танлаштарусем урлӑ ӑнлантарса пама тиврӗ, мӗншӗн тесен гуигнгнмсен чӗлхинче власть, правительство, вӑрҫӑ, закон, наказани парас тата ҫакнашкал ытти пиншер сӑмахсемпе вӗсен пӗлтерӗшӗсене кӑтартса паракан пуплевсемпе ӑнланусем ҫук.

Все это приходилось определять и описывать при помощи примеров и сравнений; на языке гуигнгнмов нет слов для обозначения таких вещей, как власть, правительство, война, закон, наказание и тысяча других.

Тӑваттӑмӗш сыпӑк // Урхи Наумӗ, Куҫма Чулкаҫ. Свифт, Даниэль. Лемюэль Гулливер ҫулҫӳренисем; вырӑсларан Н. Урхипе К. Чулкаҫ куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1954. — 368 с.

Пирӗн ӑнланусем ним енчен те пӗр пек мар.

Наше понимание было совершенно различно.

ХLIII сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.

Ман пуҫра ӑнланусем арпашӑнса тӑчӗҫ пулин те, ку ҫу вӑхӑтӗнче эпӗ ҫамрӑк, таса чӗреллӗ, ирӗклӗ, ҫавӑнпа телейлӗ пултӑм.

Несмотря на происходившую у меня в голове путаницу понятий, я в это лето был юн, невинен, свободен и поэтому почти счастлив.

XXXII сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.

Ҫавӑн пек пӗрешкел ӑнланассине ҫӑмӑллатмашкӑн пӗр ушкӑнти е ҫемьери ҫынсем хушшинче хӑйне уйрӑм чӗлхе, хӑйсене евӗрлӗ сӑмах ҫаврӑнӑшӗсем тата ӑнланусем ытти ҫынсене пачах курӑнман уйрӑмлӑхӗсене палӑртакан хӑйне йышши сӑмахсем те ҫуралаҫҫӗ.

Для облегчения этого одинакового понимания между людьми одного кружка или семейства устанавливается свой язык, свои обороты речи, даже — слова, определяющие те оттенки понятий, которые для других не существуют.

XXIX сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.

Малтан мана виҫҫӗмӗш пулас ӗмӗт татӑлни, унтан экзамена вуҫех параймасран хӑрани асаплантарчӗ, юлашкинчен ҫакӑн ҫумне тӗрӗсмарлӑха ӑнкарнин туйӑмӗ, кӑмӑл кӳренӗвӗ тата тивӗҫсӗртен мӑшкӑл тӳсни хутшӑнчӗ; кунсӑр пуҫне, хамӑн ӑнланусем тӑрӑх, профессор comme il faut шутӗнчи ҫын пулманшӑн эпӗ ӑна курайманни, — ҫакна эпӗ унӑн кӗске, ҫирӗп те ҫаврака чӗрнисем ҫине пӑхса пӗлтӗм, — ҫав туйӑмсене пушшех вӑйлатрӗ, йӳҫӗрех турӗ.

Сначала мучило меня разочарование не быть третьим, потом страх вовсе не выдержать экзамена, и, наконец, к этому присоединилось чувство сознания несправедливости, оскорбленного самолюбия и незаслуженного унижения; сверх того, презрение к профессору за то, что он не был, по моим понятиям, из людей comme il faut, — что я открыл, глядя на его короткие, крепкие и круглые ногти, — еще более разжигало во мне и делало ядовитыми все эти чувства.

XII сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.

Кунта тӗрлӗ кӗлеткеллӗ, тӗрлӗ сӑнлӑ ҫынсем нумай, анчах вӗсене пурне те, манӑн ун чухнехи ӑнланусем тӑрӑх, ҫӑмӑллӑнах виҫӗ ушкӑна уйӑрма пулать.

Много тут было разнообразных фигур и лиц, но все они, по моим тогдашним понятиям, легко распределялись на три рода.

X сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.

Манӑн ун чухнехи ӑнланусем тӑрӑх, кӗлмӗҫсемпе хресченсем кӑна чухӑн пулма пултараҫҫӗ, тата ҫак чухӑнлӑх ӑнланӑвне хам ӑс-хакӑлта эпӗ кӗрнеклӗ те чипер Катьӑпа ниепле те ҫыхӑнтараймарӑм.

Бедными, по моим тогдашним понятиям, могли быть только нищие и мужики, и это понятие бедности я никак не мог соединить в своем воображении с грациозной, хорошенькой Катей.

III сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.

Эсир пуян — эпир чухӑн: ҫак сӑмахсемпе вӗсемпе ҫыхӑннӑ ӑнланусем мана ҫав тери тӗлӗнмелле пек туйӑнчӗҫ.

Вы богаты — мы бедны: эти слова и понятия, связанные с ними, показались мне необыкновенно странны.

III сыпӑк // Иван Тенюшев. Толстой Л.Н. Ача чухнехи тата ҫамрӑклӑхпа яш ӗмӗр: повеҫсем; И. Тенюшев куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 288 с.

Кайӑр ыттисем патне, вӗсене эсир ҫакнашкал: ӑнланусем парса вӗрентнӗ пулсан, вӗсене телейлӗ тӑвӑр.

Идите к другим, осчастливьте их, если вы успели воспитать их в таких понятиях.

Вӑрӑ чакак // Леонид Агаков. Герцен А. И. Вӑрӑ чакак: повеҫсем; Леонид Агаков куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 104 с. — 3–29 с.

Эпӗ хамӑн ача чухнехи ӑнланусем, майӗпен пулин те, урӑхланса пынине туйса илме пуҫларӑм.

Я чувствовал, как медленно, но верно рушатся мои детские понятия.

Пӗчӗк тӗнче // Куҫма Чулкаҫ. Водопьянов М.В. Поляр лётчикӗ: калавсем; Куҫма Чулкаҫ куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955. — 248 с.

Улӗмрен, ҫак ылханлӑ чикӗсем ҫухалсан тата ытти вилсе пӗтеймен ӑнланусем ҫухалсан, пирӗн ӑрусем тупсӑмне шыраса тупӗҫ.

Наши потомки разберут это дело, когда исчезнут проклятые эти границы.

Иккӗмӗш сыпӑк // Андрей Краснов. Ефремов И.А. Ҫӑлтӑр карапӗсем: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1959. — 96 с.

Ҫутҫанталӑк вӑйӗн ҫак тапписем, вӑл хӑй ирӗклӗнех уҫса панӑ ӑнланусем, ачана, суккӑр хӑй сӑнавӗсем урлӑ туянма пултарайман сисӗм-туйӑмсем пехилленӗн туйӑннӑ, ҫакӑнта вара Макҫӑм, пин-пин процесра вакланса, уйрӑм ҫынсен пӗрин хыҫҫӑн тепри черетленсе пыракан кун-ҫулӗсем витӗр пурнӑҫ явленисен татӑлми сӑнчӑрӗ тӑсӑлнине чухласа илнӗ.

Эти толчки природы, ее даровые откровения, казалось, доставляли ребенку такие представления, которые не могли быть приобретены личным опытом слепого, и Максим угадывал здесь неразрывную связь жизненных явлений, которая проходит, дробясь в тысяче процессов, через последовательный ряд отдельных жизней.

II // Степан Апаш. Короленко В.Г. Суккӑр музыкант: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1957. — 194 с.

Халӗ вӗсем, хӑйсене уйрӑмскерсем, пурнӑҫ е вилӗм текен ӑнланусем умӗнче тӑраҫҫӗ, ун хыҫҫӑн вара, вилсен е чӗрӗлсен вӗсем нихҫан та ҫавӑн пек майсем шырамаҫҫӗ.

Никогда после они не проявят столько ухищрений, как сейчас, когда, предоставленные самим себе, они стоят пред тем — быть им или не быть.

Вунпӗрмӗш сыпӑк // Николай Евстафьев. Павленко П.А. Телей: роман. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1953. — 312 с.