Corpus of the Chuvash language

1. Ҫӳлхуҫа Моисее каланӑ: малтанхи чул хӑмасем евӗрлӗ икӗ чул хӑма якатса ту, [вара Ман патӑма ту ҫине улӑх,] Эпӗ ҫав чул хӑмасем ҫине эсӗ ҫӗмӗрнӗ малтанхи чул хӑмасем ҫинчи сӑмахсене ҫырӑп; 2. ир тӗлне хатӗр пул, ирхине Синай тӑвӗ ҫине улӑх, унта, ту тӑрринче, Ман умӑма пырса тӑр; 3. санпа пӗрле никам та улӑхмалла мар, ту ҫинче нихӑш тӗлте те никам та ан курӑнтӑр; выльӑх таврашӗ те — вак выльӑх-и, шултӑра выльӑх-и — ҫак ту ҫывӑхӗнче ҫӳремелле мар, тенӗ.

1. И сказал Господь Моисею: вытеши себе две скрижали каменные, подобные прежним, [и взойди ко Мне на гору,] и Я напишу на сих скрижалях слова, какие были на прежних скрижалях, которые ты разбил; 2. и будь готов к утру, и взойди утром на гору Синай, и предстань предо Мною там на вершине горы; 3. но никто не должен восходить с тобою, и никто не должен показываться на всей горе; даже скот, мелкий и крупный, не должен пастись близ горы сей.

Тух 34 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

— «Юрать ку сӑмахшӑн, ермӗхленнӗ Еркиней, Утӑ улӑхра юлни — пур халӑхшӑн чӑн телей, Атӑр, ачамсем, халӑх умне тӑрӑпӑр, Хура халӑхпа пӗрле калла улӑх таврӑпӑр».

Help to translate

XI. Ӗшнере // Николай Шупуҫҫынни. Шупуҫҫынни Н.В. Еркӗн: поэма. — Мускав: СССР-ти халӑхсен тӗп издательстви, 1930. — 176 с.

Тен… — сасартӑк Ҫтаппан чӗрине лӑплантаракан тавҫӑру пырса кӗчӗ, — улӑха каҫса кайнӑ та, унтан ӑна улӑх хуралҫи тытса кӗнӗ.

Help to translate

VII // Никифор Мранька. Мранька Н.Ф. Ӗмӗр сакки сарлака. Роман. 1-мӗш том. Виҫҫӗмӗш кӑларӑм. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1989. — 592 с.

Сулахай енчи ҫӳлех мар ҫыран тӑрӑх — улӑх, улӑх хӗррипе — хӑвалӑх, хӑвалӑх хушшинче тем тӑршшӗ кӳлӗ йӑлтӑртатса выртать.

Help to translate

Нихӑшӗнчен те илемли // Герасим Харлампьев. Харлампьев, Г. Д. Утарта: пӗчӗк калавсем. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1964. — 84 с. — 3–4 с.

Юрать-ха Липа ӑна улӑх курма тесе сӗтӗрсе килчӗ, — агроном кӑҫал кӗркунне улӑха тикӗслетсе, тӗрлӗ ӑпӑр-тапӑртан тасатса хӑварасшӑн.

Help to translate

XXXI // Куҫма Турхан. Куҫма Турхан. Йӑмраллӑ ял. Роман. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1951. — 368 с., илл.

Пӗри, хӑранӑ пек пулса, хыттӑнах ҫухӑрса ярать, ыттисем пӗтӗм улӑх илтмелле ахӑлтатса кулаҫҫӗ, улӑх кулӑпа чӗтресе тӑрать.

Help to translate

ХХIV // Куҫма Турхан. Куҫма Турхан. Йӑмраллӑ ял. Роман. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1951. — 368 с., илл.

Урам анлӑ ай тееҫҫӗ, Унтан анли улӑх пур; Улӑх анлӑ ай тееҫҫӗ, Унтан анли Атӑл пур; Атӑл анлӑ ай тееҫҫӗ, Унтан анли тинӗс пур; Тинӗс анлӑ ай тееҫҫӗ, Унтан анли Раҫҫей пур.

Help to translate

Тӑваттӑмӗш пайӗ // Куҫма Турхан. Турхан К.С. Сӗве Атӑла юхса кӗрет: истори романӗ. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1994. — 607 с. — 9–606 с.

— Ав ҫавӑнта, ҫӳле улӑх! — хӗрачана улӑхма пулӑшрӗ Том.

— Лезь туда, вверх!— Том подсадил девочку.

Ачасен паттӑрла ӗҫӗ // Тани Юн. Шундик Н.Е. Инҫетри ҫурҫӗрте: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 340 с.

Халӗ ӗнтӗ ун умӗнче чечек ҫыххи ҫеҫ мар, янкӑр хӗвеллӗ, чӗркуҫҫи таран курӑклӑ улӑх, курӑк ӑшӗнче чечексем, чечексем, улӑх ҫине вара океанӗпех сывлӑш тӑкса янӑ.

И вот уже не букет перед нею, а освещенный солнцем луг с травой по колено, и в траве цветы, цветы, а над лугом опрокинут океан воздуха.

Камерӑри чечексем // Юхма Мишши,Асклида Соколова. Воскресенская, Зоя Ивановна. Амӑш чӗри: Мария Александровна Ульянова пурнӑҫӗ ҫинчен ҫырнӑ калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1968. — 286 с.

— Улӑх, улӑх! — кӑшкӑрчӗ Таня.

— Лезь, лезь! — крикнула Таня.

Йӗтем ҫинче // Николай Резюков. Воронкова, Любовь. Тантӑшсем шкула каяҫҫӗ; вырӑсларан Н.Резюков куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1954. — 48 с.

Улӑх айлӑмне хӗвел ҫутатрӗ, пур ҫӗрте те улӑхра ӗҫлекен хӗр-арӑмсен шурӑ тутӑрӗсем курӑнаҫҫӗ.

Пойма была залита солнцем, и по ней белели платки — повсюду, низко нагибаясь, работали женщины.

VIII сыпӑк // Мария Ухсай. Бабаевский, Семен Петрович. Ылтӑн ҫӑлтӑр кавалерӗ: икӗ кӗнекеллӗ роман; вырӑсларан Мария Ухсай куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1952. — 568 с.

Улӑхӗ те — улӑх мар: ҫавра тӳпе хӑй тавра ҫавӑрса ҫыхнӑ ешӗл пиҫиххи вӑл; пиҫиххирен ҫӳлерехре те, аяларахра та уйӑх ярӑнса ҫӳрет.

Те луга — не луга: то зеленый пояс, перепоясавший посередине круглое небо, и в верхней половине и в нижней половине прогуливается месяц.

II // Василий Алагер, К. Никифорова, Михаил Рубцов, Афиноген Кузьмин. Николай Гоголь. Диканька ҫывӑхӗнчи хуторти каҫсем. Вырӑсларан чӑвашла В. Алагер, К. Никифорова, М. Рубцов, А. Кузьмин куҫарнӑ. Чӑваш АССР государство издательстви, 1952. — 254 с.

Виҫӗ кун иртсен ҫеҫ эпӗ киле таврӑнтӑм (халӗ ӗнтӗ эпӗ хамӑн палаткӑпа ҫӗрпӳртӗме «кил» тетӗп), ҫав тӗлӗнмелле илемлӗ улӑх ҫинчен шухӑшлама пуҫларӑм, унӑн паха вырӑнӗ ҫинчен, унти вӑрмансем, улма-ҫырла йывӑҫҫисем ҫинчен, ҫав улӑх сивӗ ҫилсенчен хӳтӗ вырӑнта пулни ҫинчен, унта мӗн чухлӗ таса та лайӑх ҫӑлкуҫӗсем пулни ҫинчен шухӑшларӑм.

Лишь через три дня я добрался до дому (так я буду теперь называть мою палатку и пещеру) и с восхищением вспоминал чудесную долину, открытую мной, представлял себе ее живописное местоположение, ее рощи, богатые плодовыми деревьями, думал о том, как хорошо она защищена от ветров, сколько в ней благодатной родниковой воды.

Вуннӑмӗш сыпӑк // Василий Хударсем. Даниэл Дефо. Робинзон Крузо тинӗс ҫулҫӳревҫин пурнӑҫӗ тата вӑл курнӑ тӗлӗнмелле мыскарасем: роман; Василий Долгов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1970. — 5–280 с.

Эсир ҫав Чертовой улӑх тенипех ҫын пырса кӗмелле мар чӑнкӑ чул тусем хушшинче усал сывлӑшӑн йӑви пур-тӑр тесе шутлатӑр пуль ӗнтӗ, — ун пек мар вара: Чертовой Улӑх ячӗ чорт сӑмахран мар, «черта» сӑмахран тухса кайнӑ, тахҫан авал (кунта Грузи чикки пулнӑ.

Вы уже видите гнездо злого духа между неприступными утесами, — не тут-то было: название Чертовой долины происходит от слова «черта», а не «черт», ибо здесь когда-то была граница Грузии.

Бэла // Николай Пиктемир, Нестор Янкас. Михаил Лермонтов. Пирӗн вӑхӑтри герой. Н. Пиктемирпа Н. Янкас куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑвашкӗнекеиздат, 1964

Чемоданӑма урапа ҫине хума хушрӑм, вӑкӑрсене тӑварса лашасем кӳлме каларӑм та аялалла, улӑх ҫинелле, юлашки хут ҫаврӑнса пӑхрӑм, — ту хушшинчен хумлӑн-хумлӑн тапса тухнӑ ҫӑра тӗтре улӑха пӗтӗмпех хупласа илнӗччӗ, ҫав енчен пирӗн пата пӗр сас-чӳ те ҫитеймест.

Я велел положить чемодан свой в тележку, заменить быков лошадьми и в последний раз оглянулся на долину; но густой туман, нахлынувший волнами из ущелий, покрывал ее совершенно, ни единый звук не долетал уже оттуда до нашего слуха.

Бэла // Николай Пиктемир, Нестор Янкас. Михаил Лермонтов. Пирӗн вӑхӑтри герой. Н. Пиктемирпа Н. Янкас куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑвашкӗнекеиздат, 1964

Евлалия Ивановна Васильева (ҫурла, 10, 1923, Улӑх, Шупашкар уесӗ, Чӑваш автономи облаҫӗ, РСФСР — нарӑс, 6, 2017 , Шупашкар, Чӑваш Ен, Раҫҫей Федерацийӗ) — совет ял хуҫалӑхӗнче ӗҫлесе палӑрнӑскер, Елчӗк районӗнчи «Ҫӗнтерӳ» колхозӑн агрономӗ (1950—1963), Социализмла Ӗҫ Паттӑрӗ (1960).

Евлалия Ивановна Васильева (10 августа 1923, дер. Ларготы, Чебоксарский уезд, Чувашская автономная область, РСФСР — 6 февраля 2017, Чебоксары, Чувашия, Российская Федерация) — советский передовик сельскохозяйственного производства, агроном колхоза «Победа» Яльчикского района (1950—1963), Герой Социалистического Труда (1960).

Васильева Евлалия Ивановна // Светлана Трофимова. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%92%D0%B0%D ... 0%BD%D0%B0

— Пӗл, пӗл, пӗтпӗлтӗк, — сас парать улӑх ҫумӗнчи ыраш пуссинчен путене.

Help to translate

Тус е тӑшман? // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 187–206 с.

Акӑ улӑх.

Help to translate

1 // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 37–84 с.

Кӳлӗ тавра пӑрусене ҫӳретме улӑх сип-симӗс ешерет.

Help to translate

2 // Валентина Элпи. Эльби В. А. Тӑрӑр вӑйӑ картине: калавпа повеҫ. — Шупашкар: Чӑвашиздат, 1964. — 60 с. — 16–60 с.

Кантӑрӗ, улӑх хӗрринчи тислӗклӗ ана ҫине акнӑскер, питӗ ӑнса пулчӗ, ҫапах, хӗрарӑмсем ӑна вӑхӑтлӑ ҫӑлса пуҫтарса тылласан та, сӳс тӗвесси кая юлчӗ.

Help to translate

Хуйхӑ хупӑрласан, хусӑк тыт // Алексей Афанасьев. А. А. Афанасьев. Юманлӑх ҫулҫӑ тӑкмарӗ: роман. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1982. — 288 с.