Corpus of the Chuvash language

— Манӑн ҫилхерен пӗр пӗрчӗк, хӳререн тепӗр пӗрчӗк татса ил те сана мульҫана хупсан ҫак хӳрепе ҫилхене ӗнт, — тенӗ.

— Возьми волос из моей гривы, еще один волос из хвоста, а когда тебя закроют в бане, сожги их.

2. [Йӑван ҫӗленсене ҫӗнтерни] // ЧПГӐИ. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 55-61 с.

Хыҫалти алӑкран Тимахви тете тухрӗ, ҫеремре ҫӳрекен лаша патне пырса, ӑна ҫилхерен тытма тӑчӗ, анчах лаши айккинелле сикрӗ те чупса кайрӗ.

Help to translate

II // Лаврентий Таллеров. Таллеров Л.В. Сӑпка юрри: повеҫсем, калавсем тата очерксем. Чӑваш кӗнеке издательстви. Шупашкар, 1979 ҫ. — 400 с. — 338–356 с.

Ҫавӑнтах малалла тинкеререх пӑхрӗ те хӑйӗн ывӑлӗ Иливан утне ҫилхерен ярса тытса малалла ӳпӗнсе пынине асӑрхарӗ.

Help to translate

10. Тахҫанхи туссем патӗнче // Куҫма Турхан. Турхан К. С. Сӗве Атӑла юхса кӗрет: Истори романӗ. Иккӗмӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1994. — 559 с.

Кур-ха, лаша таканлаттармалла унӑн. Пӗлетпӗр эпир мӗнле лашана ҫилхерен ярса тытасшӑн эсӗ!

Help to translate

10. Пӗр ял ҫыннисем // Куҫма Турхан. Турхан К. С. Сӗве Атӑла юхса кӗрет: Истори романӗ. Иккӗмӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1994. — 559 с.

Ӳкес мар тесе кашнинчех икӗ аллипе те ҫилхерен ҫатӑртаттарса тытрӗ.

Help to translate

10. Ылтӑн пичетлӗ хут // Куҫма Турхан. Турхан К. С. Сӗве Атӑла юхса кӗрет: Истори романӗ. Иккӗмӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1994. — 559 с.

— Ай чипер! — терӗ вӑл Аникей лашине ҫилхерен силлесе.

Help to translate

6. Сӗве тӑрӑхӗнче // Куҫма Турхан. Турхан К.С. Сӗве Атӑла юхса кӗрет: истори романӗ. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1994. — 607 с. — 9–606 с.

— Ҫук, ывӑлӑм, эсӗ ытлашши йывӑр, ут яма пӗчӗкрех ачасем туп, ӳкесрен ик аллипе ҫилхерен тытса пыраканнисем пулччӑр.

Help to translate

13. Сӗрен хыҫҫӑн // Куҫма Турхан. Турхан К.С. Сӗве Атӑла юхса кӗрет: истори романӗ. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1994. — 607 с. — 9–606 с.

Горн ҫилхерен ҫатӑрласа тытрӗ; ун умӗнче йӗнер майӗпен сулланать-чалӑшать.

Он ухватился за гриву; седло медленно качнулось под ним.

IX // Алексей Леонтьев. Грин А.С. Суйласа илнисем. Тӑваттӑмӗш том. — Шупашкар, 2012. — 428 с. — 319–383 с.

Ӗҫӗмӗр — прозӑллӑ пирӗн: хӗрт тӑшмана — хӳререн те ҫилхерен…

Наше дело прозаическое: бей врага в хвост и в гриву…

2 // Чӑвашсен патшалӑх издательстви. Толстой, А.Н. Ҫӑкӑр: Царицына оборонӑлани: повесть. — Шупашкар: ЧАССР государство издательстви, 1941. — 244 с.

Павлуш, ҫилхерен уртӑнса, лаша ҫинчен ҫӑмӑл сиксе анчӗ.

И, уцепившись за гриву, проворно спрыгнул с нее Павлуша.

Бежин ҫаранӗ // Ярукка Сантри. Тургенев И. С. Сунарҫӑ ҫрса пынисем: калавсем. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1949. — 172 с. — 71–91 с.

Эпӗ сан ҫурӑму ҫине хӑпарса ларса, ҫилхерен ҫулса илтӗм те пӗлӗт ҫинелле хӑпарса кайрӑм.

Я взобрался на твою спину, махнул рукой за гриву и поднялся в небо.

Виҫӗ сунарҫӑ // Михаил Андреев. Казах юмахӗсем: юмахсем. — Шупашкар: Чӑвашсен государство издательстви, 1938. — 60 с. — 40–44 с.

Вӑл лашапа нихҫан та ҫӳресе курман пулас, халӗ икӗ аллипе те лашана ҫилхерен ҫӑтӑрласа ярса тытнӑ; ҫӑварлӑхӗ тухса ӳкрӗ те, лаша ӑна урисемпе татса та пӑрахрӗ.

Он, видимо, никогда не сидел на лошади и сейчас вцепился обеими руками в гриву, трензеля упали, и конь уже оборвал их ногами.

XII // Наум Любимов. Гончар, Александр Терентьевич. Ялавпа пыракансем: 3 кӗнекеллӗ роман; Н. Я. Любимов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1955. — 456 с.

Пӗлетӗн-и, ҫилӗллисене ҫилхерен тытса силлеҫҫӗ?

На горячих, знаешь, куда ездют?

XXII // Аркадий Малов. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Иккӗмӗш кӗнеке. Аркадий Малов куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1963. — 415 с.

Калас пулать, кӗсрене те килӗшрӗ ҫав симӗс калча, — вӑл тутанса пӑхас шутпа чӗлпӗрне туртса пуҫне пӗкнӗччӗ ҫеҫ, ҫавӑнтах ҫилхерен пушӑ пырса та тиврӗ, хырӑмӗнчен тапса илчӗҫ.

Надо заметить, что кобыле зеленя тоже понравились, — она уже хотела их отведать, потянула поводья и наклонила голову, но получила пинка в бок и плетку по гриве.

XXIX сыпӑк // Мария Ухсай. Бабаевский, Семен Петрович. Ылтӑн ҫӑлтӑр кавалерӗ: икӗ кӗнекеллӗ роман; вырӑсларан Мария Ухсай куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1952. — 568 с.

Учӗ ҫинчен сиксе анчӗ, чӗлпӗрне ҫилхерен ҫыхса ячӗ, вӗриленсе кайнӑ лашине аллаппипе шартлаттарса ҫапса илчӗ.

Слез, привязал к гриве повод уздечки, хлопнул горячившуюся лошадь ладонью.

16 // Илле Тукташ. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Илле Тукташ куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955.

Вӑл лӑпкӑ та итлекен Буланый лашана ҫавӑтса килчӗ; унӑн ҫурӑмӗ ҫине хӑйӗн пир кипкине сарчӗ, кантраран тунӑ урхалӑха ҫиелтен ҫакса ячӗ, вара вӑл Федор Лукича тӑма пулӑшасшӑнччӗ, анчах Федор Лукич, туя ҫине таянса, хӑех тӑчӗ, хӑйӗн шуралнӑ ҫӳҫлӗ, итлеми пулнӑ пуҫне мӑнаҫлӑн тытма тӑрӑшрӗ; лаша патне хӑех пычӗ, пӳрнисемпе ҫилхерен ҫатӑртаттарса тытрӗ, анчах кипке ҫине Евсей пулӑшнипе те улӑхса лараймарӗ.

Он привел Буланого, коня смирного и послушного; поместил ему на спину свою полстенку, сверху перекинул сделанные из веревки стремена и хотел было помочь Федору Лукичу встать, но Федор Лукич, опираясь на палку, поднялся сам, стараясь гордо держать свою седую, уже непослушную голову; сам подошел к коню, судорожно вцепился пальцами в гриву, но забраться на полстенку не смог даже с помощью Евсея.

XIX // Александр Яндаш. Бабаевский, Семен Петрович. Ҫӗр ҫинчи ҫутӑсем: роман; вырӑсларан Исаак Никифоров куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1952. — 7–514 с.

Вӑл чӗлпӗре ман алӑран илчӗ, ҫилхерен ярса тытрӗ, анчах сулахай алли ун хуҫӑк пулнӑ, тин кӑна сыпӑннӑ.

Взял он у меня повод, за гриву ухватился, а левая рука у него была перебитая, только недавно срослась.

V сыпӑк // Мирун Еник, Владимир Садай, Александр Яндаш. Михаил Шолохов. Уҫнӑ ҫерем: роман. Иккӗмӗш кӗнеке. Мирун Еник, Владимир Садай, Александр Яндаш куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1963.

— Кама ҫилхерен ҫыхӑпӑр? — Алешӑн паккусӗ ҫинчи юлса пыракан курӑк ҫине пӑхса кулчӗ Санька.

— А кого за вихры привязывать будем? — засмеялся Санька, оглядывая Алешин прокос, где оставались стебли нескошенной травы.

20-мӗш сыпӑк // Валентин Урташ. Алексей Мусатов. Стожар. Валентин Урташ куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1951

Тылланӑ та тылланӑ, хӳререн те ҫилхерен — пит аван лӑсканӑ.

Прогнали, наломали хвост и гриву как следует.

5 сыпӑк // Митта Ваҫлейӗ. Лев Кассиль. Аслӑ хирӗҫтӑру. Митта Ваҫлейӗ куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1950