Corpus of the Chuvash language

1864-мӗш ҫулта Михаил Бритнев вырӑс карап хуҫи хушнипе Кронштадтра «Пайлот» ятлӑ пӗчӗк пӑрахут ҫинче сӑмса вӗҫне 20° кӗтеспе касса илнӗ, ҫакна помор киммисене тӗслӗх пек илсе тунӑ.

По указанию русского судовладельца Михаила Бритнева в 1864 году в Кронштадте на принадлежавшем ему небольшом пароходе «Пайлот» была срезана носовая оконечность под углом 20° к линии киля по образцу поморских торосных лодок,

Пайлот // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%9F%D0%B0%D ... 0%BE%D1%82

Рассказово хули Рассказово районӗн администраци центрӗ шутланать, кунти тӗп ӗҫӗ-хӗл вара ял хуҫалӑхӗ шутланать, хула гербӗнче ҫакна хӗвел пайӑркисем евӗр саланакан ылтӑн пучахсемпе сӑнарлӑн палӑртнӑ.

Город Рассказово является административным центром Рассказовского района, основным видом деятельности которого является сельское хозяйство, что символически отражено в гербе города расходящимися, словно солнечные лучи, золотыми колосьями.

Рассказово гербӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A0%D0%B0%D ... 0%B1%D3%97

Левенӗн ҫакна темшӗн пуҫ тӳпинчен пуҫласа ура тупанне ҫитиех «саваласа илесси» килсе кайрӗ те шарламарӗ, шӑлне ҫыртса, купене кӗчӗ.

Help to translate

Асран кайми ӳпле — пуйӑсри купе… // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 85–186 с.

Ҫакна тӗпе хурса пурӑннӑ та ӗҫленӗ ӗнтӗ Маркссемпе Энгельссем, Пушкинсемпе Лермонтовсем, Чеховсемпе Толстойсем, Ҫеҫпӗлсемпе Ивановсем…

Help to translate

6 // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 37–84 с.

Вӑхӑт кӑна татса калама пултарать ҫакна.

Help to translate

6 // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 37–84 с.

— Ме, ҫакна вула-ха, анне.

Help to translate

4 // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 37–84 с.

Алмазов ҫакна ҫеҫ кӗтнӗ, каллех — пӑшӑл-пӑшӑл, мӑкӑл-мӑкӑл.

Help to translate

4 // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 37–84 с.

Тӗнчери халӑхсен ӳнерлӗх музейӗнче упранакан кӗпесем пирки ҫакна каламалла: иккӗшне те XIX-XX ӗмӗрсен чиккинче Чӗмпӗрпе Сарӑ ту чӑвашӗсем ӑсталанӑ.

Help to translate

Ют ҫӗршыв музейӗсенчи чӑваш тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Ҫакна асӑрхаттарас килет: Чӑваш ен хулисенче пурӑнакан халӑх йышӗ ытларах ялтан куҫса килнӗ ҫынсемпе ӳссе пырать.

Help to translate

Паянхи капӑр тум // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Ку тӗслӗхсемпе эпӗ ҫакна каласшӑн: халӑхӑн капӑр тумӗн паянхи аталанӑвӗнче авалтан килекен мелсемпе йӗрке-туртӑм палӑрма тивӗҫ».

Help to translate

Уралҫум чӑвашӗсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Паллӑ А. А. Трофимов искусствовед Урал тӑрӑхӗнче пурӑнакан чӑвашсен халӑх пултарулӑхне 1987 ҫулхи экспедицире тӗпченӗ май ҫакна палӑртнӑччӗ:

Help to translate

Уралҫум чӑвашӗсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

XIX ӗмӗр варринче С.М. Михайлов-Янтуш этнограф ҫакна палӑртса хӑварнӑ:

Help to translate

Вирьял чӑвашӗсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

XX ӗмӗр пуҫламӑшӗнче ҫынсем шурӑ ҫи-пуҫран мӑйӗпен писсе пынӑ ⎼ ҫакна ватӑ чӑвашсем «усал астарни» тенӗ, сехӗрленсе йышӑннӑ.

Help to translate

Килӗшӳлӗхпе ӗлккенлӗх // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Вӑл ҫырса кӑтартнипе тата гравюрӑпа паллашсан ҫакна ӑнланатӑн: чӑваш тумӗнче ҫакӑнса тӑракан пайрӑмсем пысӑк пӗлтерӗшлӗ пулнӑ.

Help to translate

Несӗлӗпе ӳсӗмӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Ҫула май ҫакна палӑртмалла: чӑвашсем вилесене капӑр пуҫ тумӗпе пытарманпа пӗрех, вӗсене тӑванӗсем илсе юлнӑ.

Help to translate

Несӗлӗпе ӳсӗмӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Ҫакна авалхи Согдианӑн терракота (хӗртнӗ тӑм) кӳлеписем хӑйне майлӑ ҫирӗплетеҫҫӗ.

Help to translate

Несӗлӗпе ӳсӗмӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Ҫакна та шута илмелле: капӑр тум ⎼ пӗрлӗхлӗ пулӑм.

И что примечательно, в нем находят проявление разные

Хисеплӗ Вулаканӑмӑр! // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Вӑйлӑ ҫил-тӑвӑла пула кӗперӗн тӗп сыппи ун тӑрӑх иртсе пыракан пуйӑспа пӗрле ишӗлсе аннӑ, ҫакна пула 75 ҫын пурнӑҫӗ татӑлнӑ.

В результате сильного шторма центральная секция моста вместе с проходящим поездом обрушилась, что привело к гибели 75 человек.

Фёрт-оф-Форт чукун ҫул кӗперӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A4%D1%91%D ... 1%80%D3%97

Ҫакна та палӑртмалла: ку вӑйӑра вӑл мечӗке питӗ вырӑнлӑ куҫарса парса палӑрнӑ.

Примечательно, что в этой игре он отметился голевой передачей.

Давиде Астори // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%94%D0%B0%D ... 1%80%D0%B8

Ҫакӑн пек ятлӑ кӑлпассие шӑпах ҫак тӑрӑхра ӳстернӗ сыснасен аш-какайӗнчен тунӑ беконпа тата фаршпа усӑ курса хатӗрлеҫҫӗ, ҫакна Тӗрӗслесе тӑракан канаш официаллӑ майпа ҫирӗплетнӗ.

Колбаса с таким названием изготовлена с использованием бекона и фарша из мяса свиней, выращенных именно в этой местности, что официально закреплено Регулирующим советом.

Сальчичон // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A1%D0%B0%D ... 0%BE%D0%BD