Corpus of the Chuvash language

Хулара ӳснӗскер, вӑл ун-кун япаласене пит ӗненсех каймасть, тӗшмӗш, тет.

Help to translate

Пурнӑҫ йывӑҫҫи // Михаил Сунтал. Сунтал Михаил. Ҫӑтмах. Фантастикӑллӑ повесть. Шупашкар, 2009. — 120 с.

Вӑрманти йӗпе тӑпрара яланах аялалла нӳрӗ сӑрхӑнса тӑрать, ҫав нӳрӗ ӳсентӑрансене тӑранма кирлӗ япаласене тӑпра ӑшӗнчен ирӗлтерсе юхтарса каять.

В сырой лесной почве влага постоянно просачивается через почву, растворяет и уносит из нее растворимые вещества, которые нужны для питания растений.

Ҫутҫанталӑк зонисем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Буйволсем вӗсем вӑйлӑ, йывӑр япаласене тусем ҫинче те турттарса ҫӳреме пултараҫҫӗ.

Это сильные животные, способные перевозить большие тяжести даже по горам.

Ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫав хушӑра вӑл ҫул ҫӳрекен ҫынна та, хӑй ҫине тиенӗ япаласене те темиҫе ҫӗр ҫухрӑм илсе кайма пултарать.

За это время он может перенести и путешественника и груз за несколько сот километров.

Пушӑ хирсенчи ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Ҫӗр айӗнчи чи паллӑрах усӑллӑ япаласене ӑҫта-ӑҫта кӑларнине паллӑ туса тухӑр.

Обозначьте места добычи главнейших полезных ископаемых.

Типӗ ҫеҫенхирсенчи ҫулйӗрсем // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Шыв виткӗҫрен яланах аялалла сӑрхӑнса тӑрса, тӑпраран тутлӑхлӑ япаласене илсе каять.

Вода из подстилки постоянно просачивается вниз и уносит из почвы питательные вещества.

Тайгари ҫутҫанталӑк // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

Вӗсем Хибин тавӗсенчи ҫӗр айӗнчи усӑллӑ япаласене тӗпчесе ҫӳренӗ.

Они исследовали ископаемые богатства Хибинских гор.

Тундрӑри ҫӗр айӗнчи усӑллӑ япаласене тӗпчесе пӗлесси тата вӗсене кӑларасси // Чӑваш кӗнеке издательстви. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 144 с.

— Алла илентерекен япаласене ҫеҫ тарӑн курса пӗлме пулать, — терӗ Тилӗ.

— Узнать можно только те вещи, которые приручишь, — сказал Лис.

XXI // Юрий Артемьев. Сент-Экзюпери Антуан де. Пӗчӗкҫеҫ принц: аллегориллӗ повесть-юмах. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 2017. — 64 с.

Хушӑлкапа Каныкай, Ситекпуҫӗнче пурӑнакансем хӑйсен ҫарти ҫыннисем валли кирлӗ япаласене питӗ хастар туянаҫҫӗ.

Жители Кош-Елги и Каныкаево, Седякбаша очень активно приобретают необходимые средства для своих ребят.

Эпир ҫирӗп те шанчӑклӑ тыл // Эллина СУФЬЯНОВА. https://sutasul.ru/articles/obshchestvo/ ... yl-3492584

Ҫынсем ҫӗре сухаланӑ, вӑрмансене каснӑ, тискер кайӑксене, вӗҫен кайӑксене тытнӑ, ҫӗр айӗнчи усӑллӑ япаласене чавса кӑларнӑ.

Люди распахивают земли, рубят леса, охотятся на зверей и птиц, добывают полезные ископаемые.

Ҫурҫӗр енчи вӑтам тӑрӑхра ҫӗршыв пуянлӑхӗпе епле усӑ кураҫҫӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Теприн ҫинчен тиенӗ япаласене илмелле пулчӗ, мӗншӗн тесен вӑл аран-аран урисене сӗтӗркелесе утать.

Другого освободили от груза, так как он едва передвигал ноги.

Пушхирте // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Вӗсем шӑрӑх ҫӗрти халӑхсене плантацисенче, чугун ҫулсем тунӑ ҫӗрте, каучук кӑларнӑ ҫӗрте, йывӑр япаласене турттарнӑ ҫӗрте ирӗксӗр ӗҫлеттереҫҫӗ.

Они силой заставляют население жарких стран работать на плантациях, на постройках железных дорог, добывать каучук, переносить тяжести.

Тропик тӑрӑхӗнчи халӑхсен пурӑнӑҫӗ епле // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Вӑл пӗлӗт ҫинчи ҫутатакан япаласене сӑнаса пырса, Хӗвел Ҫӗр тавра ҫавӑрӑнать тесе чиркӳ вӗрентни тӗрӗс маррине кӑтартса панӑ.

Из наблюдений небесных светил он пришел к мысли, что учение церкви о движении солнца вокруг земли неправильно.

Чиркӳ наукӑна хирӗҫ пырать // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ҫӗр хӑй ҫинчи япаласене пурне те хӑй патне туртса тӑрать.

Оказывается, что земля притягивает к себе всё находящееся на ней.

Ҫӗрӗн формипе пысӑкӑшӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Вак япаласене (пӗчӗк кӳлӗсене, шывсене, ялсене) карта ҫинче кӑтартмаҫҫӗ; пысӑк япаласене ак ҫакӑн пек паллӑсем туса кӑтартаҫҫӗ: шывсене — кукӑр-макӑр линисемпе, хуласене — ункӑсемпе, чугун ҫулсене — линисемпе.

Мелкие подробности (небольшие озера, реки, селения) на карте не изображаются; крупные изображаются следующими знаками: реки — извилистыми линиями, города — кружками, железные дороги — линиями.

Планпа географи карттине танлаштарни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Планпа географи картти масштабӗ мӗн чухлӗ пӗчӗкрех, вӗсем ҫинче вакрах япаласене ҫавӑн чухлӗ сахалтарах кӑтартаҫҫӗ.

Чем мельче масштаб плана и географической карты, тем меньше на них изображено подробностей.

Планпа географи карттине танлаштарни // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

2. План ҫинче таврара курӑнакан япаласене тупӑр.

2. Найдите на плане предметы, которые видны вокруг.

Пӗр-пӗр вырӑнӑн планӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ку ӳкерчӗке лайӑхрах ӑнланса илме унта кӑтартнӑ япаласене пӗлтерекен паллӑсене пӑхӑр.

Чтобы лучше понять этот чертеж, рассмотрите условные знаки.

Япалан кӗлеткипе планӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Ун ҫинче эпир 17 ӳк. ҫинче кӑтартнӑ япаласене пурне те ӳкернӗ.

На нем вычерчено все, что мы видели на снимке.

Япалан кӗлеткипе планӗ // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.

Нумайччен пӑхкаларӗҫ вӑл япаласене, тем ҫинчен канашларӗҫ.

Долго рассматривали их и о чем-то совещались.

Эпир мӗн пирки аташса кайрӑмӑр // Никифор Ваҫанкка. Географи: пуҫламӗш шкулӑн тӑваттӑмӗш класӗнче вӗренмелли кӗнеке / Л. Г. Терехова, В. Г. Эрдели; РСФСР Ҫутӗҫ халӑх комиссариачӗ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1941. — 132 с.