Corpus of the Chuvash language

Ирӗклӗх — уйрӑм ҫынсемпе пӗтӗм халӑх валли те, пысӑк халӑхсемпе пӗчӗккисем валли те, хӑватлисемпе вӑйсӑррисем валли те пултӑр; ирӗклӗхпе пӗрле — килӗшӳ, чечекленсе пыракан тӳрӗ пурнӑҫ пултӑр, вилӗмсӗр турӑсем ҫынна савӑнмашкӑн панӑ тулли телей пултӑр…

Свободу и для отдельных людей, и для народов, великих и малых, для сильных и слабых, а вместе со свободой — мир, процветание, справедливость и все то высшее счастье, которым бессмертные боги дали человеку возможность наслаждаться на земле.

IX сыпӑк // Григорий Алентей. Джованьоли, Р. Спартак: роман / вырӑсларан Г.Алендей куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1950. — 332 с. — 11–314 с.

Вӗсем вӗт чаплӑ ҫулҫӳревҫӗсем, вырӑнти халӑхсемпе тӗл пулсан асӑнмалӑх мӗн те пулин парса хӑвармаллах-ҫке-ха.

Ведь они, великие путешественники, при встрече с местными народами обязательно должны оставлять после себя хорошую память.

Тавыль шкула каясшӑн // Тани Юн. Шундик Н.Е. Инҫетри ҫурҫӗрте: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 340 с.

Хӑй ҫулӗ ҫинче тӗл пулан халӑхсемпе те кӑмӑллӑ пулмалла.

Должен быть чутким к тем народам, к которым ему придется попасть.

Ҫурҫӗр ҫулҫӳревҫи // Тани Юн. Шундик Н.Е. Инҫетри ҫурҫӗрте: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1960. — 340 с.

Ҫакӑнпа пӗрлех вӗсем унта пурӑнакан халӑхсен культурипе пурнӑҫ шайне хӑпартассишӗн те пӗтӗм вӑйран тӑрӑшнӑ, унти халӑхсемпе пӗрле вӗсем ҫурҫӗрти пӑрпа витӗнсе выртакан анлӑ вырӑнсенче пурнӑҫ чӗртсе пынӑ.

Одновременно они всеми силами старались помочь расцвету культурного и материального благосостояния местных народов, вместе с ними поднимали к жизни суровые ледяные просторы.

Вуниккӗмӗш сыпӑк // Куҫма Чулкаҫ. Водопьянов М.В. Валерий Чкалов: повесть; Куҫма Чулкаҫ куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1959. — 214 с.

1990-мӗш ҫулсен пуҫламӑшӗнче Прокопьев РСФСР халӑхсемпе ӗҫлекен Патшалӑх комитечӗн педседателӗ пулнӑ.

В начале 1990-х Прокопьев был председателем Государственного комитета РСФСР по делам национальностей.

Шупашкарта Леонид Прокопьева халалласа асӑну хӑми уҫнӑ // Ирӗклӗ сӑмах. Ирӗклӗ сӑмах

«Октябрӗн 24 — 25-мӗшӗнчи революцире туса хунӑ (ноябрӗн 6 — 7-мӗшсем) рабочисемпе салтаксем тата хресчен депутачӗсен Совечӗсем ҫинче тытӑнса тӑракан рабочисемпе хресченсен правительстви пур вӑрҫакан халӑхсемпе вӗсен правительствисене пурне те халех демократиллӗ тӗрӗс мир ҫинчен калаҫу пуҫласа яма сӗнет».

«Рабочее и крестьянское правительство, созданное революцией 24 — 25 октября и опирающееся на Советы рабочих, солдатских и крестьянских депутатов, предлагает всем воюющим народам и их правительствам начать немедленно переговоры о справедливом демократическом мире».

XII сыпӑк // Андрей Краснов. Катаев В.П. Эпӗ — ӗҫхалӑх ывӑлӗ: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1952. — 112 с.

Юратнӑ тусӑмсем, хамӑрӑн тӑван ҫӗршыв ҫутта тухнӑ халӑхсемпе танлашас вӑхӑт ҫитессе эпӗ курса тӑратӑп, ывӑнма пӗлмесӗр ӗҫленипе, хӑйне тивӗҫлӗ пысӑк мухтавӗпе вӑл наукӑсен енӗпе те ытти ҫӗршывсенчен иртсе кайӗ.

Предвижу, любезные друзья мои, придет то время когда отечество наше сравняется с самыми просвещенными народами и превзойдет их успехами в науках, неутомимостью в трудах и величием громкой и заслуженной славы.

Тӑван ҫӗршыв мухтавӗ // Иван Пинер. Ровинский О.М. Гангут патӗнчи ҫапӑҫу: калав. — Шупашкар: Чӑвашгосизд, 1943. — 60 с.

Н. Г. Гарин-Михайловский хӑй ӗмӗрӗ тӑршшӗнче нумай ҫӗре ҫитсе курнӑ, тӗрлӗ кӗпӗрнесенчи, тӗрлӗ ҫӗршывсенчи халӑхсемпе паллашса, вӗсен пурнӑҫне, йӑлисене сӑнанӑ.

Н. Г. Гарин-Михайловский в течение своей жизни побывал во многих местах, знакомясь с народами разных губерний и стран, наблюдал за их жизнью и бытом.

Н. Г. Гарин-Михайловский ҫинчен // Хӗветӗр Уяр. Гарин-Михайловский Н.Г. Тёмӑн ача чухнехи пурнӑҫӗ: повесть. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1951. — 164 с. — 158–163 с.

Ӗҫсӗр ларнӑ чух вӑрӑ-хурахсемпе тата тискер халӑхсемпе вӑрҫмалла кичем те шӑкӑр-макӑр вӑрҫӑ часах пӗтесси ҫинчен шухӑшласа хамӑра йӑпататпӑр.

Мы утешались в нашем бездействии мыслию о скором прекращении скучной и мелочной войны с разбойниками и дикарями.

Вунвиҫҫӗмӗш сыпӑк. Арӗслени // Михаил Сироткин, Никифор Ваҫанкка. Александр Пушкин. Капитан хӗрӗ. Вырӑсларан Н.Т. Ваҫанккапа М.Я. Сироткин куҫарнӑ. Чӑваш АССР государство издательстви, 1940

Ҫак кунхине мана тепӗр япала кӑмӑла кӑштах хуҫрӗ — халӑхсемпе культурӑсен туслӑхӗн палӑкӗнче пӗр сӑмах та чӑвашла ҫырман иккен!

Help to translate

Тӗнче Кубокӗ // Аҫтахар Плотников. https://pcode.livejournal.com/81258.html

Куратпӑр: авалхи чӑваш халӑхӗ мӗн авалтан темиҫе патшалӑх йӗркелесе, тӗрлӗ авалхи халӑхсемпе тата цивилизацисемпе кӳршӗллӗн е пӗрле пурӑннӑ.

Видим: древний чувашский народ, составляя несколько государств, с разными древними народами и цивилизациями жили по соседству или вместе.

Чӑваш сӑмахӗсем ытти чӗлхесенче ма нумай? // Аркадий Русаков. https://chuvash.org/content/4803-%D0%A7% ... C%D0%B0%D0

Ҫирӗммӗш ӗмӗр пуҫламӑшӗнчи халӑх шӑпи пирки пуҫӗсене ватакансем чӑвашӑн пурнӑҫӗ Раҫҫей империйӗнчи, тата каярах вӑл арканнӑ ишӗлчӗкӗсенчен йӗркеленнӗ политика системисенче хамӑрӑн вырӑн мӗнлерех пулассине тупса палӑртса хӑварасси пирки шутланӑ, калаҫнӑ пулсан ҫирӗммӗш ӗмӗр вӗҫлемӗшӗнчи паттӑрсем чӑвашсем малтан Совет Союзӗнче, каярахпа Раҫҫей Федерациӗнче ытти халӑхсемпе пӗр тан пулса хӑйсене хӑйсем тулли праваллӑ патшалӑх субъекчӗ пек туйса, ӑна ҫавӑн пек палӑртса „Мускава» уйрӑм полномочисем анчах уйӑрса памалли пирки шутланӑ та, ӗҫленӗ те.

Help to translate

Юбилеюпа сана, Атнер пичче! // Николай Лукианов. https://chuvash.org/content/4710-%D0%AE% ... B5%21.html

Раҫҫей ҫыннисем ытти халӑхсемпе танлаштарсан урӑхларах кулаҫҫӗ – тутипе кӑна.

Help to translate

Ӑмӑр сӑн-пит наци палли-ши? // Елена ФЕДОРОВА. «Канаш», 21(1370)№, 2016.05.27

Чӑваш халӑх йӑли-йӗркине кӑтартрӑмӑр, апат-ҫимӗҫпе сӑйларӑмар, ытти халӑхсемпе туслӑ пулнине ҫирӗплетрӗмӗр.

Показали чувашские народные традиции, угостили блюдами, подтвердили дружбу с другими народами.

Халӑх академикӗ ята тивӗҫрӗ // Рудольф ИЛЬКЕЛРИ. «Урал сасси», 2016.06.22

— Кирек мӗнле халӑх та ҫак ҫутӑ тӗнчере вырӑнне тупса йӗркеллӗ, ытти халӑхсемпе пӗр тан туйса пурнӑҫне хӑйне кирлӗ пек туса пыма ӑнтӑлать.

- Любой народ хочет найти свое место на этом белом свете и стремится к тому, чтобы жить как ему угодно нормально, наравне с остальными народностями.

Николай ЛУКИАНОВ: «Тӑван халӑх аталанӑвӗ кӑткӑсланса-структурӑланса, саманапа килӗшӳллӗн улшӑнса-тарӑнланса пырать» // В. СТЕПАНОВ. «Самант», 2016, 4№

2. Турӑ ҫав Хыпара пӗлтерессе ӗлӗкех Хӑйӗн пророкӗсем урлӑ сӑваплӑ ҫырусенче каланӑ; 3-4. ҫак Хыпар — Унӑн Ывӑлӗ Иисус Христос Ҫӳлхуҫамӑр ҫинчен; Вӑл ӳчӗпе Давид йӑхӗнчен ҫуралнӑ, вилӗмрен чӗрӗлсе тӑрса хӑвачӗпе, тасатакан сывлӑшӗпе Хӑй Турӑ Ывӑлӗ иккенне кӑтартнӑ; 5. Унӑн ячӗпе пур халӑхсене те ӗненекен тумашкӑн эпир Ун урлӑ тивлетпе апостол тивӗҫне илнӗ, 6. апла ҫав халӑхсемпе пӗрле Иисус Христос сире те чӗннӗ.

2. которое Бог прежде обещал через пророков Своих, в святых писаниях, 3. о Сыне Своем, Который родился от семени Давидова по плоти 4. и открылся Сыном Божиим в силе, по духу святыни, через воскресение из мертвых, о Иисусе Христе Господе нашем, 5. через Которого мы получили благодать и апостольство, чтобы во имя Его покорять вере все народы, 6. между которыми находитесь и вы, призванные Иисусом Христом, -

Рим 1 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

25. Вӑл вара вӗсене каланӑ: патшасем халӑхсемпе хуҫаланаҫҫӗ, халӑхсене тытса тӑракансене «ырӑлӑх тӑвакансем» теҫҫӗ; 26. эсир апла мар: сирӗн хушшӑрта асли кӗҫӗнни пек пултӑр; пуҫлӑх пулса тӑраканни тарҫӑ пек пултӑр.

25. Он же сказал им: цари господствуют над народами, и владеющие ими благодетелями называются, 26. а вы не так: но кто из вас больше, будь как меньший, и начальствующий - как служащий.

Лк 22 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

42. Иисус вӗсене чӗнсе илсе ҫапла калать: эсир пӗлетӗр ӗнтӗ, халӑхсен пуҫлӑхӗсем шутланакансем халӑхсемпе хуҫаланаҫҫӗ, улпучӗсем вӗсене хӑйсен аллинче тытаҫҫӗ.

42. Иисус же, подозвав их, сказал им: вы знаете, что почитающиеся князьями народов господствуют над ними, и вельможи их властвуют ими.

Мк 10 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

66. Иуда Маккавей вара, мӗн ачаран патвар та вӑйлӑскер, сирӗн ҫарпуҫӗ пултӑр, халӑхсемпе вӑрҫӑ вӑрҫтӑр.

66. А Иуда Маккавей, крепкий силою от юности своей, да будет у вас начальником войска, и будет вести войну с народами.

1 Мак 2 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

11. Ҫав вӑхӑтра Израиль халӑхӗ хушшинче Турӑ саккунне уяман ҫынсем палӑрса тухнӑ; вӗсем нумайӑшне: «атьӑр, каяр та хамӑр таврари халӑхсемпе килӗшӳ тӑвар: вӗсенчен уйӑрӑлнӑранпа эпир темӗн чухлӗ инкек курса пӗтрӗмӗр» тесе хӗтӗртнӗ.

11. В те дни вышли из Израиля сыны беззаконные и убеждали многих, говоря: пойдем и заключим союз с народами, окружающими нас, ибо с тех пор, как мы отделились от них, постигли нас многие бедствия.

1 Мак 1 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.