Corpus of the Chuvash language

А.К. Салмин ӗҫӗсене танлаштаруллӑ-историллӗ меслетпе тишкерни уйӑрса тӑрать, ҫавӑнпах чӑваш паттӑр юмахӗсене ытти тӗрӗк халӑхӗн сӑмахлӑхӗнчи паттӑр юмахӗсемпе тата тӗрӗксен паттӑрлӑх эпосӗпе ҫума-ҫум лартса пӑхнине пӗрре мар куратпӑр.

Работы этого исследователя отличает использование сравнительноисторического подхода, в них нередко наблюдаем сопоставление чувашских богатырских сказок с такими же произведениями ряда тюркских народов и тюркским богатырским эпосом.

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Тутарстанӑн тӗп хулинче пӗтӗм тӗнчери тӗрӗк халӑхӗсен «Хусанти тӗрӗк пасарӗ» пысӑк шайри калӑпӑшлӑ музыка фестивалӗ иртӗ.

В столице Татарстана пройдет большой международный музыкальный фестиваль тюркских народов «Восточный базар в Казани».

Августа Уляндина тӗрӗк халӑхӗсен эстрада фестивальне хутшӑнӗ // Таисия Ташней. https://chuvash.org/news/33281.html

Ҫыравҫӑсен пухӑвӗнче пӗтӗм тӗрӗк чӗлхисем ҫинчен ҫырнӑ Тӗрӗк тӗнчин вулавӑшӗпе пӗрлӗхлӗ Литература институтне йӗркелесси, пӗрлӗхлӗ литература шурналне кӑларасси пирки сӑмах пынӑ т.ыт.те.

На совещании писателей речь шла о таких проектах, как издание Библиотеки тюркского мира на всех тюркских языках, учреждение единого Литературного института, выпуск общего литературного журнала и так далее.

Чӑваш делегацийӗ Турцири кӗнеке уявӗнче пулса курнӑ // Ирӗклӗ сӑмах. Ирӗклӗ сӑмах

Тӗслӗхрен, тӗрӗк чӗлхи пулнӑ май, «Тарай» юррисене ытти тӗрӗк чӗлхисене: турккӑлла, кӑркӑсла, узбекла, тутарла, пушкӑртла куҫарас тетпӗр.

К примеру, так как относится к тюркским языкам, хотим перевести песни «Тарай» на другие тюркские языки: турецкий, киргизский, узбекский, татарский, башкирский.

«Ютубра» 100 ытла чӗлхе, чӑвашли те пулмалла // Ирина КУЗЬМИНА. http://suvargazeta.ru/news/intervyu-stat ... e-pulmalla

Тӗрӗксем ҫапла пуласса кӗтменччӗ, виҫӗ тӗрӗк ҫавӑнтах тӗшӗрӗлсе анчӗ, ҫавӑнпа пӗрлех арманта миҫе ҫын иккенӗ те паллӑ пулчӗ.

Этот неожиданный ответ уложил на месте трех турок и показал неприятелю, какими силами располагает мельница.

XV. Курнӑҫу // Илпек Микулайӗ. Вазов Иван. Пусмӑрта: роман; вырӑсларан Микулай Илпек куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1964. — 464 с.

Ҫак кунсенче хулара тӗрӗксем сайра хутран кӑна курӑнкалатчӗҫ; Беспортев ҫав тӗрӗк енне аллипе кӑтартса юрласа ячӗ:

В последнее время турки стали появляться в городе очень редко; указывая рукой на турка, Беспортев запел:

XV. Маркон ҫӗнӗ кӗлли // Илпек Микулайӗ. Вазов Иван. Пусмӑрта: роман; вырӑсларан Микулай Илпек куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1964. — 464 с.

Тӗрӗк ялӗсенчи кӑрчмарсем пурте пӑлхарсемех пулнӑ пулин те, ирӗксӗртен те, хӑнӑхнӑ майпа та тӗрӗксем майлахчӗ ӗнтӗ, вӗсенчен пит те сыхланмаллаччӗ.

Корчмари в турецких деревнях, хотя все они и были болгары, поневоле и по привычке якшались с турками, и их надо было остерегаться.

XXX. Шапӑлти пӗлӗш // Илпек Микулайӗ. Вазов Иван. Пусмӑрта: роман; вырӑсларан Микулай Илпек куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1964. — 464 с.

— Калатӑп-ҫке сире, — сӑмахне тӑсрӗ Мичо бай, тӗрӗксем пӗлтернине ялан кутӑнла ӑнланмалла: вӗсем ҫӗр герцеговин вӗлертӗмӗр тесе ҫыраҫҫӗ пулсан, ҫӗр тӗрӗк пӗтнӗ тесе вула, пин тесен те йӑнӑшӗ пулмасть.

— Я же вам говорил, — продолжал Мичо, — турецкие сообщения всегда надо понимать наоборот: если пишут, что убито сто герцеговинцев, значит, ухлопали сотню неверных, а если скажешь — тысячу, тоже не ошибешься.

XVIII. Ганко кофейнинче // Илпек Микулайӗ. Вазов Иван. Пусмӑрта: роман; вырӑсларан Микулай Илпек куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1964. — 464 с.

Тӗрӗк патшалӑхӗ пӗтӗмпе юхӑнать, выҫлӑх та чир унӑн пӗтӗм инкеклӗхне хырса тӑкать, тӗрӗксем хӑйсемех ытла мӗскӗнле вилсе пӗтеҫҫӗ!» — тенӗ.

Турецкое государство вконец разорят, глад и мор будет окончанием сих бедствий, турки сами от себя погибнут жалостнейшим образом!»

XVIII. Ганко кофейнинче // Илпек Микулайӗ. Вазов Иван. Пусмӑрта: роман; вырӑсларан Микулай Илпек куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1964. — 464 с.

Ҫав икӗ тӗрӗк ҫухалнӑ пирки эпир вырӑнлӑ сӑмах сарнӑччӗ-ха, ытти тӗрӗксен ӗненмесен май килмест.

Ведь мы распустили такой слух насчет пропавших турок, что о них перестали беспокоиться.

XVI. Ҫӑва калаҫать // Илпек Микулайӗ. Вазов Иван. Пусмӑрта: роман; вырӑсларан Микулай Илпек куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР кӗнеке издательстви, 1964. — 464 с.

Вӑл вӑтӑр ҫула яхӑн университетра ҫамрӑксене ӑс панӑ, 1995 ҫултан пуҫласа педуниверситетра чӑваш чӗлхин историне, тӗрӗк чӗлхисен танлаштаруллӑ грамматикине, авалхи тӗрӗк тата турккӑ чӗлхисене вӗрентнӗ.

Help to translate

«Хамӑра сӳрӗкленме памалла мар» // Геннадий Дегтярев. «Хыпар», 2009.03.28, 58-59№№, 14 стр.

Вӑл, пӗр енчен, ҫеҫенхирти йӳркӗн пурнӑҫшӑн майлаштарнӑ тӗрӗк ҫи-пуҫне аса илтерет, ҫав вӑхӑтрах вӑрман тӑрӑхӗнчи финн-угрсен тумтирӗпе те ҫураҫуллӑ курӑнать.

Help to translate

Килӗшӳлӗхпе ӗлккенлӗх // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.

Шӑпах мадьяр урлӑ огурсем хӑйӗн ятне тата тӗрӗк халӑхӗсен шутне кӗмен угрсене панӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ.

Существует предположение, что именно огуры через мадьяр передали своё имя также и не относящимся к тюркским народам уграм.

Огурсем // Семен Говоров. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0% ... 0%B5%D0%BC

Огурсем уйрӑлса тухнипе ҫавӑн пекех пратӗрӗк чӗлхи тӗрӗк чӗлхисен ушкӑнне тата огур («пӑлхар») чӗлхисен ушкӑнне уйрӑлма пуҫлани те ҫыхӑннӑ.

С выделением огуров связано также начало распада пратюркского языка на собственно тюркскую группу языков и огурскую («булгарскую») группу языков.

Огурсем // Семен Говоров. https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0% ... 0%B5%D0%BC

«Ку кӗнекере тӗрӗк чӗлхиллӗ чылай халӑхӑн синкерлӗ саманара шар курнӑ культура, тӗн, ӑс-хакӑл ҫыннисен пурнӑҫӗ сӑнарланнӑ.

«В этой книге отражена жизнь многих тюркоязычных народов, пострадавших писателей, священнослужителей, людей искусства и культуры.

Чӑваш ҫыравҫин статйи Турцинче пичетленсе тухнӑ // Таисия Ташней. https://chuvash.org/news/35714.html

Ҫав ӗҫе Турцире тухнӑ «Тӗрӗк тӗнчинчи репресси» пичетлесе кӑларнӑ.

Данная работа опубликована в вышедшей в Турции книге «Репрессия в тюркском мире».

Чӑваш ҫыравҫин статйи Турцинче пичетленсе тухнӑ // Таисия Ташней. https://chuvash.org/news/35714.html

Чике старик хур сухал (ытти тӗрӗк халӑхӗсен юмахӗсенче: иргаил, гифрит, ифрит т. ыт. те) сӑнарӗ вырӑс юмахӗсенчи «мужичок с ноготок, борода с локоток» текен героя ҫывӑх илтӗнет.

Образ Чиге-старика (Чике старик хур сухал, букв.: «старик в локоть, а борода в два локтя»; в сказках других тюркских народов: иргаил, гифрит, ифрит и др. ) близок в русских сказках к герою «мужичок с ноготок, а борода с локоток».

Чӑваш паттӑр юмахӗсен тӗнчи // Н.Г. ИЛЬИНА. Паттӑр юмахӗсем. Пӗрремӗш кӗнеке. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издвтельстви, 2019. — 384 с. — 6-25 с.

Шел те эпӗ этимологи енӗпе ӗҫлекен тӗпчевҫӗ мар, ытти тӗрӗк чӗлхисене пӗлсех каймастӑп.

Help to translate

Чӑваш чӗлхинчи сингармонизма пӑхӑнман сӑмахсем // Аҫтахар Плотников. https://chuvash.org/blogs/comments/6303.html

Кунта тата та интереслӗрех: сӑмаххи хӑй тӗрӗк чӗлхинченех.

Help to translate

Чӑваш чӗлхинчи сингармонизма пӑхӑнман сӑмахсем // Аҫтахар Плотников. https://chuvash.org/blogs/comments/6303.html

Анчах та уншӑн вырӑс чӗлхин тытӑмӗ пӗрре те тӗрӗк чӗлхисен тытӑмӗ евӗр пулас енне ҫаврӑнман.

Help to translate

Чӑваш чӗлхи аталанӑвӗн хӑш-пӗр ыйтӑвӗсем // И. А. АНДРЕЕВ. «Тӑван Атӑл». — 1963, 6№ — 88–92 с.