Corpus of the Chuvash language

Вӑл карттус айӗнчен кӑларнӑ хӗрлӗ сӑмса тутри ҫине вӑрахчен сӑмсине шӑнкартса аппаланчӗ.

Он долго сморкался в красную, вынутую из фуражки утирку.

I // Аркадий Малов. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Виҫҫӗмӗш кӗнеке. Аркадий Малов куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1974. — 438 с.

Чубатый, хӑйӗн котелокӗ умӗнче пӗшкӗнсе, сӑмсине нӑшӑклаттарса илчӗ те питне-куҫне йӳҫҫӗн чалӑштарса хучӗ; ӑна кура Кошевой та, сӑмса ҫунаттисене сиклентерсе, тӗксӗм пит-куҫне пӗркелентерчӗ.

Чубатый, нагнувшись над своим котелком, ворочал ноздрями, кривился, и, невольно подражая ему, так же двигал ноздрями, морщил тусклое лицо Кошевой.

IV // Аркадий Малов. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Иккӗмӗш кӗнеке. Аркадий Малов куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1963. — 415 с.

Адъютант, раснах ачаш пӑхса усракан кача пӳрнине чарӑлтарса, кӗсйинчен сӑмса тутри туртса кӑларчӗ, анчах сӑмсине шӑнкарма ӗлкӗреймерӗ.

Адъютант достал платок, изящно топыря холеный мизинец, но высморкаться не успел.

7 // Илле Тукташ. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Илле Тукташ куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955.

Григорий ун ҫине айӑккинчен пӑхса илчӗ, пӑхса илчӗ те, ун куҫне, нимрен малтан, кукӑрӑлса ларнӑ ҫӳхе сӑмси тата сӑмса айӗнчен чӗлӗм туртнипе сарӑхса кайнӑ мӑйӑхӗн сарлака ҫурма-пӗкӗчисем курӑнса кайрӗҫ.

Григорий глянул на него сбоку, и первое, что ему кинулось в глаза, — это тонкий покривленный нос и белые, под носом желтые от курева, широкие полудуги усов.

11 // Илле Тукташ. Михаил Шолохов. Лӑпкӑ Дон: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Илле Тукташ куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1955.

Вӗсен вӑййине Лещенко штабс-капитан, хӗрӗх пиллӗксенчи ытла кичем ҫын, хӑйӗн пӗр сӑнӗпеленех те тӗксӗмлӗхе кӗртсе ӳкерме пултараканскер, чӳрече янахӗ ҫине вырнаҫнӑ та, пӑхса ларать; питӗнче те, кӗлеткинче те унӑн пӗтӗмпех чи-чи шанчӑксӑр меланхолипеле аялалла усӑнса ҫакӑннӑ: усӑннӑ, пӑрӑҫ хутаҫӗ пек, тӑсмака, ашлӑ, хӗрлӗ те лӗнчешке сӑмси; янах тарана ҫити уртӑннӑ ик ҫинҫе хӑмӑр ҫип евӗр мӑйӑхӗ; куҫӗ харшисем сӑмса тӗпӗнчен пуҫланнӑ та тӑнлав патне тӑсӑлса аннӑ, вӗсем вара ӑна ӗмӗр-ӗмӗрех йӗнӗ сӑнлӑ кӑтартаҫҫӗ; мӗн унта, кивӗ сюртукӗ те пулин унӑн сӗвек хулпуҫҫийӗсемпе путса кӗнӗ кӑкӑрӗ ҫинче, йӑрхахра чухнехи евӗр, шалпаррӑн лӑпӑштатса тӑрать.

На их игру глядел, сидя на подоконнике, штабс-капитан Лещенко, унылый человек сорока пяти лет, способный одним своим видом навести тоску; все у него в лице и фигуре висело вниз с видом самой безнадежной меланхолии: висел вниз, точно стручок перца, длинный, мясистый, красный и дряблый нос; свисали до подбородка двумя тонкими бурыми нитками усы; брови спускались от переносья вниз к вискам, придавая его глазам вечно плаксивое выражение; даже старенький сюртук болтался на его покатых плечах и впалой груди, как на вешалке.

VIII // Антал Назул. Куприн, Александр Иванович. Тытӑҫу: повеҫсем; вырӑсларан Антал Назул куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1978. — 144–392 с.

Сӗтел хушшинче: Фрол хӑй — савӑл пек шӗвӗркке пӗчӗк сухаллӑ тата сулахай енчен сӑмси ҫунаттине татса кӑларнӑ (ача чухнех улмуҫҫи тӑрринчен ӳксе питне-куҫне тӑрлавсӑрлатнӑ, ҫавӑн пирки ӑна Катӑк сӑмса тесе ят панӑ) пӗчӗкҫеҫ имшеркке старик, унӑн арӑмӗ, тулли кӗлеткеллӗ те кӗрнеклӗ карчӑк, ывӑлӗ Тимофей — ҫирӗм икӗ ҫулалла ҫитнӗ йӗкӗт, хӗрӗ — качча кайма вӑхӑт ҫитнӗскер, лараҫҫӗ.

За столом сидели: сам Фрол — маленький, тщедушный старичишка с клиноватой бороденкой и оторванной левой ноздрей (еще в детстве обезобразил лицо, падая с яблони, отсюда и прозвище Рваный), его жена, дородная и величественная старуха, сын Тимофей — парень лет двадцати двух и дочь — девка на выданье.

7-мӗш сыпӑк // Наум Урхи, Никифор Ваҫанкка, Илле Тукташ, Уйӑп Мишши. Михаил Шолохов. Уҫнӑ ҫерем: роман. Пӗрремӗш кӗнеке. Наум Урхи, Никифор Ваҫанкка, Илле Тукташ, Уйӑп Мишши куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1959

Куҫӗсем унӑн ҫутӑрах, сӑмси вара малтанхинчен те маларах тухса тӑрать, ҫав сӑмса тӗрлӗрен шухӑшпа пӑшӑрханнӑ пекех, калаҫнӑ пекех туйӑнать.

Глаза у ней даже ярче, и нос, этот говорящий нос, так и выставляется прежде всей ее особы, так и рдеет заботой, мыслями, намерениями, так и говорит, хотя язык и молчит.

IX сыпӑк // Александр Артемьев, Михаил Рубцов. Иван Гончаров. Обломов: роман. Александр Артемьевпа Михаил Рубцов куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1956

Тен, Илюша, хӑй умӗнче мӗн калаҫнине, мӗн тунине тахҫантанпах асӑрхать, ӑнланать пулӗ: унӑн ашшӗ плис шӑлавар, мамӑк хурса ҫӗлетнӗ хӑмӑр пустав курткӑ тӑхӑннӑскер, аллисене ҫурӑм хыҫне тытать те, кӗтесрен кӗтесе кӑна уткаласа ҫӳрет, табак шӑршлать тата сӑмса шӑнкарать, урӑх нимӗн те тумасть; амӑшӗ вара кофе хыҫҫӑн чей ӗҫет, чей хыҫҫӑн апат ҫиет; ашшӗ ҫынсем утӑ ҫулса е тырӑ вырса миҫе капан тунине тӗрӗслеме те шутламасть, ӗҫри ҫитменлӗхсене курсан нихҫан та вӑрҫмасть, анчах ӑна сӑмса тутри хӑвӑрт пырса ан пар ҫеҫ — вӑл йӗркесӗрлӗхсем ҫинчен кӑшкӑрма тытӑнать, кил-ҫурта кутӑн-пуҫӑн ҫавӑрать.

Может быть, Илюша уж давно замечает и понимает, что говорят и делают при нем: как батюшка его, в плисовых панталонах, в коричневой суконной ваточной куртке, день-деньской только и знает, что ходит из угла в угол, заложив руки назад, нюхает табак и сморкается, а матушка переходит от кофе к чаю, от чая к обеду; что родитель и не вздумает никогда поверить, сколько копен скошено или сжато, и взыскать за упущение, а подай-ко ему не скоро носовой платок, он накричит о беспорядках и поставит вверх дном весь дом.

IX сыпӑк // Александр Артемьев, Михаил Рубцов. Иван Гончаров. Обломов: роман. Александр Артемьевпа Михаил Рубцов куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1956

Палатӑри пур ҫынсемпе те тӳрех «эсӗ» тесе калаҫма пуҫларӗ, хӑйӗн сӑмса шӑнкӑртмалла пулсан, вӑл ним ыйтса тӑмасӑрах Мересьев тумбочки ҫинче выртакан, парашют пурҫӑнӗнчен Метеорологи сержанчӗ тӗрлесе тунӑ сӑмса тутрине илчӗ.

Со всеми в палате он сразу перешел на «ты» и, когда ему понадобилось высморкаться, бесцеремонно взял с тумбочки Мересьева носовой платок из парашютного шелка со старательно вышитой «метеорологическим сержантом» меткой.

11 сыпӑк // Леонид Агаков, Александр Артемьев. Борис Полевой. Чӑн-чӑн этем ҫинчен ҫырнӑ повесть. Леонид Агаковпа Александр Артемьев куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1950

Томӑн сӑмса тутӑрӗ нихҫан та пулман, сӑмса тутӑрӗпе ҫӳрекен арҫын ачасене вӑл юрӑхсӑр шухӑшсем вырӑнне ҫеҫ хурать.

У Тома платка и в заводе не было, поэтому всех мальчиков, у которых были платки, он считал франтами.

5-мӗш сыпӑк. Ҫыртакан нӑрӑпа йытӑ ҫури // Феодосия Ишетер. М. Твен. Том Сойер темтепӗр курса ҫӳрени. Шупашкар, Чӑваш кӗнеке издательстви, 1979. — 232 с.

Пӗр йӗрӗ шӑп та лӑп сӑмса евӗрлӗ, тепри — урли — тута пек, тата кӑшт аяларах — мӑйӑх-сухал.

Help to translate

Тусӑм, эсӗ тусна аса ил… // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 207–214 с.

Вӗҫлеймерӗм сӑмаха, упӑшка таҫти кӗтесрен ҫирӗм пилӗк тенкӗлӗх укҫа пӗр ывӑҫ туртса кӑларчӗ те, унпа ман сӑмса айне шӑлса: «Сана мӗн, — терӗ хыттӑн, — нухрат ҫитмест-им?

Help to translate

Ҫӑтмахра пурӑнакана суда мӗн-ма чӗнеҫҫӗ-ха! // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 85–186 с.

Ҫитменнине лешӗн те сылтӑм пичӗ ҫинче, сӑмса ҫумӗнче, шӗпӗн пурччӗ, шӗпӗнӗ ҫинче — икӗ ҫӑм пӗрчи.

Help to translate

Стервиз аптӑрать… // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 85–186 с.

— Сӑмса хытти мар-и тата?

Help to translate

Арӑм парни — сысна валашки // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 85–186 с.

Сылтӑм пичӗ ҫинчи, сӑмса ҫумӗнчи шӗпӗнӗ кӗҫ-вӗҫ юн сирпӗтеслех пӗрлӗхенленсе кайнӑ.

Help to translate

Ҫӑтмах ҫынни милицие ма васкать? // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 85–186 с.

1864-мӗш ҫулта Михаил Бритнев вырӑс карап хуҫи хушнипе Кронштадтра «Пайлот» ятлӑ пӗчӗк пӑрахут ҫинче сӑмса вӗҫне 20° кӗтеспе касса илнӗ, ҫакна помор киммисене тӗслӗх пек илсе тунӑ.

По указанию русского судовладельца Михаила Бритнева в 1864 году в Кронштадте на принадлежавшем ему небольшом пароходе «Пайлот» была срезана носовая оконечность под углом 20° к линии киля по образцу поморских торосных лодок,

Пайлот // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%9F%D0%B0%D ... 0%BE%D1%82

Хапха патӗнче ҫамрӑксене хӑваласа ҫитсе ярса тытма та пуҫлать — ҫӑвӑр хапха сӑмса умӗнчех шалт! туса хупӑнать.

Help to translate

Асран кайми тӑманлӑ каҫ // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 85–186 с.

Мӗн-ма ҫав тери ачашшӑн ҫупӑрлать вӑл Ваҫука: лӑпкать, пуҫран шӑлать, сӑмса тутрисемпе майка-трусиксене вӑхӑтра ҫуса тӑрсах парать, ҫӗлемеллине ҫӗлет, сапламаллине саплать…

Help to translate

1 // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 37–84 с.

Ҫыру хӗррипе кинне сӑмса вӗҫӗнчен кӑштӑрт-кӑштӑрт сӗртӗнсе иртет.

Help to translate

Виҫҫӗмӗш сыпӑн // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 3–36 с.

— Вӑт ку коммунистла, — терӗ вара карчӑк, сӑмса тутрине саппун кӗсйине каялла чиксе хурса.

Help to translate

Вунҫиччӗрисем // Александр Клементьев. Клементьев А.К. Вунҫиччӗрисем: повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1981. — 216 с. — 56–121 с.