Corpus of the Chuvash language

Кам ҫуллахи ир Рощенскире пулса, халь ҫеҫ тухакан хӗвелӗн ҫутӑ пайӑркисем ҫинче садсем симӗс мар, тӗксӗм-кӗрен тӗслӗ пулнине курнӑ, кам ҫулҫӑсем ҫинчи йӑлтӑркка ирхи сывлӑм тумламӗсене, площадьри парк сип-симӗс ешернине, йывӑҫсенчен пӗтӗм урам анлӑшӗпех ӳкекен нӳрлӗ сулхӑна, халӑхпа тулма ӗлкӗрнӗ шавлӑ площаде сӑнанӑ, — ҫав ҫын станицӑн ҫутӑ та кӑмӑла килентерекен сӑнарӗнче тӗлӗнмелле илемлӗхпе ҫамрӑклӑха асӑрхаса илет.

Кто бывал летним утром в Рощенской и видел восход солнца, когда сады в ярких лучах кажутся не зелеными, а темно-розовыми; кто наблюдал красивые искорки росы на листьях, сочную зелень парка на площади, сырой холодок, падающий от деревьев через всю улицу, а площадь уже людную и шумную, — тот во всем этом светлом и мягком-мягком облике станицы замечал необычайную свежесть и молодость.

XXV // Александр Яндаш. Бабаевский, Семен Петрович. Ҫӗр ҫинчи ҫутӑсем: роман; вырӑсларан Исаак Никифоров куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1952. — 7–514 с.

Ир ҫинче, ҫумӑр ҫумасть пулсан, ик-виҫ сехет хушши утрав тӑрӑх пӑшалпа ҫӳретӗп, ҫакӑн хыҫҫӑн вунпӗр сехетчен ӗҫлетӗп, вунпӗр сехетре ирхи апат ҫиетӗп, вуникӗ сехетрен пуҫласа икӗ сехетчен канатӑп (мӗншӗн тесен ку вӑхӑтра питӗ шӑрӑх тӑрать), икӗ сехетре каллех ӗҫе тытӑнатӑп.

С утра, если нет дождя, часа два-три брожу по острову с ружьем, затем до одиннадцати работаю, в одиннадцать завтракаю, с двенадцати до двух отдыхаю (так как это самая жаркая пора дня), с двух опять принимаюсь за работу.

Тӑххӑрмӗш сыпӑк // Василий Хударсем. Даниэл Дефо. Робинзон Крузо тинӗс ҫулҫӳревҫин пурнӑҫӗ тата вӑл курнӑ тӗлӗнмелле мыскарасем: роман; Василий Долгов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1970. — 5–280 с.

Ирхи кӳлӗмре ытла та тутлӑ-ҫке ачасен ыйхи, ҫавӑнпа Катерина Санькӑна ир вӑратма шутламарӗ, утӑ ҫулнӑ ҫӗре кӑшт каярах пырсан та айӑп пулмӗ.

Но сладок ребячий сон на заре, и Катерина решила не будить Саньку так рано — не беда, если он придет на сенокос немного попозже.

20-мӗш сыпӑк // Валентин Урташ. Алексей Мусатов. Стожар. Валентин Урташ куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1951

…Ҫав ире нихҫан та манас ҫук ҫав — ҫӗр ҫинче вӑл хӑйӗн шурка та ҫав вӑхӑтрах маншӑн хӑюллӑ сӑнпа ҫуталан малтанхи ир пек туйӑннӑшӑн мар ӗнтӗ.

…Никогда не забуду этого утра — и вовсе не потому, что своими бледными и в то же время смелыми красками оно представилось мне как бы первым утром на земле.

Иккӗмӗш сыпӑк // Валентин Урташ, Илпек Микулайӗ. Вениамин Каверин. Икӗ капитан. Валентин Урташпа Николай Илпек куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1951

Каҫӗ хамӑр сисмесӗрех иртрӗ; ҫӗрпе пӗлӗт хутшӑннӑ сӗртен, куҫа палӑрми пӑтрашӑннӑ ҫута витӗр заниткӑсене пытарса тӑран йывӑҫ тӗмӗсене хускатса, хирсем урлӑ вӗрсе иртен уҫӑ ҫил пек сасартӑк таса ир сӑнарӗ ҫапрӗ.

Ночь переломилась незаметно: в сером, неопределённо-рассеянном свете, неподвижно стоявшем между небом и землёй, вдруг проглянуло что-то утреннее, свежее, точно самый ветерок, пробежавший по полю и тронувший кусты, которыми были замаскированы зенитки, был другого, утреннего света.

Тӑваттӑмӗш сыпӑк // Валентин Урташ, Илпек Микулайӗ. Вениамин Каверин. Икӗ капитан. Валентин Урташпа Николай Илпек куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш АССР государство издательстви, 1951

— Ир, ир тытӑнатӑн ӗҫме, Петр Андреич, — терӗ вӑл, пуҫне пӑркаласа.

— Рано, Петр Андреич, — сказал он мне, качая головою, — рано начинаешь гулять.

Пӗрремӗш сыпӑк. Гварди сержанчӗ // Михаил Сироткин, Никифор Ваҫанкка. Александр Пушкин. Капитан хӗрӗ. Вырӑсларан Н.Т. Ваҫанккапа М.Я. Сироткин куҫарнӑ. Чӑваш АССР государство издательстви, 1940

Пӗр уяр та сивӗ ир (ун пек ирсем кӗркунне вырӑссен ҫӗрӗнче сахалах пулмаҫҫӗ) Иван Петрович Берестов хӑйпе пӗрле виҫӗ мӑшӑр вӗшле йытӑ, стременной тата ҫатӑрма тытнӑ хресчен ачисене илсе юланутпа уҫӑлса ҫӳреме тухнӑ.

В одно ясное, холодное утро (из тех, какими богата наша русская осень) Иван Петрович Берестов выехал прогуляться верхом, на всякий случай взяв с собою пары три борзых, стремянного и несколько дворовых мальчишек с трещотками.

Хресчен хӗрӗ — пике // Ҫт. Ухантей. Александр Пушкин. Иван Петрович Белкин ҫырса хӑварнӑ повеҫсем. Ст. Угандей куҫарнӑ. Шупашкар: Чӑваш государство издательстви, 1936

Халӗ вара ир тӑратӑп та — санӑн ирхи шурӑмпуҫ пек хитре куҫусем ман умра: вара кунӗпех вӗҫсе ҫӳрес хӑват ҫуралать, пӗр саншӑн ӗҫлес, пӗр саншӑн пурӑнас туйӑм ярса илет…

А сейчас, просыпаюсь – и как будто на меня смотрят твои глаза словно утренняя заря красивые и чистые: появляется такое вдохновение, что целый день хочется только летать, хочется ради тебя одной жить, ради тебя одной работать…

Тӑваттӑмӗш курӑну // Владислав Николаев. Килти архив

Ир пулать те каҫ пулать, каҫ пулать те ир пулать.

Утро гнаступает, вечер настаёт, так и день проходит.

Вуннӑмӗш курӑну // Владислав Николаев. Килти архив

Чӑваш ял хуҫалӑх институчӗн доценчӗ А.Кузнецов, Ҫӗрпӳри сӑнав станцийӗн специалисчӗсем В.Борисова, З.Баранова, А.Гаврилова 1964 ҫулта культурӑна маларах туса илес, ир пулаканнин тухӑҫне ӳстерес ӑсталӑха алла илнӗ, ир пулса ҫитекен тата в& #259;там тапхӑрта кӑларакан 15 сорта сӑнанӑ.

Help to translate

Ҫӗрулмине хирте хӑварас марччӗ! // Юрий МИХАЙЛОВ. «Хыпар», 2016.09.28, 153№

Ир панӑ 400-500 грамм ҫӑкӑра ирех ҫисе янӑ, кунӗпе выҫӑ, выҫах килсе выртаттӑмӑр.

По утрам дающие 400-500 грамм хлеба утром же и съедали, целый день голодные, голодными и ложились.

Асран кайми Юрий Скворцов // Ҫӗнтерӳ ялавӗ. «Ҫӗнтерӳ ялавӗ», 2006.01.18

Акӑ ҫырнӑ вӑл: «...Каҫ пулать те ир пулать — ерипенех ӗмӗр иртет пулмалла. Анчах маншӑн хӑть каҫ, хӑть ир — умран та, хыҫран та пӳтсӗр вилӗм йӑраланса ҫӳрет. Колхозниксен ҫырӑвне илсе вуларӑм — савӑнтӑм, макӑртӑм...» Катя патне шӑрҫаланӑ ҫырусенче вӑл хӑйӗн шӑпи хӑрушлӑхра пулнине аван туйни палӑрать.

Help to translate

Кӗҫтук Кольцов сӑмахӗсем — Карелири гранит ҫинче // Елена ЛУКИНА. «Ҫамрӑксен хаҫачӗ», 2016.02.04, 4 (6097) №

19. Иуда ывӑлӗсем: Ир тата Онан, [Шела, Фарес тата Зара]; Ир тата Онан Ханаан ҫӗрӗнче вилнӗ; 20. Иуда ывӑлӗсен ӑрӑвӗсем: Шеларан — Шела ӑрӑвӗ, Фаресран — Фарес ӑрӑвӗ, Зарӑран — Зара ӑрӑвӗ; 21. Фарес ывӑлӗсем: Есромран — Есром ӑрӑвӗ, Хамулран — Хамул ӑрӑвӗ; 22. Иуда ӑрӑвӗсем ҫаксем пулаҫҫӗ, шута илсе тухнӑ хыҫҫӑн: ҫитмӗл ултӑ пин те пилӗкҫӗр ҫын.

19. Сыны Иуды: Ир и Онан, [Шела, Фарес и Зара]; но Ир и Онан умерли в земле Ханаанской; 20. и были сыны Иуды по поколениям их: от Шелы поколение Шелино, от Фареса поколение Фаресово, от Зары поколение Зарино; 21. и были сыны Фаресовы: от Есрома поколение Есромово, от Хамула поколение Хамулово; 22. вот поколения Иудины, по исчислению их: семьдесят шесть тысяч пятьсот.

Йыш 26 // Библи. Раҫҫей Библи пӗрлӗхӗ. Библи. — Санкт-Петербург.:2009. 1567 с.

Ылтӑн пек тырра «уй-хир карапӗсем» вӑхӑтра пухса илессишӗн ир те каҫ тӑрӑшаҫҫӗ.

Help to translate

Чун туртнипе ӗҫлени ялан тухӑҫ парать // А.ТУВАНСКАЯ. https://alikov.cap.ru/news/2021/08/13/ch ... tuh-paratj

Ир тӑрса ларать ҫеҫ Тамара — кӑмака ҫинче ҫӗрӗпе тутлӑ тӗлӗк курса выртнӑ ама кушак тӑрс сиксе анать те ун патне йӑпӑлтатса пырать, мӑрӑлтата-мӑрӑлтата: «Тамарр, Тамарр», тесе ун ури тавра сӗртӗнсе ҫаврӑнать.

Help to translate

Лапшу Ҫтаппанӗн халапӗ мар // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 85–186 с.

Ҫапла, ир тӑрсан, яланхи йӑлапа ӗҫ хатӗрӗсене — пӗчӗк пурттине, клеймине, ҫӗҫҫине, хут-кӑранташне — апат-ҫимӗҫпе пӗрле кутамккине майласа чикет те упӑшки, ӑна ҫурӑм хыҫне ҫакса, уттарать хӑйне кирлӗ ҫӗре.

Help to translate

Чи хӑрушши — упа мар… // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 85–186 с.

Кольпоскоп специалистсене ир пулакан тапхӑрта чире курма май пани те пӗлтерӗшлӗ, мӗншӗн тесен вӑл ӳкерчӗке 10-40 хут пысӑклатать, пахалӑхне нимӗн чухлӗ те ҫухатмасть.

Help to translate

Краснокама районӗнчи ял поликлиникинче нацпроект енӗпе ҫӗнӗ кольпоскоп илнӗ // Марина Иванова. https://sutasul.ru/articles/natsi-proekc ... ln-3755482

Нина Егоровна Чернова, Ҫирӗклӗре ҫуралса ӳснӗскер, Сергей Егорович Чернов пиччӗшӗ ҫинчен аса илнинчен: «Манӑн Сергей пичче ҫемьере асли пулнӑ, 1919 ҫулта ҫуралнӑ. Вӑл лӑпкӑ, ырӑ, ӗҫчен пулнӑ, пӗлӳ патне туртӑннӑ, ҫутҫанталӑка юратнӑ. Эпир аттесӗр ӳснӗ, вӑл ир, 1929 ҫулта вилнӗ. Анне полиартритпа хытӑ чирленӗ. Ҫавӑнпа Сергей ҫемьене тӑрантаракан вырӑнне юлнӑ.

Help to translate

Парӑнманскер // Марина Иванова. https://sutasul.ru/articles/nikam-ta-nim ... er-3757134

Ир мухтаннӑ иккен.

Help to translate

Асран кайми хӑлха чикки // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 85–186 с.

Акӑ, паян ир, ват ухмах, каллех темле пӗремӗксем чиксе хунӑ эп саппун кӗсйине.

Help to translate

11 // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 37–84 с.