Шырав
Шырав ĕçĕ:
Франсуа Дало чавса тупни сӗм авалхи ҫӗр хӑвӑлӗнчи чи малтанхи ӑслӑлӑх тӗпчевӗсенчен пӗри пулнӑ, вӑл археологи сийӗсене майӗпен-майӗпен хӑйпӑта-хӑйпӑта мӗнпур тупса палӑртнине ҫырса кӑтартнӑ.
Пер-нон-Пер ҫӗр хӑвӑлӗ // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%9F%D0%B5%D ... 0%BB%D3%97
Амӑшӗн малтанхи ҫырӑвӗсем хаярччӗ, каярахпа, ҫурхи кунсем йӑвашлансах пынӑн, ҫемҫелме пуҫларӗҫ:
Ирӗксӗртен хуняман асран кайми ҫырӑвӗсем // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 85–186 с.
Ҫарта малтанхи темиҫе уйӑхӗ кӑна вӑрах иртет иккен.
8 // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 37–84 с.
Ҫунаттисем ҫине хурса Ҫӗнтерӳ ҫулӗн ӑшшине йӑтса килнӗ малтанхи чӗкеҫсем, пӑсланакан ҫӗр ҫумӗпе вӑй выляса, вӗлт-вӗлт вӗҫсе иртеҫҫӗ.
Саккӑрмӗш сыпӑк // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 3–36 с.
Урпа акас ӗҫ вӗҫленсе килетчӗ кӑна-ха, анӑҫри пур-ҫук пӗлӗтсем тымарланса та ӑмӑрланса кайрӗҫ, вара, Услантӑр мучине ытахальтен кӑна анаслаттарас мар тесе, юлашки хут ывӑҫласа сапнӑ урпа пӗрчисемпе пӗрлех ҫумӑрӑн малтанхи тумламӗсем пӑт-патлатма пуҫларӗҫ, унтан яра парать ташша тӳпе ырлӑхӗ — шӑпӑр-шӑпӑр, лӑс-лӑс…
Саккӑрмӗш сыпӑк // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 3–36 с.
Малтанхи виҫӗ ывҫине аҫу ячӗпе сап, тепӗр виҫӗ ывҫине — аннӳне хисеплесе.
Ҫиччӗмӗш сыпӑк // Виталий Енӗш. Григорьев-Енӗш В.Г. Чун кӑварӗ. Повеҫсемпе калавсем. — Шупашкар: Чӑваш кӗнеке издательстви, 1987. — 215 с. — 3–36 с.
Питӗ шел, чи малтанхи экспонатсем, 1730-1740 ҫулсенче пуҫтарнисем, хальхи куна ҫитеймен.
Ют ҫӗршыв музейӗсенчи чӑваш тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.
Малтанхи вӑхӑтра ытларах кил хатӗрӗсене, ҫиттисемпе чаршавсене авалхи евӗрлӗ тӗрӗпе эрешлесе кӑларнӑ.
Паянхи капӑр тум // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.
Каярахри ҫи-пуҫра тӗрӗ-эреш питех уҫӑмлӑ курӑнман, вӑл хӑйӗн малтанхи пӗлтерӗшне пӗтӗмпе тенӗ пекех ҫухатнӑ, чылай чухне хӑмачпа пӗрлешсех кайнӑ.
Ӑремпур чӑвашӗсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.
Мӑй ҫыххи таврашӗ тата кӑкӑр умне ҫакмалли капӑрсем малтанхи тапхӑрта ҫуралнӑ ҫӗршывран илсе килниех пулнӑ, анчах вӑхӑт иртнӗ май вӗсем улшӑнса кайнӑ.
Сарӑ ту чӑвашӗсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.
Ҫавӑнпа ҫӗн ҫӗре куҫса килнӗ малтанхи чӑвашсен хушпӑвӗ-тухйи те пирӗн пата ҫитме пултарнӑ.
Сарӑ ту чӑвашӗсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.
Ҫав вӑхӑтрах шурӑ пир ҫине пӗрчӗ шутласа тӗрлесси малтанхи пекех сыхланса юлнӑ.
Сарӑ ту чӑвашӗсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.
Саккам тӑрӑхӗнче улача кӗпе XX ӗмӗрӗн малтанхи вунӑҫуллӑхӗнче тин пуҫ пулса тӑнӑ.
Саккам чӑвашӗсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.
Чӑваш халӑхӗ, хӑйӗн авалхи йӑх-несӗлӗ халалласа хӑварнӑ ҫӗрсенчен XIII — XV ӗмӗрсенче ирӗксӗр хӑпса тухнӑскер, малтанхи вырӑнсене каялла килме май тупнӑ ⎼ вӗсене тепӗр хут чӗм кӗртнӗ, ҫӗр-ҫӗр ҫӗнӗ ял чӗртнӗ.
Саккам чӑвашӗсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.
Иккӗмӗшӗ ⎼ ҫӗнӗ вырӑнта ҫут-ҫанталӑк тата экономика условийӗсем тӑван енрипе пӗр пекрех пулни (ҫавӑнпа малтанхи пекех йӗтӗн, кантӑр, ҫӑм т. ыт. те туса илме пултарнӑ, хӑнӑхнӑ ҫи-пуҫран та писме тивмен).
Тулай чӑвашӗсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.
Малтанхи вунӑ ҫуллӑхсенче ку пиртен ӗҫ тумӗ тата кулленхи ҫи-пуҫ кӑна ҫӗлеме юранӑ.
Анатри чӑвашсен тумӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.
Тум валли мӗн кирлине (ҫипне, пирне, тирне, хӑю-хуртине, йӗсми-шараҫне) XVIII ӗмӗрӗн малтанхи ҫурринче ытларах килте хатӗрленӗ.
Несӗлӗпе ӳсӗмӗ // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.
XVIII ӗмӗрӗн малтанхи ҫурринче чӑвашсен тумӗпе Ф.И. Страленберг, Т. Кенигсфельд, Г.Ф. Миллер тӗпчевҫӗсем паллашнӑ.
Кӳртӗм // Геннадий Дегтярёв. Чӑваш тумӗ аваллӑхран паянлӑха = Чувашский костюм от древности до современности = The Chuvash costume from ancient to modern times / В. В. Николаев, Г. Н. Иванов - Орков, В. П. Иванов ; Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ. — Мускав ; Шупашкар ; Ӑремпур : Историпе культурологи тӗпчевӗсен К. В. Иванов ячӗллӗ фончӗ, 2002. — 400 с.
1866 ҫулта Джордж Макгилл йӗс листасене ҫыпӑҫтарма май паракан меслет валли патент илнӗ, вӑл хальхи степлерӑн чи малтанхи варианчӗ пулнӗ.
Степлер // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A1%D1%82%D ... 0%B5%D1%80
Малтанхи ҫулӗсем
Хуан Себастьян Элькано // Аҫтахар Плотников. https://cv.ruwiki.ru/wiki/%D0%A5%D1%83%D ... 0%BD%D0%BE