Шырав
Шырав ĕçĕ:
R вырӑнне 6378 км = 6378 * 10* см, Т вырӑнне 24 сехет = 24.3600 секунда лартсан, вара F = 3,4 дина пулнине тупма пулать.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
m¹= m²= 1 г , r = 1 см пулсан, вӑй вара F = f; ҫапла ӗнтӗ, f вӑй вӑл хисеп енчен икӗ шар евӗрлӗ 1-ер г масса вӗсен центрӗсем хушши 1 см чух пӗр-пӗрне туртса тӑнӑ вӑйпа пӗртан.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӗр-пӗринчен r хушӑра тӑракан m₁ тата m₂ массӑсем хушшинчи туртӑм вӑйне F саспаллипе паллӑ тусан, пӗтӗм тӗнчери туртӑм вӑйне ҫакӑн пек формулӑпа кӑтартса пама пулать:
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫӗр ҫийӗнче, урӑхла каласан, Ҫӗр центрӗнчен Ҫӗр радиусӗ R инҫӗшӗнче массӑн кашни грамне Ҫӗр 980 дина вӑйпа (вӑтамран) туртса тӑрать.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Калӑпӑр, R₁ тата R₂ — икӗ планетӑпа Хӗвел хушшинчи вӑтам инҫӗшсем: Т₁ тата Т₂ — вӗсем Хӗвел тавра ҫавӑрӑннин периочӗсем.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
кунта Т₁ тата Т₂ икӗ планета ҫавӑрӑннӑ вӑхӑтсем; R₁ тата R₂ вӗсем Хӗвелтен вӑтамран мӗн инҫӗшӗнче тӑни.
V. Пӗтӗм тӗнчери туртӑм законӗ // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
9. Авиатор йывӑрӑшӗ Р = 75 кГ, вӑл v = 160 км/сех хӑвӑртлӑхпа вӗҫнӗ чухне вертикальлӗ тӳремҫире ҫаврака вилӗ йӑлӑ тӑвать; йӑлӑн радиусӗ R = 60 м.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
5. Лаша аренӑн R = 10 м радиуслӑ ҫавракӑшне 25 секунда хушшинче чупса ҫавӑрӑнать.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
4. Конькипе чупакан ҫын R = 40 м радиуслӑ ҫавракӑш тӑрӑх 10 м/сек хӑвӑртлӑхпа чупать.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫак соотношенирен, ыттисене пурне те панӑ пулсан, ҫак а, r, R величинасенчен кирек хӑшне те шутласа кӑларма пулать.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
R радиуслӑ ҫавракӑш тӑрӑх v хӑвӑртлӑхпа ҫавӑрӑнас пулсан, варринелле хӑвӑртланни v²/R пулмалла.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Панӑ: Линилле хӑвӑртлӑх v, ҫавракӑш радиусӗ R, ирӗклӗ ӳкни хӑвӑртланни g.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫын R радиуслӑ ҫавракӑш тӑрӑх v хӑвӑртлӑхпа чупса ҫавӑрӑнас тет пулсан, унӑн горизонтпа мӗн чухлӗ кӗтес туса чупмалла пулать.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫак вӑй ӑна ҫавракӑш ҫинче тытса тӑмалла, урӑхла каласан унӑн ӑна варринелле хӑвӑртланни v²/R памалла.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Горизонтальлӗ ывӑтса янӑ япалана варринелле туртакан F вӑй тивсен ҫеҫ вӑл R радиуслӑ ҫавракӑш тӑрӑх куҫса пыма пултарать.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Панӑ: Ҫӗр радиусӗ R₁ ирӗклӗ ӳкни хӑвӑртланни g.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Йӑлӑ радиусӗ r = 20 см пултӑр.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Ҫул сарлакӑшӗ d, тулашӗнчи рельс шалтинчен мӗн чухлӗ хӑпарса тӑни h = ВD , пӑрӑннин радиусӗ R пулсан, вара
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Пӑрӑнчӑкӑн радиусӗ R = 200 м.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.
Тепӗр енчен, маховой урапан тӗнӗлрен тӗрлӗ инҫӗшре тӑракан точкисем, пӗртан хисеп ҫавӑрӑнса илеҫҫӗ пулсан та, пӗр вӑхӑтра тӗрлӗ радиуслӑ ҫавракӑшсем ҫырса ҫавӑрӑнаҫҫӗ, хӑвӑртлӑхсем хӑйсемех радиуспа пропорциллӗ пулса тӑраҫҫӗ; ҫавӑнпа та хӑвӑртлӑха радиус урлӑ кӑтартнинн пӗрремӗш формулӑн числительне лартсан, радиус квадрачӗ пулса тӑрать, ҫавӑн пирки, вака R ҫине кӗскетнӗ хыҫҫӑн, радиус числительте ҫеҫ юлать.
IV. Ҫавӑрӑнса куҫни // А.И. Иванов, Николай Степанов. Соколов И. И. Физика курсӗ. 1-мӗш пайӗ: Механика: вӑтам шкулӑн 8-мӗш класӗ валли / И. И. Соколов ; А. И. Ивановпа Н. С. Степанов куҫарнӑ. — Шупашкар: Чӑвашгосиздат, 1942. — 196 с.